Lesbók Morgunblaðsins - 10.07.1977, Blaðsíða 10

/
Utbreiðsluráðherra Hitlers
var lítill fyrir mann að
sjá, en hann hafði auga og
áhuga fyrir fögrum konum
og Hitler varð sjálfur að
taka í taumana til að af-
stýra hneyksli.
/
Sveinn Asgeirsson tók saman
Jósef Göbbels, upplýsinga- og útbreiðslumála
ráðherra Hitlers, var einn af mest áberandi mönn-
um Þriðja ríkisins, en jafnframt hinn minnsti og
væskillegasti af forustumönnum þess. Honum var
falið það vandasama starf að vera útbreiðslustjóri
flokksins 1929 og varð ráðherra þegar við valda-
töku Hitlers í janúar 1 933, þó að hann að útliti
væri nánast andstæða þeirra kennanga, sem hann
átti að innræta mönnum um kynþáttamál.
Hann var mjög lágvaxinn og vó aðeins um 50
kíló og haltraði á hægri fót. Hann var svarthærður
og hafði dökkbrún augu. En hann var skarpgáfað-
ur og vel menntaður og hafði talanda á við hvern,
sem var, í hvaða kynflokki, sem var.
Jósef Göbbels fæddist 1897, og væri því ekki
nema áttræður á þessu ári, ef honum hefði enzt
aldur. Hann kvæntist og eignaðist sex börn með
Mögdu, konu sinni. Þau styttu börnum sínum
öllum og siðan sjálfum sér aldur 1. maí 1 945.
Hvað menntun hans varðar, er rétt að taka það
fram, að hann var alvörudoktor. Árið 1922 varði
hann doktorsritgerð við háskólann i Heidelberg
um ..Wilhelm von Schutz sem leikritahöfund".
Hann ætlaði upprunalega að verða prestur, en sá
sig um hönd og sneri sér að blaðamennsku og
ritstörfum.
Þrátt fyrir gott hjónaband og barnalán gengu af
þessum manni miklar sögur um kvennafar á
valdatíma hans, þó að þær væru að sjálfsögðu
ekki hafðar í hámælum i Þýzkalandi á sínum tíma,
en þeim mun minna launungamál eru þær nú. Sá,
er þetta ritar, hefur nýlega rekizt á vitnisburð
tveggja kvenna, er höfðu mikil kynni af Göbbels,
þótt með mismunandi hætti væri. Á milli þeirra er
slíkt samræmi, að ekki er ástæða til að rengja
meginatriði, og auka þau ekki óverulega á þekk-
ingu manna á persónunni Jósef Göbbels. Önnur
þessara kvenna er engin önnur en sænska kvik
myndaleikkonan og söngkonan Zarah Leander
sem var ein skærasta stjarna UFA
kvikmyndafélagsins þýzka á árunum 1937—43
Asta-
MÁL
GÖBBELS
Að ofan: Göbbels með eiginkonu sinni og börnum. í
striðslokin 1945 styttu þau hjónin börnum sfnum aldur
og sjálfum sér á eftir. Á hinni myndinni er Foringinn að
þakka Göbbels fyrir ræðu — og aðdáun Göbbels leynir
sér ekki.
Til vinstri: Hin mikla ást Göbbels, leikkonan Lida Borova
eins og hún leit út 1936 — og eins og hún lítur út núna.
en hún hefur skrifað endurminningar sínar. Hún
varð sjötug á þessu ári. íslendingum mun hún
kunnust sem söngkona fyrir sína óvenjulegu
djúpu rödd. Hin er Lida Baarova, sem nú er 61
árs, en hún hefur sennilega verið mesta ást
Göbbels utan hjónabands. Fyrir nokkrum mánuð-
um rakst ég á viðtal við hana í hinu virta þýzka
blaði, „Welt am Sonntag", en þar efast hún ekki
um, að hún hafi verið hin eina, sem Göbbels hafi
virkilega elskað og skirskotar I þvi sambandi til
ummæla Alberts Speer í endurminningum hans,
„Dagbók í Spandau". Ida Baarova var einnig
kvikmyndaleikkona.
Áður en lengra er haldið, er rétt að fara
nokkrum orðum um skipulag þeirra mála, er
kvikmyndaiðnaðinn í Þýzkalandi snerti á valda-
tlma nazista. Þegar sumarið 1933 var sett á fót
Kvikmyndastofnun ríkisins. Það sýnir, hve mikla
áherzlu Göbbels lagði á mikilvægi kvikmynda.
„Við erum sannfærðir um það," sagði hann, „að
kvikmyndin er meðal hinna nýtískulegustu og
vísindalegustu aðferða, sem til eru, til að hafa
áhrif á fjöldann. Rikisstjórn getur því ekki látið
kvikmyndaiðnaðinn afskiptalausan.
Göbbels var sömu skoðunar og Lenin um kvik-
myndir, en löngu áður hafði Lenin sagt: „Fyrir
okkur kommúnista er kvikmyndun mikilvægasta
listgreinin." Reyndar var Lenin lærifaðir Göbbels i
mörgum greinum, enda hallaðist hann mjög að
marxisma á timabili. Báðir voru fljótir til að
þjóðnýta sannleikann, eftir að þeir komust til
valda.
Haustið 1 933 var svo sett á laggirnar Menning-
arstofnun ríkisins, en undir hana heyrði öll menn-
ingarleg og listræn starfsemi í Þýzkalandi Hitlers.
Forseti stofnunarinnar var Jósef Göbbels. Menn-