Lesbók Morgunblaðsins - 27.11.1977, Blaðsíða 3

þess að reyna hass, en aðeins einu
sinni, ég heiti því. Ég er einfaldlega
neydd til þess að reyna það, til þess
að vita sjálf, hvort allt þetta, sem
fólk segir sé satt.
20. júli
Kæra, hlýja, innilega dagbók.
. . . Ég man, hvað mér bauð alltaf
við sprautum á sjúkrahúsi — en
þegar Bill sprautaði í handlegginn á
mér, fannst mér það allt annað. Ég
gladdist yfir því, ég hlakka til. Ekki
að undra, þó að það sé kallað
Hraði . . .
23. júlí
Kæra dagbók.
Afi fékk hjartaslag í gærkveldi, en
sem betur fór var það ekki
alvarlegt. . . Þau hafa alveg látið
mig í friði þennan tíma, sem ég hef
verið hjá þeim. Hamingjan hjálpi
mér, ef þau kæmust að því, sem
hefur gerst undanfarna daga. . .
Það er undarlegt, að ég skuli
aldrei hafa hugsað um dauðann fyrr
en núna. Ég veit auðvitað, að
einhverntíma kemur að mér. Skyldi
vera líf eftir dauðann? Æ, það er
annars ekki þetta, sem veldur mér
áhyggjum.
Ég verð að skrifa heim og segja
þeim, að ég komi heim nú þegar.
Mig langar til þess að komast I
burtu frá Jill, Bill og öllum hinum.
Ég veit eiginlega ekki, hvers vegna
ég ætti ekki að nota eiturlyf, því að
þau eru stórkostleg, yndisleg — en
ég veit, að ég á ekki að nota þau, og
ég skal ekki! Ég ætla aldrei að nota
þau framar. Ég heiti því hér með
hátíðlega, að frá og með deginum í
dag ætla ég að lifa lífinu á þann
hátt, að allir þeir, sem ég þekki,
gæti verið stoltir yfir mér, og að ég
sjálf geti verið hreykin af mér!
25. júli kl. 18.30
Jill hringdi og bauð mér í partí, en
ég sagði henni, að ég væri neydd til
þess að vera heima og hugsa um
afa og ömmu. Ég er ánægð yfir því
að hafa haft hugrekki til þess að fara
ekki.
3. ágúst
Við vorum sex heima hjá Bill í
gærkveldi. Foreldrar hans höfðu far-
ið í stutt ferðalag og var ekki von á
þeim fyrr en um eitt eða tvö leytið
um nóttina. Allir ætluðu í „sýru-
ferð" og þar sem ég hef verið inni-
lokuð í langan tíma, ákvað ég að
fara i síðustu „ferðina". Ég ætla alls
ekki að neyta lyfja, þegar ég kem
heim aftur. En þetta var alveg stór-
kostlegt. Ég skil ekki, hvernig
„ferðirnar" geta alltaf batnað, en
þannig er það. . .
6. ágúst
Jæja, það gerðist í gær. Ég er
ekki lengur mey. Mér finnst þetta að
sumu leyti leiðinlegt, af því að ég
hugsaði alltaf um Roger og hafði
vonað, að hann yrði sá fyrsti. . .
Ég hef hugsað nokkuð um þetta
með að verða ófrisk. Getur það
gerst strax í fyrsta sinn? Ætli Bill
mundi giftast mér, eða heldur hann
aðeins, að ég sé hálfgerð tæfa, sem
leggist í rúmið með hverjum sem er?
Auðvitað mundi hann ekki giftast
mér, hann er aðeins 1 5 ára. . .
BÆTT HEILSA
- BETRA LÍF
Eftir Michael J.
Halberstam, M.D.
aðalritstjóra
Modem Medidne
Að lengja ævina
Ösjaldan hafa gömul húsráð, og alþýð-
leg læknisráð ekki sízt, reynzt byggð á
gildum rökum við rannsókn. En vísinda-
leg aðferð er ekki alltaf fljótvirk; flestir
munu kannast við það að hafa hrist
höfuðið, er þeir lásu um áralangar rann-
sóknir visindamanna, sem leiddu til stað-
festingar einhvers, sem alþýða manna
hafði „alltaf vitað“. Vísindamenn færa
það aftur á móti sér til varnar, að aðferð
þeirra sé ábyggilegri en brjóstvit leik-
manna. Ekki alls fyrir löngu var hópur
bandarískra visindamanna að leiða líkur
að ágæti sjö gamalkunnra heilræða. Það
tók þá fimm ár, og munu nú væntanlega
margir hrista höfuðið og segj'a sem svo,
að þeir hafi nú alltaf vitað þetta. Þeir
eru varla margir sem ekki hafa fyrr eða
síðar fengið flest þessara ráða. Þau eru
svohljóðandi: borðaðu morgunverð,
borðaðu ekki milli mála, sofðu í átta
tíma á nóttu, drekktu í hófi, reyktu ekki,
reyndu að haida eðlilegri þyngd, og
trimmaðu að staðaldri. Farirðu eftir
þessu undanbragðalaust geturóu aukið
árum við ævi þína og haldið mun betri
heil.su en ella.
Þeir voru frá Kaliforníuháskóla, vis-
indamennirnir, sem fóru að rannsaka
þetta. Þeir athuguðu 7000 manns i Ala-
medasýslu i Kaliforníu — og komust að
þeirri niðurstöóu, að karlmenn gætu að
jafnaði aukið 11 árum en konur 7 árum
við ævi sína, ef þau fylgdu öllum ráðun-
um hér að framan. Ef við bætum þessu
við meðallífaldurinn núna kemur i ljós,
að hálffimmtugur karlmaður, sem fylgir
sex ráðanna eða öllum má vænta þess að
lifa i ein 33 ár enn, verði sem sé 78 ára.
