Lesbók Morgunblaðsins - 28.08.1977, Qupperneq 6

Sínum augum lítur hver áHelenu Rubinstein
Pavel Tchciltche» Graham Sutheriand René Bouché
MYNDLIST
Nýlega hefur verið haldin í
London sérstæð sýning á
portrettum f eigu Helenu
Rubinstein, sem varð bæði
fræg og afspyrnu rík á fram-
leiðslu snyrtivara, sem bera
nafn hennar og allar konur
þekkja. Það sérstæða við
portrettin var, að þau voru öll
af Helenu Rubinstein sjálfri;
það elzta frá árinu 1908 og það
yngsta málað 60 árum seinna.
Margir heimskunnir listamenn
spreyttu sig á Helenu, sem
varla var hægt að kalla hina
fögru; til þess voru gyðingleg
einkenni hennar alltof augljós.
En hún kunni til hlýtar listina
að græða peninga eins og fleiri
Gyðingar og hún þótti sterkur
og ógleymanlegur persónuleiki
eins og raunar kemur vel fram
á meðfylgjandi myndum.
Meðal þeirra sem máluðu por-
tret af Helenu var Pablo
Picasso, en einhverra hluta
vegna komst inn hjá honum sú
hjátrú, að lyki hann myndinni,
yrði hann ekki eldri. Að sjálf-
sögðu vildi hann ekki stytta sér
aldur með því og því fór sem fór,
að myndin var aldrei fullgerð.
Sérstæðust þessara mynda er
portret Salvadors Dali, þar sem
frúin skagar út úr sólgulum
klettum og minnir á eiginkonu
Salvadors sjálfs, sem hann
hefur svo oft í myndum sfnum.
I mynd Pavels Tchelitchew
verður fegurðin Iftið eitt bland-
in óhugnaði. Hann kýs að mála
frúna með „glimmer“ — eða
kannsi demanta — á andlitinu,
en fljótt á iitið Ifkist það þó
meira slæmum húðsjúkdómi.
Kunnust þessara mynda mun
þó sú, sem Bretinn Graham
Sutherland málaði; virðulegt
portret af Helenu Rubinstein á
efri árum hennar. I það heila
tekið eru myndirnar athyglis-
verðar f þá veru, hvað snjallir
menn geta nálgast eitt og sama
viðfangsefnið — sama andlitið
— á marga vegu, og allir með
góðum árangri.
KONUR
í NJÁLU
Framhald af bls. 5
um. Hún var svo hög að fáar konur
voru þar er hagari voru. Hún var allra
kvenna grimmust og skaphörðust og
drengur góður þar sem vel skyldi
vera"; (Njála bls. 237) Hildigunnur
kemur lesandanum fyrst fyrir sjónir er
Höskuldur Þráinsson kemur að biðja
hennar. Frásagan ber ekki með sér
rómantík, Hildigunnur lýsir sér á
hreinskilnislegan hátt og tekur það
fram að hún giftist ekki goðorðslaus-
um manni. Þau ganga síðan í það
heilaga eftir að Höskuldi hefur verið
útvegað 1 stk. goðorð og ,,fór allt vel
með þeim". Þau eru andstæðir per-
sónuleikar sem eru vís til að bæta
hvert annað upp.
©
Hefnigirni Hildigunnar blossar upp
eftir víg Hvítanessgoðans og er skilj-
anleg vegna þeirrar myndar sem
dregin er upp af konunni. í Hildi-
gunni byltast tvær kenndir, annars-
vegar hin djúpa ást og tregi eftir
mann sinn og hinsvegar hin stranga
heift. Kafli 11 6 er með þeim áhrifa-
ríkari þarsem Hildigunnur reynir öll
hugsanleg ráð til að ýta við Flosa í átt
til hefnda. Háð, blíðu, grát, ögranir
og gengur meiraðsegja svo langt að
fullyrða: „Hefna myndi Höskuldur þín
ef hann ætti eftir þig að mæla", þessi
líka dæmalaust friðelskandi maður
Höskuldur! Og loks kórónar hún verk-
ið með því að reka skikkju Höskuldar
blóðuga alla í fang Flosa og vitnar þar
I krafta hins nýtilkomna Krists. Sýni-
lega eiga þau bæði í miklu sálarstríði
og þáttur þessi vel upp byggður,
þarsem stemningin rís, nær hámarki
og sjatnarsíðan.
Hildigunnur kemur enn einusinni
fram á sjónarsviðið er hún giftist
Kára, einum þeirra sem sótti að Hösk-
uldi og banaði honum. Þessi yfirlýs-
ing kemur einsog skrattinn úr sauðar-
leggnum þegar litið er á hve heift
hennar og hefndarhugur er magnað-
ur fyrst I stað. Eftilvill hefur tíminn
læknað öll sár og varla er hægt að
hugsa sér dægilegri sættir eftir allt-
saman. Eftilvill má líta á endirinn sem
krassa’ndi hugmynd höfundar.
Tvær tignar konur eru nefndar til
sögunnar, þær Gunnhildur hin
norska, kóngsmóðir og Kormlöð hin
írska drottning.
Gunnhildur kemur við sögu Hrúts
Herjólfssonar, þarsem hann útí Nor-
egi er að afla sér fjár og frama. Hann
var þá heitbundinn Unni Marðardótt-
ur og skyldi hún sitja þrjá vetur í
festum. Þegar að þessum tíma liðn-
um gerist Hrútur þunglyndur en
Gunnhildur er öll af vilja gerð að
lækna hugsýki hans og býður honum
til sængur með sér að ganga. En
Hrútur er óhreinlyndur í svörum við
Gunnhildi er hún innir hann eftir
háttum hans heima á íslandi og
gremst henni það og leggur það á
hann að hann ..eigi skyldi fram koma
neinni munúð við þá konu sem hann
ætlaði sér". Og svo fer að hjónaband
Hrúts og Unnar endar með skilnaði
og þarf þá ekki að vera álög Gunn-
hildar komi til, heldur rekkjugleði
lífsreyndrar konu, sem heillað hefur
hinn óreynda Hrút og Unnur síðan
valdið honum vonbrigðum.
„Kormlöð var allra kvenna fegurst
og best að sér orðin um allt það er
henni var ósjálfrátt en það er mál
manna að henni hafi allt verið illa
gefið er henni var sjálfrátt":(Njála bls.
436) Hún var skilin við mann sinn,
Brján konung og hataði hann svo að
hún vildi hann feigan. Hún er hin
grimmlyndasta einsog aðrar kvenper-
sónur sögunnar og eggjar til Brjáns-
bardaga. Hér er hennar aðeins getið
vegna stöðu sinnar sem drottningar
Framhald á bls 14.