Lesbók Morgunblaðsins - 24.12.1978, Blaðsíða 4

Hugsun er til alls fyrst.
Ekkert gerist í mannlífi nema
hugsun fari á undan. Mestu stór-
virki jaröar eiga upptök sín í hugum
manna. Þeir reisa ekki hallir né
stórhýsi án pess aö hafa fyrst meö
innsæi skapaö pau í hug sér, eigi
aðeins hiö ytra svipmót, heldur
einnig alla skipan hið innra, hvert
einasta herbergi frá grunni að efstu
hæö.
Svo er um öll önnur mannvirki,
aö pau höföu borist mönnum í
hugsýn, áöur en hendur manna
tóku til aö smíöa pau.
Horfðu bér nærl Lfttu á búslóðina
í íbúö pinni, frá minnsta hlut til hins
stærsta. Þeir eru geröir úr óteljandi
jaröarefnum, sem hugir manna
höföu fundiö aö hentug væru í
smíðisgripi. Og hugir annarra
manna bentu á, til hverra smíða
Þeir væru hentugastir, hvaöa gripi
væri bezt aö smíöa úr peim. Við
ákvarðanir pessar kom sköpunar-
hæfni mannshugans enn berlega í
Ijós.
Líttu á algengan hlut, t.d. stól.
Þessi smíöisgripur stendur parna
vegna pess, að í fornöld hug-
kvæmdist einhverjum manni, aö
hægt væri að gera hentugri sæti en
trjádrumba og steina. Þá skapaðist
stóllinn í hug hans og var smíðaöur
síöan. Sú sköpun hefir orðiö langlíf,
Því aö Þrátt fyrir óendanlega
fjölbreytni í stólageró, eru allir
stólar enn í dag, smíöaöir eftir
hugmynd mannsins gamla um
hentugt sæti.
Líttu svo á annað, læsingarnar í
dyrahurðunum. Þær eru upphaf-
lega hugsmíð einhvers manns, sem
uppi var fyrir óralöngu, og var
orðinn leiöur á slagbröndum fyrir
hurðum. í hug sé bjó hann tii betri
læsingu. Þaö var skráin, og Þú átt
fjölda af Þeim. Þú hefir Þ*r ekki
einungis í öllum dyrahuröum Þín-
um, heldur einnig í öllum skápum,
skúffum og kössum, Þótt mismun-
andi sé, en allt var Þetta upphaf-
lega hugsmíð mannsins, sem fann
upp skrána, Þetta mikla ÞarfaÞing.
Og Þó er lykillinn langmerkileg-
astur. Hann er svo merkilegur, aö
hann er haföur sem tákn Þeirrar
vizku, er opnaó getur dulheima
náttúrunnar.
Þessi dæmi eru aðeins tekin til
aö sýna, aö hugir manna hafa
upphaflega skapaö hvern hlut.
Síöan smíöar mannshöndin gripinn
úr einhverju efni. En hugur veröur
aö stjórna höndunum, og hand-
bragöiö fer mjög eftir listhæfni. En
listin er líka hugsköpun, hún er
aöeins breytileg eftir feguröar-
skynjan mannsins. Þess vegna eru
hlutir, sem eiga aö gegna sama
hlutverki, mjög breytilegir og fer
verögildi peirra Þá oft eftir smekk-
vísi, Þótt notagildi sé hiö sama.
Þegar Þú safnaðir aö Þér hús-
munum Þínum, geröiróu Það af
„ráónum hug“. Ekki var Það bein-
línis gert vegna notagildis hlut-
anna, heldur skapaöir Þú í hug pér
mynd af íbúóinni, eins og hún átti
aö vera, Þegar hver hlutur væri
kominn á sinn staó. Þá studdist Þú
við eigið fegurðarskyn hvernig
hlutirnir færu bezt saman, svo aö
Þeir gætu oröið augnayndi.
Hugsköpun og fegurö verða alltaf
að fara saman. Engin hugsmíö
getur fullnægt manninum, nema
hún hafi fegurð í sér fólgha.
Vísindin segja, aö óteljandi kraft-
bylgjur og ósýnisgeislar berist
stöóugt utan úr geimnum Hil
jarðarinnar. Fjöldi Þessara geisla
fer í gegnum mannslíkamann, án
pess aö hann verói Þeirra var. En
örlítiö brot af öllu pessu aóstreymi
skynjar hann Þó, og eru Þaö
huggeislar eöa hugbylgjur, 'hug-
skeyti eöa hugstraumar.
Líkja mætti líkama mannsins viö
sjónvarp. Taugakerfinu svipar til
loftnetja Þeirra, sem henda útsend-
ingar sjónvarpsins á lofti. Þaö er
taugakerfið, sem skynjar hugbylgj-
urnar og hugstraumana og sendir
áfram til heilans, sem er hin allra
margbrotnasta tölva, sem til er og
hefir yffir aó ráöa 9000 milljónum
fruma.
Heilinn heyrir bæöi og sér, en
Þessar geislanir eru orðlausar og
hljóölausar eins og Þöglar myndir.
Langt er nú síðan aö menn töluöu
um Þær sem myndir og kölluóu
hugmyndir eóa hugsýnir. Þessi