Lesbók Morgunblaðsins - 24.12.1978, Blaðsíða 10

Jakob Er hann forseti, sem formsins vegna skrifar nafn sitt
Jönsson á skjölin, sem ráöuneytið samþykkti og skráöi?
fró Hrauni Er hann fangi, sem pú fjötrar á fótum og höndum,
HVER grefur í dyflissu hugar píns, djúpt í vitund Þinni, óvirkur í athöfn Þinni?
ER Er hann Þjónninn,
HANN? sem Þerrar rykið af fótum Þínum, beygir sig niður aö hinum bjargarlausu, brýtur brauðiö handa hinum hungruöu?
Er hann barniö, sem blundar í hálminum, hvítvoöungur, sem finnur til með hverri sál í heimi krossins?
Hver er hann?
Nafn hans er hverju nafni æöra, takmarkalaus er tilvera hans, vald hans er í veikleikanum, með lifandi Ijósi lýsir hann myrkur dauðans.
Hópsálin
Framhald af bls. 3.
til forvígismanna mannúðar og mennta
hvar sem er. Og ég geri kröfur til ykkar,
nafnlausu einstaklingar sem ræktið garð-
inn ykkar einir sér og vitiö hvernig hlúa
skal að jurt hugans svo að hún dafni.
Komið fram úr þagnarlundunum, séuð þið
til, og talið. Látið ekki þá eina sern ráða
fjölmiðlunum um að koma boöskap á
framfæri. Og ég geri alveg sérstaka kröfu
til listamanna þjóðanna um að boða hið
fagra og sanna og þá ekki síst til þeirra
sem hafa aðgang að hugum æskufólksins.
Mæður, feöur, uþþalendur allir, munið að
þið eruð með vísi til nýs guðs í fanginu.
Látið ekki þann vísi kala.
Nú mun einhver segja: Þú ert bæði meö
og á móti innrætingu. Þetta er kannski
rétt. En ég geri mikinn mun góðs og ills.
Og ég veit að það er bæði hægt að rækta
skrautblóm og nytjajurtir en einnig illgresi.
Ég hef nú vegið að vörgum og ég hef
reynt að benda á undankomuleiö í
gjörningahríð samtímans þegar mannúðin
er vanmegna, þegar grimmdin og heimsk-
an sverjast í fóstbræðralag aö afskræma
guðsmyndina, manninn. Ég hrópa svo að
þið heyrið. Þó ekki endilega mín orð
heldur þær blundandi raddir er hvísla í
ykkar eigin vitund, raddir sem eru
svæfðar af hávaða þeim er þjónar
Mammons framleiða tii að yfirgnæfa
meðfædda mennsku ykkar, til aö deyöa
okkur öll sem einstaklinga og skapa úr
okkur viljalausan, skríðandi múg.
Og góðir menn, hugsið meö mér til allra
þeirra sem þjást í umhyggjuleysi, til þeirra
sem verða fórnardýr ósvífinna skæruhópa
og siðblindra efnisdýrkenda, þeirra sem
meta menn og fegurö náttúrunnar aðeins
til fjár, afmynda ásjónu landsins og gera
vötn og höf að höfum dauöans. Hugsið
með mér huggandi til allra þeirra sem
missa ástvini sína í hinni mannskæðu
umferð veganna, undir hjól tækninnar og í
öldur hafsins og myrkur eiturbrunnanna.
Biðjum þess aö fólkiö taki aö leita þess
sem'leitar að því.
Vitur maöur hefur sagt að hið líðandi
augnablik sé þröskuldur milli minningar
um það sem liðiö er og vonar um blessun
hins ókomna. Hvergi ættu minningar
okkar að vaka betur en á þessum
minningaríka stað sem er heilagur oröinn
af búsetu guði þóknanlegra manna um
fiðnar aldir.
Og hvergi ætti vonin aö eiga sér betri
vaxtarskilyrði en hér þar sem svo lengi
hefur verið beðið og vonað við fótskör
guðs. Við skulum því enn biðja og vona að
þjóð okkar lifi og þroskist og landið okkar
megi gróa sára sinna.
Og viö skulum vona að menn eigi enn
um langan aldur erindi heim aö Hólum.
Erindi flutt á Hólahátíö sl. sumar
Ingölfur
Sveinsson
I
VOULIAG-
MENI
(Vouliagmeni er sólbaöstaður
skammt frá Aþenu í Grikklandi)
í blýgrátt rökkur féll draumur
liöins dags
í bláfirrð morgunsins reis
draumur þinn
upp
meö andblæ af
Eyjahafi
Sólin kastaöi heitum geislum
á ströndina
og hafiö stráöi hvítum rósurn
í sandinn.
(Sept. 1978)

