Lesbók Morgunblaðsins - 29.08.1976, Blaðsíða 13

vfst er, að blóðbaðið, sem marg-
ir bjuggust við eftir sigur
kommúnista, varð ekki, og af
því mun ekki verða úr þessu.
Ekki hefur komið til neinna
fjöldamorða lfkra þeim, sem
urðu f Kambódfu, er kommún-
istar tóku völdin þar og borgar-
búar í Víetnam hafa ekki verið
fluttir nauðungarflutningum
út í sveit í jafnstórum stfl og f
Kambódfu.
„Víetnam er eitt ríki og þar
býr ein þjóð“, sagði Ho Chi
Minh forðum og rakst ég á
þessa fullyrðingu á stóru skilti
á almannafæri þar, sem áður
voru auglýstar Lucky Strike
sígarettur og Coca Cola. Á öll-
um opinberum byggingum eru
nú tveir fánar; það er fáni
Norðurvfetnams, gullin stjarna
á rauðum grunni, og fáni
Bráðabirgðabyltingarstjórnar-
innar, gullin stjarna á bláum
og rauðum grunni. „Ekkert er
dýrmætara en frelsi og sjálf-
stæði“, sagði Ho frændi. Nú
minna milljónir látinna Vfet-
nema þá, sem eftir lifa, á þessi
orð.
Ekki er búið að strjúka
bandarfska blæinn af Saigon.
Reyndar er eins og fátt hafi
breytzt. Enn fæst þar Coca
Cola og Lucky Strike. Af mynd-
um Marc Riboud er ekki annað
að sjá, en borgarbragurinn sé
að mestu leyti eins og var og
má það merkilegt heita. Menn
aka enn japönskum vélhjólum.
Umferðarteppur eru jafnal-
gengar og forðum og bensfn-
stybba liggur enn í loftinu.
Reiðhjólum hefur að vísu verið
fjölgað. Fótstignir leiguvagnar
voru eitt sinn bannaðir, en nú
en» þeir aftur komnir til sögu
og bætir það umferðina sfzt. 1
Saigon not« menn tveimur og
hálfum sinnum meira bensfn
en allir Norðurvfetnamar. Að
vfsu á svo að heita, að 0o>sfn sé
skammtað mönnum, en til er
lfka „frjáls markaður" og þar
er komin skýringin.
Enn er stunduð í Saigon elzta
atvinnugrein heims. Verkakon-
ur götunnar sitja eftir sem áð-
ur fyrir viðskiptavinum á bör-
um og hótelum. Þær ræddu sín
á milli um ástand og horfur, og
leizt ekki alls kostar á blikuna.
Sögðu sumar, að ekki væri ann-
að eftir en klippa hár sitt og
neglur, skrýðast þjóðbúningi
og koma sér út í sveit. Það ætti
að banna vændi; bráðabirgða-
byltingarstjórnin hefði hótað
því. En það er ekki komið að
þvf, og sjálfsagt er að vinna
meðan vinnandi er. Vinsæl,
ársgömul, bandarísk dægurlög
hljómuðu úr glymskratta undir
umræðum stúlknanna um
atvinnumálin.
Einn daginn, þegar Riboud
var að taka myndir fyrir utan
Continentalhóteiið rann þar
hjá Triumph Spitfire sportbfll.
í honum sátu þrfr ungir menn,
augljóslega af tagi þeirra, sem
aldri voru kallaðir f herinn í
stríðinu, þótt syrti oft og mjög f
álinn fyrir Suðurvíetnömum. i
sama bili fóru tveir ungir her-
menn hjá á fornlegu reiðhjóli.
Þeir voru f orrustuklæðum og
höfðu hjálma á höfði. Þeir voru
allvígalegir. Var nokkur hugg-
un í þeirri tilhugsun, að
kannski væru þeir bara á leið-
inni á þjófamarkaðinn að
kaupa hljómflutningstæki,
myndavélar eða sjónvarpstæki
af hinum tungulipru kaup-
sýslumönnum þar, sem áður
seldu bandarískum hermönn-
um. Varningurinn á þjófa-
1 Saigon er orðið þröngt um manninn. Rfkisstjórnin hefur þvf „boðið" einni og hálfri milljón manna að
flytja út f sveit.
Daglegt lff f Saigon gengur enn sinn gamla gang. Að vfsu eru einkennisbúningar hermanna nú breyttir
frá þvf, sem áður var, en umferðin er mikil og f jöldi fólks ferðast á mótorhjólum.
