Lesbók Morgunblaðsins - 27.11.1977, Blaðsíða 10

IBIZA
höfðu riðið húsum á Ibiza fyrir svo
sem þrjú þúsund árum og oftsinnis
máttu innfæddir gjalda þess, að eyjan
var í þjóðbraut á þessu eina hafi, sem
þá skipti máli í veröldinni. Rómverjar
voru eins og allir vita hinir einu og
sönnu heimsvaldasinnar fyrir tveimur
áraþúsundum og eftir að þeir möluðu
Karþagóborg mélinu smærra, komst
Ibiza undir rómverska hramminn, en
hélt þó áfram að vera púnverskt
menningarsvæði með þá sérstöðu, að
þar þótti alveg sérstaklega gott að
deyja. Þeir sem eitthvað áttu undir
sér og gátu á annað borð hreyft sig,
reyndu að komast til Ibiza til að
deyja. í sandsteinshæðina, sem Ibiza-
borg stendur á, var grafin borg hinna
dauðu og í seinni tíð hafa menn
fundið þar merkar heimildir um líf og
dauða að púnverskum hætti. Víð
hrun Rómarikis fóru í hönd hroðalegir
tímar; Vandalar og sjóræningjar og
allskonar hundtyrkjar lögðu þetta frið-
sæla eyland í einelti og linnti ekki fyrr
en Ibiza komst undir yfirráð Mára og
siðar, á Sturlungaöld, undir yfirráð
Katalóníumanna á Spáni.
Borg innan múra
í þjóðbraut Miðjarðarhafsins hefur
komið sér vel að finna annað eins
borgarstæði og hæðina bröttu, sem
Ibizaborg var fyrst byggð á. Sú borg,
byggð á bjargi, var umkringd þeim
múrsem fuglinn fljúgandi komst einn
yfir og var með öðrum orðum óvinn-
andi virki. Þar stendur enn borgar-
hlutinn Dalt Vila; afgömul steinhús,
sem hafa verið byggð eins og spila-
borg, hvert utaní öðru. Sumar göt-
urnar þar eru naumast meira en
faðmsbreiðar; veggirnir hvítkalkaðir,
en spánskt járnaverk í kringum svalir
og glugga,'þvottasnúrurnar þvert yfir
og pottablóm á sillum.
Gera má ráð fyrir, að fáir íslending-
ar vildu búa til langframa í íbúðun-
um, sem þarna eru innan við stein-
veggina. En á ytra borðinu er þetta
umhverfi dýrleg tilbreytíng frá þeim
andlausa frystikistustíl, sem þröngv-
að hefur verið uppá nútíma íslend-
inga. Ferðaskrifstofan Urvai, sem
stendur fyrir islenzku túristalandnámi
á Ibiza, gekkst fyrir síðdegisgöngu
um þennan hluta borgarinnar og
hafði þar sem forustusauð ágætan
fararstjóri, Einar Má Guðvarðarson,
sem búinn var að vera þar sumar-
langt. Venjulega forðast ég eins og
heitan eldinn að lenda í þesskonar
hóprekstrum; héf ofnæmi fyrir hellum
og grísaveizlum og fer í baklás, þegar
túristafénaðurinn er rekinn inn í kirkj-
ur.
í þessari göngu bar margt fagurt
og myndrænt fyrir augu. sem ég
gleymi seint; enginn þurfti að flýta
sér og algert frjálsræði ríkjandi. Innan
við múrinn er marglitt mannhaf á
reiki um steinlögð torg og snarbrattar
götur. Þar er ástunduð sölumennska í
hverjum krók og kima; hippar sitja
þar éins og Indverjar á hækjum sér
og bera sig að búa til í höndunum
einhverja seljanlega muni. Og al-
þýðulistin blómstrar hér með sama
svip og yfirbragði og viðast þar sem
myndir eru seldar á götum úti. Öll
sölumennska fer hér fram með prúð-
Rómverjar töluðu um barbara á Ibiza. Hinir nýju barbarar eru
hinsvegar innfluttir, þ.e. hinir svonefndu hippar, sem þar eru
f jöimennir og stinga f stúf við svartklæddu konurnar á myndinni.
t Sa Penya, fiskimannahverfínu f Ibizaborg, þar sem urmultl er
af verzlunum og veitingahúsum og enginn virðist þurfa að flýta
sér.
mennsku og er ólík þeim ófögnuði,
sem birtist í ruddaskap Araba á
Kanaríeyjum og margir íslendingar
hafa komizt í kynni við.
Um það leyti sem Jón biskup Ara-
son og synir hans voru gerðir höfðinu
styttri i Skálholti, var ráðist í að
byggja þann rammgera múr, sem
umlykur borgina og verkinu lokið á
þremur áratugum. Kirkjan efst á hæð-
inni er eins og framhald af þessu
varnarmannvirki, með rómverskum
bogum og verið gerð upp í tvígang;
siðast að mig minnir snemma á þess-
ari öld.