(Þetta er auðvitað meðaltal, eins og aðr-
ar tölur hér). En hálffimmtug kona, sem
fer eftir jafnmörgum ráðum má gera ráð
fyrir 35,8 árum i viðbót. Hún ætti þá að
verða 80.8 ára gömul.
Fylgi hálffimmtugur karlmaður að-
eins fjórum eða fimm ráðanna má hann
samt vænta 28 ára í viðbót; getur orðið
73 ára. Kona, sem fylgdi jafnmörgum
ráðum ætti hins vegar 34 ár enn í vænd-
um og yrði 79 ára. Ef þau fylgdu einung-
is þremur eða færri ráðum ætti hann
21.6 ár eftir, en hún 28.6. Yrði hann þá
66.6 ára gamall; hún 73.6.
Hér hefur göngu sfna þáttur um heilbrigðismál, sjúkdómá
og lækningar, sem Lesbók hefur fengið rétt til að birta.
Þátturinn er að vísu saminn með bandaríska lesendur í huga,
en verður samt að teljst algildur vegna þess að mannleg mein
eru hin sömu og kalla á sömu lausnir hvar sem er. Þátturinn
er skrifaður á aðgengilegu og alþýðlegu máli, sem öllum á að
vera skiljanlegt.
Þættir um heilbrigðismál,
sjúkdóma,
lækningar og
fyrirbyggjandi aðgerðir.
1 þessari könnun þarna í Alameda-
sýslu kom og i Ijós, að fólk á sextugs-
aldri, sem fór eftir öllum sjö heilræðun-
um, var við jafngóða heilsu og fólk á
þrftugsaldri, sem fór aðeins eftir
tveimur eða þremur ráðanna.
Þvi miður er það svo, að þorri almenn-
ings i Bandarikjunum og raunar flestum
velmegandi ríkjum, hirðir ákaflega litið
eða hreinlega ekki um heilsu sina. Menn
láta sér nægja að lesa heilsuráð í blöðun-
um, en fæstir leggja það á sig að fara
eftir þeim. Jafnvel læknar virða að vett-
ugi þau hollráð, sem þeir gefa sjúkling-
um sínum. Eitt sinn var rannsakað
heilsufar 58 lækna. Hvorki meira né
minna en 85% þeirra reyndust mjög illa
á sig komnir. 12 þeirra reyktu. 16 áttu
við of háan blóðþrýsting að striða. 39
voru allt of feitir; og49 fengu ekki nærri
nóga likamsæfingu. Öðru sinni var rann-
sakað heilsufar 206 lækna í Kanada, og
urðu mjög svipaðar niðurstöður af þeirri
rannsókn. Má segja, að varla sé góðs von
af leikmönnum, þegar læknar ganga á
undan með slíku fordæmi.
Þetta er nokkuð nöturlegt vegna þess,
að það er gefið mál, að mönnum er i lófa
lagið að lengja ævi sína og halda ágætri
heilsu til dauðadags, ef þeir fást til þess
að breyta lifnaðarháttum sínum dálitið.
Og er þá ekki verió að fara fram á nein
meinlæti.
í rannsókninni, sem um ræddi í upp-
hafi kom á daginn, að þeir, sem ekki
reyktu áttu mestar lifsvonir allra,
þ.e.a.s. að þeim var minnst hætta búin.
Hófdrykkjumenn (þeir, sem drukku eitt
eða tvö glös i einu og ekki meira) urðu
að jafnaði langlífari en hvorir tveggja
bindindismenn og ofdrykkjumenn! Karl-
menn sem stunduðu íþróttir reglulega
urðu margir langlífari en hinir, sem ekki
hreyfðu sig duglega nema endrum og
eins. Loks varð sýnt, að karlmenn, sem
sváfu i átta tima á nóttu lifðu lengur en
þeir, sem sváfu i sex, sjö eða niu tíma. en
konum virtist hollast að sofa i sjö tima,
hvorki meira né minna.
Hins vegar reyndist þeim mest lífs-
hætta búin, sem:
— reyktu 40 sigarettur á dag
— drukku að jafnaði meira en tvö glös
af áfengi í einu
— gerðu líkamsæfingar aðeins stöku
sinnum, eða létu sér t.d. nægja að taka
til hendi í garðinum hjá sér
— voru 30% þyngri, en hæfilegt var
talið eftir aldri þeirra og hæð
— borðuðu ekki á reglulegum fresti
— borðuðu ekki morgunverð, en borð-
uðu milli mála
— sváfu skemur (eða lengur) en átta
tima á sólarhring.
Þetta átti bæði við um karla og konur.
Þess ber þó að geta, að fáar kvennanna,
sem rannsakaðar voru, reyktu 40 siga-
rettur á dag, og ennfremur stunduðu
fáar þeirra íþróttir reglulega.
Þessi rannsókn visindamanna við
Kaliforníuháskóla, sem hér hefur verið
gerð að umræðuefni kom til fram-
kvæmda vegna nýrra og breyttra við-
horfa til heilsugæzlu. Þessi nýju viðhorf
eru þegar farin að valda nokkru um
stefnu Alþjóðaheilsugæslustofnunarinn-
ar og munu vonandi valda meiru i fram-
tíðinni. A liðnum öldum hefur heilsu-
gæzla mikinn part snúizt um það að
vinna bug á sjúkdómum. En nú er svo
komið i heilbrigðismálum iðnrikja, að
menn geta farið að gera betur, fyrir-
byggja sjúkdóma — og reyna að auka
líkamlega, andlega og félagslega vellíð-
an sina meðan þeir hafa heilsuna.
Heilsugæzlan á ekki að sitja á hakanum
þangað til heilsan er á förum...