Lesbók Morgunblaðsins - 10.07.1977, Blaðsíða 4

Land-
eyðing
og
mengun
/
1
Firðinum
látinn viðgangast: Mökkinn frá fiski-
mjölsverksmiðju Lýsi og mjöls leggur yfir byggðina á
Hvaleyrarholti. Fýlan berst inn i húsin. jafnvel þótt
gluggum sé lokað.
mjölsverksmiðju Síldar & Mjöls á
Hvaleyrarholti og í vestanátt leggst
hann þegar niður á veginn, sem þar
liggur framhjá, svo þar verður blint
sem í niðdimmri þoku og skapar að
sjálfsögðu slysahættu. Mökkurinn
kemur svo að segja út úr þakinu og
er það talandi tákn um sóðaskapinn
og tillitsleysið gagnvart umhverfinu,
að sæmilegur reykháfur hefur ekki
einusinni verið settur á verksmiðj-
una. Brækjan mæðir fyrst og fr.emst
á húsunum á Hvaleyrarholti og fýlan
berst þar inn, jafnvel þó gluggar séu
ekki opnaðir. Um þessa mengun
hefur verið þagað; engar göngur
eða fjöldafundir með rauðum fánum
hafa mótmælt henni. Ástæðan er
sú, að við búum við tvöfalt siðgæði
gagnvart mengun. Sá sóðaskapur,
sem við völdum sjálf, er góður, en
slæmur ef útlendingar eiga þátt í
honum. Það er með ólíkindum, að
Hafnfirðingar skuli láta bjóða sér
aðra eins ósvinnu og þessi reykháfs-
lausa verksmiðja er.
Það hefur lika verið talað um
sjónmengun; þegar Ijót mannvirki
eru þannig sett, að þau misbjóða
fegurðarsmekk manna. í þessu sam-
hengi mætti einnig minnast á tanka
olíufélags, sem komið hefur verið
fyrir skammt frá verksmiðjunni. Ekki
hefur smekkvísin ráðið ferðinni hjá
þeim, sem létu olíufélaginu eftir
land undir þessi mannvirki, og tróna
þarna í fallegri hlíð með fögru útsýni
yfir fjörðinn og bæinn. Og ekki var
smekkvísinni fyrir að fara hjá bless-
uðum Essó-köllunum, sem máluðu
tankana hvita með skjannalegum
rauðum flötum til þess að þeir færu
nú örugglega ekki framhjá neinum.
Nær væri að fela þessi forljótu
mannvirki, sem óprýða hvaða bæ
sem er. Hafnarfjörður býr að fegurra
bæjarstæði en flestir bæir á þessu
landi og þar eru margar perlur feg-
urðar frá fyrri tíma. Þess vegna er
sárara að sjá þar spjöll af þessu tagi.
Að vísu verða fyrirbæri eins og olíu-
tankar einhversstaðar að vera, en
nær væri að grafa þá i jörðu, ef
hægt væri, eða mála þá með jarðlit-
um ella. En þegar tilfinningu fyrir
þessum hlutum vantar, fer varla hjá
því að slys eiga sér stað og kannski
mega Hafnfirðingar þakka fyrir, að
tankarnir voru þó ekki byggðir við
Strandgötuna.
Landeyðing á sér venjulega stað
einhversstaðar annarsstaðar en í
þéttbýli og líklega vita fæstir af því,
að hrikaleg landeyðing á sér stað við
bæjardyrnar — og raunar innan
dyra — hjá Hafnfirðingum. Þegar
hafnargarðurinn var byggður í Firð-
inum, breyttust straumar að sögn
gamalla manna og hófst þá landbrot
úr Hvaleyrinni norðanverðri. Á
löngu svæði, þar sem er um þriggja
metra hár bakki, hrynur niður í sjó
væn sneið á ári hverju. Sé gengið
þarna eftir bökkunum, má sjá torf-
urnar, sem fallnar eru niður í fjöru-
grjótið og er varasamt að ganga
tæpt, þv! eyðingin veldur þvi, að
bakkinn slútir mjög. Þarna er mó-
berg, laust í sér og stenzt engan
veginn ágang sjávarins. Ársæll
Grímsson, sem fram til þessa hefur
búið í Sveinskoti á Hvaleyri, kveðst
muna eftir fjárhúsi 50—100 metr-
um utarenbakkinnernú.