í annan stað er þar uppi nútíma-
listasafn; ágætishús til þeirra hluta,
en framúrstefnugutlið, sem þar var til
sýnis þessa stundina, var ekki bein-
línis kræsilegt. Þeim mun skemmti-
legra er að staldra við á dálitlu hlaði
efst á hæðinni og njóta útsýnisins:
Hengiflug virkisveggsins og sjávar-
hamarsins hið neðra, nýja borgin á
aðra hlið en gamli fiskimannabærinn
á hina.
Hippar og falsarar
Þegar rökkva tekur, færist heldur
betur líf í tuskurnar í Sa Penya, gamla
fiskimannabænum, sem nær frá virk-
ismúrnum og niður að höfnjnni. Þar
er hvert úrvals veitingahúsið á fætur
öðru; oftast setið og snætt á gang-
stéttinni og jafnvel á sjálfri götunni
utan við veitingahúsin. Nálægð skip-
anna og sjávarseltan í loftinu eiga
sinn þátt i að skapa andrúm, sem
íslendingar ættu að kunna vel við.
Þar liggur hver lystisnekkjan utan á
annarri og ekki verður séð, að neinar
tvær séu eins; leikföng auðmanna,
sem ekki hafa annað að gera en lóna
milli hafna á því hafi, sem Rómverjar
nefndu „Mare nostrum" — okkar
haf.
Um nokkurra ára skeið að minnsta
kosti hefur Ibiza verið eftirlætisstaður
hippa, sem drifið hafa þangað úr
fjörrum heimshornum, en mest að
sjálfsögðu frá Evrópulöndum. Þareru
eða einhverri drullu sem lak niður af
honum. Kvenfólkið í flokknum var
eldra, varla undir þritugu og sumar
farnar að láta talsvert á sjá. Sú sem
oftast ók Benzinum var með barða-
stóran hatt og kjól hafði hún gert sér
úr strigapoka að því er virtist. En
höfuðpaurinn sem sýndist eigandi
bílsins, var annað veifið á reiðhjóli; þá
með stígvél á öðrum fæti en berfætt-
ur á hinum.
Það má ugglaust segja. að þetta sé
saklaust sport og gerir engum mein.
Eitthvað er samt bogið við það, að
fólk á bezta aldri þurfi ekkert að gera
annað en leika sér; lífið verður elt-
ingaleikur við innantómar skemmtan-
ir á tízkustöðum eins og Saint Tropez,
Monte Carlo og Ibiza.
Sagt er að ekki séu þeir allir fínir
pappírar með tandurhreina samvizku,
sem gerst hafa innflytjendur til Ibiza.
Þar á meðal er rithöfundurinn Irwing,
sem tókst að verða heimsfrægur fyrir
ævisögu, sem hann kvaðst hafa skráð
eftir milljarðamæringnum Howard
Hughes. Sjálfur var Hughes þá kom-
inn i algera einangrun á lífsflótta
sínum undan mönnum og bakteríum.
Hann hafði samt rænu- á að kveða
uppúr um, að sagan væri fölsuð og
varð af þessu mikið og frægt mál.
I fyrra dó á Ibiza listmálarinn Elmyr
von Hory, ungverskur að uppruna og
frægðarmaður fyrir að vera- fremsti
málverkafalsari heimsins í seinni tíð.
Sérgrein hans var Picasso, en að auki
falsaði hann Braque og aðra braut-
ryðjendur þessarar aldar, sem þægi-
legra var að falsa en gömlu meistar-
ana. Þessi framleiðsla átti sér stað á
Ibiza. en agentar seldu framleiðsluna
út um allar jarðir.
Elmyr bjó í þorpinu Jesús, sem.
stendur dreift í hlíðarslakkanum
norðuraf Ibizaborg. Þar hefur kvik-
myndaleikkonan Marlene Dietrich
efnt sér í hús, en ekki veit ég hversu
mjög hún dvelst þar. Á kránni í Jesús
spurði ég nokkra innfædda, hvort
þeir könnuðust við Elmyr. „Málar-
Kirkjan f þorpinu San Rafael og nýleg
fbúðarhús; hvorttveggja einkennandi
fyrir byggingarstfi á Ibiza.
innan um og samanvið venjulegir
þumalputtaferðalangar með dótið sitt
á bakinu. Oftast eru það févana
námsmenn í sumarleyfinu sínu. En
hipparnir eru dálitið af öðru tagi, að
minnsta kosti hluti þeirra. Þar á með-
al eru ríkir hippar; pabbadrengir frá
Sviss og Þýzkalandi og ítaliu, akandi
á Maserate eða Porsche. Þeir voru
saman í hópum og skrautlegir ásýnd-
um eins og vera ber; fullkomið frjáls-
ræði í klæðaburði og ástum og öllu
framferði er þeirra evangelium. Einn
var þar fyrirferðarmestur að því er
virtist og svo önnum kafinn i þessu
hlutverki að vera hippi, að hann unni
sér ekki hvíldar. Þetta var stór og
myndarlegur strákur, þýzkumælandi
og hafði sér til þæginda eina dýrustu
gerðina, sem til er af Mercedes Benz
og gekk mikið á að koma honum
gegnum þröngu göturnar i gamla
bænum. En til þess að Benzinn væri
ekki of glæsilegur fyrir þennan söfn-
uð, hafði verið mokað yfir hann leir