Lesbók Morgunblaðsins - 10.03.1979, Blaðsíða 15

legar orsakir geösjúkdóma viröast jafn-
flóknar og viökvæmar og þær efnabreyt-
ingar, sem eru forsenda andlegrar heil-
brigöi. Ólíklegt sýnist aö einföld lyfjagjöf
geti nokkurn tíma læknað geðveiki á
svipstundu. Samt virðast endorfínin gefa
nýjar vonir. Þau geölyf, sem nú eru notuð,
hamla gegn áhrifum dópamíns en lang-
varandi notkun þeirra hefir ýmsar slæmar
aukaverkanir í för meö sér. Meðal annars
draga þau úr valdi manna á sjálfráöum
hreyfingum og valda ósjálfráðum grettum.
Enkefalín og endorfín viröast hamla gegn
áhrifum dópamíns og noradrenalíns í
heilanum meö mikilli nákvæmni. Því er
þaö von manna aö efnasambönd
hliðstæð þeim og öörum peptíöum er
verka í þeim hlutum heilans sem geös-
hræringar eiga sér staö, geri kleift aö hafa
áhrif á starf heilans án þess aö raska
jafnvægi hans, heldur styrkja þaö.
En þó aö uppgötvun endorfínanna hafi
mikið hagnýtt gildi og veki miklar vonir,
eru þau okkur enn ein sönnun þess aö viö
erum ekki þaö sem viö viljum vera iáta er
viö miklumst af persónuleika okkar,
heldur erum viö árangur fjölþættra efna-
breytinga, sem hafa veriö milljónir ára aö
þróast. Ef til vill starfar líkami okkar eins
og hann gerir ekki aðeins vegna þess aö
hvatberar í heilafrumunum halda þeim í
eðlilegu starfi, heldur vegna þess aö
endur fyrir löngu hafi þaö gerst í köldu
hafi Devontímans aö forfeöur hringmunna
ööluðust hæfileika til aö skynja, og ef til
vili muna sársauka þannig aö þeir gátu
látiö þaö ganga í arf til afkomenda sinna.
Síöan hafi heilafrumur hringmunna, nag-
dýra, prímata og loks frummanna smám
saman fariö aö læra af sársauka og
bregöast viö honum meö einhverjum vísi
af tilfinningum, síöan minningum og loks
hugsun þar til heilinn, sem við erum svo
hreykin af, varð að því sem hann er nú.
Þýtt og endursagt:
Jón O. Edwald.
Radíöaktíft líf
Framhald af bls. 10
leggur konunnar eins og leysist upp eöa
hverfur inn í bakgrunninn og kynja-
myndir hans. Blár bakgrunnur myndar-
innar breytist og sveiflast frá dökk-
bláma næturhiminsins vinstra megin
yfir í sólbjarta heiðríkju hægra megin.
Allskonar kynjamyndir bera í þennan
Ijósa himinn, ekki ósvipað og er f
mörgum myndum Kjarvals, sem lætur
áhorfendum eftir að ráöa í þær rúnir.
Þar sýnist sitt hverjum. Sumir sjá þar
ekkert nema tilviljunarkennda Ijósa
bletti, en aðrir myndir og tákn, jafnvel
svipmyndir úr sögu og af náttúrufari
þessa landshluta, þarna inni í miöri
Afríku.
Viö efri jaðar myndarinnar, nær
miðju, þykjast menn sjá vangamynd af
síöskeggjuöum manni, með her-
foringjahúfu á höfði eöa jafnvei kórónu.
Þeir hinir sömu segja að vangasvipurinn
og höfuöbúnaöurinn minni á alkunna
mynd af Leopold 2. Belgíukonungi, sem
muni hafa birst í íslenskum blööum
þegar rifjuö var upp forsaga Kongóríkis
í sambancji viö atburöina er þar geröust
veturinn 1960—‘61. Framundan þess-
um tignarmanni sjá þessir mynd-
skyggnu menn stríösfák meö hringaöan
makka, Ijósfextan og viö hann lagt
beisli. Á milli gangvarans og hins tigna
riddara er S-laga lína, tvöföld að hluta
meö þverstriki sem minnir á $ eöa
dollaramerki. Þegar komið er aö þeim
hluta bakgrunnsins, sem framhandlegg-
ur konunnar hverfur í veröa myndirnar
margvíslegri, segja þessir skyggnu
menn. Þeir segja, aö þar megi greina
ASTRIKUR A GOÐABAKKA
Eftir Goscinny og Uderzo. Birt í samráði við Fjölvaútgáfuna.
^ VORU PEIR A-Ð R1ÆLA ? A-DM/ELA ?