■

Myndir frá
Pétu rsborg
(Leningrad)
Fáar borgir veröskulda fremur aö
nefnast í höfuöiö á skapara sínum
og Pétursborg, er seinna fékk
nafnið Sánkti Pétursborg, en hefur
veriö nefnd Leningrad frá árinu
1924.
— Pétur mikli Rússlandskeisari
grundvallaði ekki einungis borgina
áriö 1701, og tók af lífi og sál þátt í
mótun hennar og uppbyggingu, —
heldur hrakti hann Svía burt af
landsvæðinu sem borgin er byggð
á. Hann ruddist meö heri sína aö
Eystrarsalti og opnaöi þar meö ríki
sínu sjóleiöina til vesturs. Byggöi
rússnenskt virki á eyðifláka viö ósa
Newa-fljótsins.
Þaö var ekkert smátt í kringum
Pétur mikla. Maöurinn risi aö vexti,
tveir metrar og sjö sentimetrar aö
hæð, en samsvaraöi sér vel enda
sterkbyggöur og eftir því rammur
aö afli. — Þaö var ekkert til sparað
í þvf skyni aö gera borgina sem
veglegasta úr garði, hallirnar risa-
vaxnar, torgin stór og mikil um sig
og göturnar breiöar. Áriö 1714 setti
Pétur fram hin frægu lög um aö í
framtíöinni skyldi eingöngu byggt
úr steini í Pétursborg. Þá vildi Pétur
einnig rífa Rússnesku þjóöina upp
úr sinnuleysi og dróma, tengja
hana vestrænni menningu og ýtti
hann undir hvers konar framfarir.
Pétur var stórhuga umbótasinni á
öllum sviöum og eftirkomendur
hans héldu áfram uppbyggingar-
starfinu meö svipuöum stórhug.
Pétursborg var rómuö fyrir fegurö
og íburð — höfuöborg Rússlands
fram til ársins 1917, er öll stjórn-
sýsla var flutt til Moskvu, sem má
' teljast umdeilanleg ráöstöfun ekki
síöur en nafnbreytingin.
Elísabet II, dóttir Péturs og
Katrín mikla tengdadóttir hennar
koma einkum mikiö viö sögu í
sambandi við áframhaldandi upp-
byggingu borgarinnar. Vetrarhöllin
var byggö í tíö Elísabetar en
Eremitagesafniö er mikiö til verk
Katrínar, ásamt ótrúlegum inn-
kaupum listaverka og listiönaöar
frá vestrinu. Þetta fjármagnaöi
Katrín ööru fremur með því að láta
nýstofnaöan Rússlandsbanka
prenta rúblur í gríö og erg. Fyrir
ómetanleg listaverk höfuösnillinga
Evrópu galt hún sem sé meö
pappírspeningum!
Pétursborg var í stööugri list-
rænni uppbyggingu fram aö bylt-
ingunni og þótt vöxtur hennar haldi
áfram er þaö trauöla í anda
brautryöjendanna hvaö húsa-
geröarlist áhrærir en þaö er önnur
saga sem ekki veröur sögö hér. Hér
er vafalítið um aö ræöa fegurstu
borg Rússlands og segja þeir er til
þekkja, aö þaö séu álíka viöbrigöi
aö koma þangaö frá hinni þungu
Moskvu, og t.d. frá Leningrad
(Pétursborg) til Noröurlanda, — er
þá átt viö aö svo miklu léttar sé yfir
borginni. Borgin sjálf, sem telur 41/2
milljón íbúa, eöa svipað og í öllu
Finnlandi veröur aö teljast ein hin
fegursta í veröldinni.
Efsta röö, talið frá vinstri: Vetrarhöllin, — höfundur greinarinnar í forgrunni. í
miöju: Brjóstmynd af húsameistara Isakskirkju, Richard de Montferrand
(1786—1858). Athygli vekur, hve margar sjaldgæfar marmarategundir eru í
myndinni, — einkum mun svarti marmarinn í kraganum vera fágætur. Til
hægri: isakskirkja, sögö önnur eöa þriöja mesta kirkjubygging veraldar.
Byggö á árunum 1818—58.
Miörööin: T.v. Eitt af mörgum altörum í ísakskirkju og gott dæmi um hinn
ótrúlega íburö er hvarvetna blasir viö. í miöju: Hér undi Pétur mikli sér best
innan um uppáhaldsmálverk sín í litla vinalega sumarhúsinu í hinum mikla
. garði Sumarhallarinnar. Lengst til hægri: Ein af fjölmörgum styttum í garði
Sumarhallarinnar, sem í skipulagi minnir mjög á Versali. Styttan mun
upprunalega hafa veriö gullhúöuö.
Neösta röö, frá vinstri: Hin flötu, aflöngu hús handan Newafljótsins mætti með
réttu nefna „svarthol", pví aö hinar gluggalausu vistarverur hýstu
upprunalega andstæðinga Péturs mikla. í miöju: Útsýniö frá sumarhöllinni.
Til hægri: Sumarhöll Pétqrs mikla, sem hann bjó pó aldrei í. Mikill fjöldi
táknrænna stytta prýöa gosbrunnana fyrir framan höllina og voru
upprunalega úr gulli eöa gullhúöaöar. Nú eru petta einungis gylltar
eftirlíkingar og samkvæmt pví sem leiösögukonan tjáði okkur, munu
Þjóðverjar hafa numiö upprunalegu stytturnar í burt í heimsstyrjöldinni og
brætt pær upp. B.Á.