Lesbók Morgunblaðsins - 15.08.1976, Blaðsíða 11

Bjartmar Guömundsson ö Sandi:
í taumana
Snemma morguns 1. október
1917 vakti faðir minn okkur unglinga
sina og sagði: Nú er ekki gullið í
skelinni, drengir mínir, útlitið eins og
það getur verst orðið, kafþykkt loft og
brimhljóð og hvítt niður að bæjum í
Víkum. Ég held að hann sé að koma
á. Við bindum Eyjarheyið í dag.
Binda Eyjarheyið? Var það nú vit
og heyskaparstjórn?
Sumarið á undan þessu hausti
hafði ég orðið einskonar forgöngu-
maður annarra unglinga og kaupa-
manna til heyskaparverka á mínum
bæ. Þeir voru sumir aðeins eldri en
ég, aðrir jafngamlir og voru að koma
sitt á hvað til að vera viku eða hálfan
mánuð í senn. Segja má þvi að ég
hefði vaxið upp í það að telja mig,
svona undir niðri, alveg kjörinn til að
stjórna öðrum.
Sumarið 1917 var heldur gott
sumar. En með haustinu gekk í
óþurrka, svo að varla þornaði af strái
þegar á það leið og voru því öll ósköp
úti af heyi um mánaðamótin sept-
ember og október. Eyjarheyið var
komið i smásátur, sem blotnað höfðu
dálítið að ofan og að utan. Auk þess
voru sáturnar rakar i botninn. Og svo
var heyið hrátt, en litið hrakið. Að
'fara að binda þetta hey saman svona
statt, sjálfan ungann úr engjaheyinu.
sem að allra dómi var sá dæmalaus
mergur að það var betra en taðan af
túninu, og gera það ónýtt. Nei, það
tók engu tali.
Við unglingarnir urðum nokkuð
þungir undir árum þennan morgun
að hlýða svona kalli húsbóndans. Var
þetta ekki tóm óstilling? Auðvitað
kemur þurrkur, sunnanvindar og sól-
skin. Og allur október enn til stefnu.
Þetta tók bara engu tali. Bóndinn
gekk út og inn, en húskarlar fóru ekki
á fætur, litu aðeins út um glugga og
sáu að þetta var bara meinhægðar-
veður, sem gat þó hvenærsem var
snúizt upp í rigningu. Væri það ekki
bærilegt að vera farinn að súldra
saman í beðju út í Ey og svo kæmi
rigning ofan í allt saman?
Eitthvað á þessa leið mölduðum við
í móinn. En bónda varð ekki þokað.
Sjaldan eða aldrei hafði hann verið
eins fastur fyrir, þegar ágreiningur
varð um heyverk.
Við bindum hvað sem tautar og
raular, sagði hann. Og nú bað hann
mig að fara og ná í hestana sem allra
fyrst. Ég fór sárnauðugur. Ég átti von
á hestum undir Syðri-Björgum. Engir
hestar þar. Þeir skyldu þá ekki vera
þotnir suður í Nautanes eða Sel-
mýrarbakka? Það tæki nú tímana tvo
að elta þá þangað. Ég gáði undir klett
milli Hjálparog Svartkollupolls. Engir
hestar. Skeð gat að þeir væru í
Hjálparnöfinni. Það var komið haust
og einhver veðraskrekkur gat verið
farinn að koma í hesta. Jú, til allrar
hamingju fann ég þá þar undir kletti.
Þar hömuðu þeir sig allir í hóp.
Skjóna okkar stóð kyrr þegar ég kom
með beizlið. Ekki benti það á illviðra-
galsa. Samt var veðurspáin ekki góð í
afturendanum á henni og þeim. Það
var engu líkara en klárarnir vildu allir
klemma sig inn í klettinn og allra
afturendar vissu móti norðrinu. Ég
lagði við Skjónu. Hún saup hregg. En
það var líka komið haust og kulda-
steyta búin að vera alla nóttina.
Jæja, ég kom heim með tvo hesta
eftir stutta stund. Bóndinn stóð til-
búinn með reiðingana á hlaðinu og
tólf pör af reipum. Það var ekki að
segja að hann væri ýtinn að koma liði
sínu af stað í þennan heybinding.
Svo tók hann hrífu sina og gekk úr
hlaði. Við dröttuðumst á eftir seint og
síðar meir eins og þeir, sem eru sér
þess fullvissir að verið sé að gera
vitleysu.
Frá ómunatíð hefir Eyjarheyið
ævinlega verið sett þar saman og þvi
svo ekið heim á vetrum. Heim-
flutningsleiðin var svo torfarin og
seinfarin að engum kom til hugar að
reiða heim á sumrin yfir illfærar
keldur, hvorki í tíð elztu byggðar né á
seinni timum. í Eyju hafa því vaxið
upp þrjú mikil heystæði, sem ber hátt
og hafa skapazt af heyjatorfinu, sem
hlaðizt hefir hvað ofan á annað um
aldir.
Þegar við húskarlar bónda komum
loks úteftir var hann heldur en ekki
búinn að taka til höndunum. Hann
var búinn að bera saman margar
sátur og mynda beðjubotn og hafði
sett hann á bala utan hjá öllum
gömlum heystæðum. Og annað var
lika til nýlundu: Hann hafði tekið fyrir
hcybotninum helmingi þynnri en
venjulegt er. Þetta átti þá að verða
heljarlangt hey en þunnt.
Héðan af varð ekki aftur snúið og
víst ekki um annað að gera en hlýða.
Bezt var þvi að snúa sér að þessu og
láta hendur standa svo fram úr erm-
um að dagurinn færi ekki allur í þetta
óþrifaverk. Svo gat líka farið að rigna
hvenær sem var.
Sem betur fór hélzt veðrið lítið
breytt fram undir rökkur og varla að
dytti dropi eða fyki, þó útlitið gerðist
stöðugt skuggalegra og skuggalegra.
Um morguninn var að heyra eins og
nið til norðuráttar. Undir kvöld var
Framhald á bls. 16
©