Lesbók Morgunblaðsins - 25.09.1977, Blaðsíða 9

fyrir daga Römverja
>RÐIÐ UM ÞÁ?
Keltar voru frábærir járnsmióir og fundu upp
aöferd tíl að smíða gjarðir utan um vagnhjól og
höfðu þá tækni á valdi sínu þegar um 500 árum
fyrir' fæðingu Krists. Léttikerran, sem Keltar
beittu í hernaði var herþota þess tíma.
voru London, Lyon, Genf, Strasbourg, Bonn,
Vínarborg, Budapest og Belgrad. Parísarborg er
nefnd svo eftir Parisii, keltneskum þjóðflokki,
Rheims eftir þjóðflokknum Remi og Helvetia, sem
er einskonar skáldlegt nafn á Sviss, sambærilegt
við Frón, stafar frá Helvetii, keltneskum Þ óð-
flokki, sem þar bjó. Annar keltneskur þjóðflokkur
úr Ölpunum var nefndur Boii; það fólk settist að á
Ítalíu og bjó í Bóhemíu. En Rómverjar kölluðu
Kelta einu nafni Galla, eftir að þeir komu til
sögunnar og Gallar þeir, sem Sesar barðist við í
Galliu (Frakklandi) áttu skyldmenni í írlandi og
Skotlandi, í Caliciu á Spáni, í Galiciu í Póllandi og
jafnvel í Litlu Asíu, þar sem postulinn Páll hafði
afskipti af þeim.
í Evrópu hafa grafir leitt i Ijós tilvist Kelta um
1 200 fyrir Krist, en fyrst á ferðinni mun hafa verið
svonefnt „axarfólk" um 2300 fyrir Krist. Þetta fólk
myndaði arfleyfð, sem er bakgrunnur þeirrar
menningar, sem við Evrópubúar þekkjum enn í
dag. Keltneskar mannaleifar eru kenndar við
Urnfield og Hallstatt; þar hafa fundizt þúsundir
járnaldargrafa og uppúr þeim komu löng og þung
sverð, rýtingar, axir, pottar og skartgripir með
glæsilegum skreytingum.
. Hugmyndirnar um lif eftir dauðann virðast hafa
verið svipaðar og hjá Forn Egyptum, sem tóku
flest nýtilegt með sér í gröfina — og jafnvel
vikingunum, sem heygðir voru á stórbrotinn hátt
með skipi og öllum búnaði. Keltneski stríðsmaður-
inn var grafinn i léttikerru sinni, sem var herþota
þess tíma. Árið 500 fyrir Krist, þegar menning
Forn-Grikkja stóð sem hæst, var • keltnesk
prinsessa lögð til hinstu hvílu i gröf í Frakklandi.
Þar fannst hún furðu vel varðveitt árið 1953; hún
hefur verið þritug að aldri og grafin ásamt með
gnægð gersema á heilum vagni og með gullspöng
um hárið. Af þremur árhóta viðhafnargröfum
mátti sjá, hve glæstur hlutur kvenna hefur verið i
hinu keltneska samfélagi: í tveimur grafanna
hvíldu konur. Einnig kom þar í Ijós að samskipti og
einhver kynni hafa átt sér stað við Forn-Grikki og
Etrúrska, þann sérstæða og listelska þjóðflokk á
Ítalíu.
Sverð Keltanna voru meistarastykki i herzlu og
hernaði létú þeir þrjár léttikerrur mynda einingu.
Fótgöngulið var vopnað spjótum og skjöldum.
Þessi herbúnaður var ógnvekjandi og Rómverjum
stóð stuggur af þessum „villimönnum, sem fóru
að ráðast á borgir þeirra með mikilli hugdirfsku og
eyðingarþorsta. Þeir réðust á sjálfa Rómaborg árið
387 fyrir Krists burð og nokkru síðar ollu þeir
spjöllum á „nafla heimsins", en svo nefndu
Hellenar staðinn Delfi, þar sem hin fræga og
ómissandi véfrétt var spurð um óorðna atburði.
Enda þótt Rómverjar litu á þessa norðanmenn
sem barbara, voru þeir samt ekki lausir við
aðdáun á þeim. Hinn keltneski garpur og stríðs-
maður litaði á sér hárið, skreytti sig með dýrum
gripum og klæddist iitskrúðugum fatnaði. í aug-
um Rómverja voru þeir samt menningarsnauðir
vegna þess að þeir klæddust ekki rómverskum
kyrtli og skikkju, heldur buxum — eins og við er
að búast um hestamenn. Sumir Keltar börðust
naktir, eða aðeins búnir „helgum" armböndum og
málmkrögum. Þeir gerðu sér makka eins og á
hesti og yfirskegg þeirra voru mikil og brúsandi.
Það var ekki heiglum hent að mæta slíkum
görpum í orrustu, sem ekki litu aðeins út fyrir að
Framhald á bls 14.
I Keltasamfélagi irlands hins forna vidgengust
ævafornir sirtir, sumir harla grimmilegir. Þegar
kóngurinn var orðinn of gamall, eða þá að hann
eignaðist ekki afkvæmi, var hann drepinn eftir
kúnstarinnar reglum; stunginn til bana á sér-
stökum stað, þar sem hauskúpur stóðu á stöng-
um allt um kring, en tattóveraðir kvenprestar
fórnuðu dýrum um leið. A eftir ver gerð frani-
tíðarspá, byggð á rcnnsli blóðsins úr líki kóngs-
ins.