UNDARLBOT! ÞE/R FARA EFFl ÚT
í SJCÓD BARA TU AP MÆLA ___^
HNATTSTÖeuNA. HVA-Ðl—n
SKYl DU ÞEIR VERA J / /K~' \
N AD BRUGÓA?^’ 1 ;
EG VERÞ AV SEGJA, AP EG L/T ÞAÐ ^
MJÖG AL VAR L EáL/M AU6UM, A0 RúMVERJ
AR SKUU VERA í SKÓ61NUM. ÞETTA ER
.NÚ EtNU S/NN/ OKKAR SKÓ6HEL 6/ ! y
VJD VERVUMAÐ T
HALPA ALVARLE6T
AUGA MEP ÞEIM,
SJÓVRÍKUR! 2.
06 AUGLJOSLEGA GJALPA
ÞEIM AU6A FYRIR AUGA
A AU6ABRA6P/,
AUGV/TAV! >
/ HE/LSU6ÆSL USTO-DIHNI J
RÖMVERSKA V/RK/ AKVARÍU.
r EG VARAÐ/ ÞIG VW ÞESSU, KAOS
RINGULRE/0Í8US. GAULVERJAR ERU VJIU
MENN 06 VJLJA ENGA MENN/NGU AP
. LÆÞAST UM SKÓG/NN S/NN /
ÞAP ER EKK! ÞE/RRA SKÓGURT
PURKUS HROTÍBUS HUNDRA&S-
HÓFP/R6I. ÞAO ER &Y66/NGAR-
SVÆP/ GOÐA8AKKA H.F. V/LLI-
-__MENN 06 SKÓ6AR TUHEYRA
FORTÍPINNI. .
ÞAP ER / ÞINUM VERKAHRINö! SKIÞANIR
SESAÞS ! HERMENN Þ/N/R EIGA APSJA UM
^ LÖ66ÆSLU í GODABAKKAHVERFI..
EG ER HRÆDDUk'
UH, AD PÚ VERD/R
FYRSTAÐ EYÐA .
^XrAUl VERJUH*K
MENNING/NHEfVj^
INNREIÐ SÍNA 06
V/D BVRJUM TAFAR-
LAUSTME& EYP- J
JN6U SKÓGA !y
{ ROLR6UR. 1
MA6UR, MECAN
É6 BJNP Þ/G
•5AMAN !^A
MER ER SAMA Á HVAÞA
TÍMA PA6S. EJVSJ'ALFURSE6/
\É6. BKK/ HRÆÞIST ..hu
Þ'At A I .
' iLx I
/ L066/ESLU / GOOABAKK/FHí
HVERF/! Ó.ALMÁTTUGUR
JÚPP! MINH! VONLAUST! NEMA
ÞÁ HELST SÍPLA NJETURr þEG ■
AR EN6JNN SÉR TH. EFu/ð
\læoumst í KOLAMYÞKK!. j
NE!,MER HEYR/STA OLLU ,A£>
ÞAP SÉ RÉTTAO BYRJA...
ER ÞESSUPA
LOKID,
L/FKN/ROj
imiBfol
skógardýr, hestshöfuö, asnahaus meö
áberandi eyrum o.fl. o.fl. Alltaf sjá þeir
eitthvað nýtt í hvert skifti sem myndin
er skoðuö.
Aö lokum er svo að minnast á
fangamark málarans. Það er í hægra
horni, ofan viö fót hins liggjandi manns,
og er eiginlega á þrem hæöum. Efst
kemur Jóh. meö áberandi punkti á eftir.
Útaf þessum stöfum kemur svo ártaliö
1960. Þar fyrir neöan kemur S. meö
vænum punkti og neöst stendur svo
Kjarval skýrum stöfum.
Rétt er aö vekja athygli á tíma-
setningunni 1960. Verður ekkl séð hvort
átt er viö áriö 1960 eöa veturinn
1960—‘61, sem telja verður þó líklegra,
þar sem þessi mynd viröist hvorki hafa
veriö á Noregssýningunni sumarið 1960
né heldur á Kjarvalssýningunni sem
oþnuö var í Listamannaskálanum
snemma í febrúar 1961.
Áöur en skilist veröur við þessar
hugleiðingar um sennilega kveikju aö
Kjarvalsmyndinni „Kona með barn á
armi“, er skylt að geta þess, aö ekkert
af því sem á myndinni sést er óum
deilanlegt nema hin dökka kona; um allt
annað veröa menn aö geta sér til. Allai
slíkar getgátur hljóta fyrst og fremst að
byggjast á tvennu. Annars vegar á
hinum dæmalausa hæfileika aö mál<
undir rós, ef svo mætti aö oröi komast
þar sem ímyndunarafli áhorfandans ot
hugarflugi er gefinn laus taumur og hinc
vegar á kynnum af hrifnæmum or
samúöarfullum manni, sem finnst ham
eiga hlutdeild í annarra glæpum, jafnvr
þó aö þeir séu drýgöir suöur í Kongó.