Lesbók Morgunblaðsins - 21.04.1979, Blaðsíða 13

heiðruöu tilmælum í bréfi af 28. apríl
f.ár.
Ekki er nú vitað hve langt er síðan
grafskriftin í „svörtu römmunum“ hvarf
úr Borgarkirkju. Þegar Matthías Þórö-
arson kom þar 26. júlí 1909 voru þrjár
grafskriftir hangandi á vegg í söngloft-
inu. Segir hann elstu þeirra vera eftir
Magnús Stephensen, en hefur ekki um
þær fleiri orð. Ef til vill kann einhver
þeirra að hafa veriö grafskriftin yfir
Kjartan Ólafsson. En þegar sr. Björn
Magnússon fluttist aö Borg — sumarið
1929 — var hún horfin.
Her ligr halr Kjartan
Hér liggur — lík andvana
mjúku í — móðurskauti
kappi fornaldar — Kjartan Ólafsson.
Heiminn í — hann var fæddur
öld tíundu — ofanverða.
Mikill vexti — manna fríðastur,
dáðrakkur — dyggðum unni.
Fornar ípróttir — flestar nam,
tók í Norvegi — trú rétta.
Átti Hrefnu — Ásgeirsdóttur
og við henni — arfa tvo.
Hann með sérlegri — hugarprýöi
dauðans skál — drekka náöi
mitt í ungdóms — bezta blóma.
Vopnum helbitrum — veginn meður
frænda, vinar — og félaga.
Elleftu aldar — öndverölega.
Mannorð fagurt — mætur leifði
óbornra alda — eftirkomendum
og ævarandi — ódauölegt nafn.
— O —
Þessa minnig Þigg ástkæri son,
Þú mín hjartans íðilfagra gleði.
Sorgin þó að svelli döpru geöi,
sinniö kætir pinnar lausnar von.
— O —
Svo minnist heitt — elskaðs fóstur
sonar.
Eykonan íslands.
en í Landsveit var þetta víst öfugt. En allir
fengu eitthvað, mest fékk Eyjólfur í
Hvammi, enda var hann aö byggja stórt
hús, sem enn stendur með prýöi, og
Guðni í Skarði og Jón Jörundsson í
Flagveltu, sem byggöi stórt hús á öörum
staö og enga spýtu gat notaö úr gamla
bænum.
Nú eru jaröskjálftar mældir á einhverja
mæla, ég heyri þaö nefnda kvaröa. Slík
tæki voru ekki til 1896. En hvaö mundi sá
skjálfti mælast nú, sem væri svo öflugur
aö slíkir boldangsmenn sem Jón Jörunds-
son og hans duglegu vinnumenn gátu
ekki staöiö, þó þeir styddu sig hver viö
annan? Hvaö mundi ske, ef svona skjálfti
kæmi nú? Þyldi Þjórsárbrúin þetta, eða
raforkuvirkjanirnar? Hvernig yröum viö
stödd í hinni hafniausu Rangárvaliar-
sýslu?
Þaö sem einu sinni hefir gerst kemur
fyrir aftur. Og jarðskjálftar hafa herjað
Suðurlandsundirlendið frá ómunatíö. Ég
man eftir jaröskjálftanum 6. maí, 1912. I
hinni ágætu bók, Öldinni okkar, eru mjög
ýktar frásagnir af þessu, m.a. sagt að
margir bæir í Landsveit hafi fallið. Þetta er
ekki rétt. Þaö hrundi enginn bær í
Landsveit.
Árni Árnason frá Látalæti, minnugur og
greindur, er sammála mór um þetta. Ég
var þá á Ðjalla 11 ára og þaö heföi ekki
farið fram hjá mér, ef bærinn á Galtalæk
heföi falliö, þar sem fólk fööur míns var.
En í Næfurholti féll baöstofa og varö
stórslys af.
Við Rangæingar verðum að fá brú á
Þjórsá hjá Sandhólaferju. Þar niðurfrá eru
vægari jarðskjálftar, en öryggisleysi að
treysta á eina brú Allt getur komið fyrir.
Ég óttast, aó steinhúsin meö heilar hliðar
úr gleri hrynji eins og spilaborgir og að
stíflan við Sigöldu bresti. Ef þetta kæmi
fyrir aö vetri til væri það skelfilegt.
Á næstu tíu, tuttugu eða þrjátíu árum
breytist ástandið, segir Dali Lama af
mikilli hógværð og þolinmæði, en þá
eiginleika hafa ekki ungir, landflótta
landar hans til að bera. Núverandi
ástand getur ekki haldizt lengi. Tuttugu
ár eru liðin. Kúgun Kínverja á okkur
hefur verið hörð, en að sama skapi
hefur vilji okkar stælzt — og betur til. Ef
Kínverjar færu öðruvísi að og beittu
skynsemi og skilningi, mundi breytingin
fljótt segja til sín. Tíminn vinnur með
Tíbetum.
Dalai Lama kveður sig vera hreykinn
af ungum Tíbetum, sem margir hverjir
hvetja til vopnaörar mótstööu, en bætir
viö:
— Ég áminni þá um að vera biðlynda
og raunsæja. Þaö er ekki hægt að bera
Tíbet saman við Palestínu.
Hans heilagleiki eins og Dali Lama er
titlaöur af 100 þúsund fylgjöndum í
Indlandi og nágrannaríkjum talar djúpri
röddu og hlær oft meðan samtalið fer
fram. Hann er klæddur kastaníubrúnum
kufli í safransgulum sokkum og ilskóm.
En þannig klæðast ábótar Búddatrúar-
manna.
Flótti
Kínverskar hersveitir byrjuöu að
ráðast inn' Tíbet 1949. Tveim árum
seinna var gerður samningur við þá,
sem fól þaö í sér, að Dalai Lama, er þá
var sextán ára, fengi að halda hásætinu
sem andlegur leiötogi sjálfstæös landb-
hluta.
í reynd varö Dalai Lama fangi í höll
sinni í Lhasa, sem er í 5 þúsund metra
hæð, meðan Kínveriar markvisst kapp-
kostuöu aö umskapa búddiska léns-
skipulagið í veraldlegt, sósíalistiskt ríki.
Áreksturinn náöi hámarki með upp-
reisninni í Tíbet 1956, sem lauk með því
aö hún var barin niður af kínverskum
hersveitum, en Dalai Lama komst
undan með naumindum á sögulegum
flótta, eftir svimháum fjallstigum. Það
var í marzmánuði 1959.
Dalai Lama sagði við blaðamanninn
að deila hans við Peking eins og
stendur sé ekki fyrst og fremst um
kommúniska hugmyndafræöi sem slíka,
heldur um nauðsyn þess að varðveita
menningar- og þjóöernisiegar erfðir.
Tíbet er landfræðilega, menningar-
lega og hvað þjóðkyn snertir Kína fjarri.
Ef hinar sex milljónir Tíbeta væru í
raun hamingjusamir og ánægöir, mund-
um viö snúa heim og samþykkja þá
stööu sem meiri hluti þeirra vill veita
okkur, sagöi Dalai Lama, sem lengi
hefur krafizt þjóðaratkvæöis í Tíbet
undir alþjóðlegu eftirliti.
Dalai Lama sagði að hann harmi ekki
þá ákvöröun að flýja frá Tíbet. Á mörgu
hefur gengið í Kína síðan, og hann er
sannfæröari nú en nokkru sinni fyrr aö
hann geröi rétt áriö 1959.
Verulegum hluta fjár-
sjóðanna var bjargað
Verulegum hluta af gulli og öörum
verömætum úr fjárhirzlu Tíbets var
Framhald á bls. 15