Golfklúbburinn Keilir hefur umráð
fyrir Hvaleyrinni og sér um að halda
henni i ræktun. í þessum félagsskap
hafa menn fylgzt með landeyðing-
unni frá ári til árs, en fjárvana
iþróttafélag hefur ekki bolmagn til
þeirra aðgerða, sem nauðsynlegar
eru. Hinsvegar hafa menn gert
skyldu sína í þá veru að vekja at-
hygli réttra aðila á því hvert stefnir,
— en þótt furðulegt megi kalla
talað fyrir daufum eyrum. Sá er
þessar línur ritar tók sig eitt sinn
fram um að hafa samband við sjálft
Náttúruverndarráð. Framkvæmda-
stjóra þess var sagt af hraðfara
eyðingu lands á þessum fagra stað
og beðið um fulltingi Náttúruvernd-
arráðs i málinu. Þegar ekkert gerðist
á einu ári eða tveimur, var erindið
ítrekað með bréfi, en hvorki var
bréfinu svarað né heldur, að neitt
hafi verið gert.
Svo sem kunnugt er, starfa nátt-
úruverndarnefndir í einstökum
byggðum og ein slík er í Hafnarfirði.
Kannski var henni málið skyldast og
með tilliti til þess var haft samband
við formann nefndarinnar; eyðingin
útskýrð fyrir honum og hann beðinn
að líta á verksummerki og beita sér
fyrir þvi að stöðva þessa sorglegu
þróun. En úr þeim ranni hefur
©
Ásdis Sigurðardöttir
Þegarég varlítil...
Þegarég var iftil
langaði mig að verða stór
fá hvfta húfu á kollinn
verða læknir
sjá allan heiminn.
Nú er ég orðin stór
hef skoðað hálfan heiminn
og veistu
stundum
langar mig aftur til þess
að vera lítil,
endurlifa
bæta
byggja upp á nýtt
en það er ekki hægt
það veit ég vel
Ég hef lært að fyrirgefa
öllum þeim
sem grýttu veg minn stórum steinum
það er svo erfitt að hata.
Fyrirgefa
það er bezta leiðin
mér er orðið Ijóst
nú
að ófærurnar
gerðu mig að því sem ég er
þær vísuðu mér leiðina heim
heim til mfn.
hvorki heyrst hósti né stuna. Einnig
var málið gert kunnugt bæjarstjór-
anum í Hafnarfirði sem er maður
viðsinn og velviljaður, en ekki hefur
það heldur dugað.
Land sem eyðist af völdum upp-
blásturs, má græða upp aftur, en
það land sem brotnar af ágangi
sjávar, verður ekki reist við á nýjan
leik. Auðvelt er að koma í veg fyrir
frekari landbrot ef áhugi á því væri
meira en í nösunum. Stórvirk ýta
gæti á skömmum tíma rutt fjöru-
grjótinu upp að bakkanum og með
þvi myndað þann öldubrjót sem
með þarf. Efsta hluta bakkans, sem
slútir, þarf síðan að fella niður og sá
í sárið. Kannski hafa sérfræðingar
Landverndar, Náttúruverndarráðs,
Náttúruverndarnefndarinnar í Hafn-
arfirði og bæjarstjórnarinnar þar,
aðrar og betri hugmyndir um fram-
kvæmdina og er sama hvaðan gott
kemur, ef það reynist árangursrikt.
En það er til lítils að hafa öll þessi
fínu ráð og nefndir, ef ekki er hægt
að vekja þau af værum svefni,
munnlega eða bréflega, vegna land-
eyðingar sem blasir við hvers manns
augum. Gísli Sigurðsson