Á þjófamarkaðinum f Saigon má enn fá sjónvarpstæki, myndavélar og hljómburðartæki úr verzlunum
Bandarfkjamanna.
Við An Loc urðu grimmilegir bardagar árið 1972. Hér eru nokkrir minnisvarðar.

■’.il ‘ 1- Í ■ 1 “'i
■■ t' *•:: <$*.> ■;. • „ . mi*". ' QSRbf? < >->». *
- ■ , Iv’). 'ýsVi- ?j- . i > i :■ /
HllHI rf* w • ; • ?-■ j • -
markaðinum er mestallur úr
verzlunum Bandarfkjamanna,
er þeir létu eftir í skyndingu.
A þessu má sjá, að lífi'ð f
Saigon gengur að mörgu leyti
enn sinn gamla gang. Ovíst er
hins vegar, hve lengi það verð-
ur. Það mun taka tfmann sinn
að reisa sósíalskt ríki á rústum
þess gamla. En Norðurvfetnam-
ar hafa fullan hug á því og hafa
lengi haft. Tuttugu og fimm
þúsund opinbera starfsmenn
sendu þeir suður á land eftir
stríð; hafa þeir tekið við stjórn-
störfum af sunnlendingum og
vinna af kappi að endurreisn-
inni. Enn eru tuttugu herdeild-
ir úr norðurvfetnamska hern-
um í Suðurvíetnam. Eiga þær
að bregða við skjótt, ef sunn-
lendingar skyldu rísa upp aft-
ur. En ótrúlegt er, að svo fari.
Suðurvíetnamar hafa gefið upp
alla vörn, að minnsta kosti
vopnavörn.
Eigi bráðabirgðabyltingar-
stjórninni að takast endurreisn
og sameining ríkisins verður
hún að vinna Suðurvíetnama
til fylgis við sig. Nærri lætur,
að það séu tuttugu milljónir
manna. í Suðurvíetnam rfkti
jafnan mikil kommúnista-
hræðsla og mun eflaust langt
líða þar til kommúnistar vinna
traust sunnlendinga. En auk
þess hefur sunnlendingum allt-
af verið meinilla við sveita-
mennina að norðan. Sé þetta
haft í huga verða skiljanlegar
sffelldar tuggur norðanmanna
um sameiningu þjóðarinnar,
eina þjóð i einu landi undir
einum fána. Hamra norðlend-
ingar mjög á þessum einingar-
hugmyndum. Leggst þeim
margt til í baráttu og mun það
kannski þyngst á metunum, að
gamla stjórnin f Suðurvíetnam
var gerspillt og duglaus og auk
þess má kenna Bandarikja-
mönnum um margt, sem miður
hefur farið. Ma nefna þau
dæmi, að Bandaríkjamenn
skildu eftir sig mörg þúsund
eiturlyfjasjúklinga og kynsjúk-
dómafaraldur, sem fór yfir
landið þvert og endilangt. Eru
kommúnistar nú búnir að
stofna sjúkraskýli um allar
jarðir til að ráða bót á þessu.
Kommúnistar hafa farið var-
lega að endurreisninni. Það er
þó efalaust, að þeim er alvara í
hug. Búið er að skipta landinu
upp í „efnahagssvæði" og hafa
Suðurvíetnamar verið fluttir
þangað og búsettir á nýjan leik.
Þetta eru gamlir hermenn eða
opinberir starfsmenn Saigon-
stjórnarinnar. Þeir fara fyrst í
skóla og taka þar endurhæf-
ingu, því næst fá þeir rfkisborg-
araskírteini og loks er þeim
„boðið“ að setjast að á fögrum
stað úti f sveit. Nú vilja sumir
alls ekki búa á fögrum stað úti í
sveit, en miklu heldur við ljóta
götu í miðri borg. Þá brosa mál-
svarar sveitalífsins góðlega en
einarðlega og segja sem svo, að
menn megi auðvitað búa í bæn-
um, ef þeir vilji, en það sé
Ijótan af hrísgrjónaskömmtun-
armiðarnir verði teknir af
þeim fyrir vikiö. Og menn kom-
ast ekki af í Víetnam, nema
þeir fái hrfsgrjónin sfn. Hlýða
flestir rödd skynseminnar og
láta sér segjast.
Kommúnistar eru sem sé
farnir aö ganga á rétt manna til
að ráða búsetu sinni og atvinnu
og var þess svo sem að vænta.
En líklega þykir flestum Víet-
nömum það sanngjarnt gjald
fyrir frið í landi eftir það, sem
á undan var gengið.