Lesbók Morgunblaðsins - 09.06.1979, Blaðsíða 11

Hvernig er hœgt að gleyma veðrinu?
Nokkur orð í tilefni greinar
Bjarka Jöhannessonar
Calwer Passage, geysistór yfirbyggöur
kjarni í Stuttgart í Vestur-Þýzkalandi: 19.
aldar hugmyndin um borg undir gleri hefur
veriö dregin fram í dagsljósiö og bykir geta
stuölaö að Því aö gera borgir manneskju-
legri.
The Mall, Toronto í Kanada: Yfirbyggt verzlana,
bjónustu-, veitingahúsa og skemmtistaöasvæöi, sem
byggt er upp eins og gata og er á stærð viö
Austurstræti.
hafa þaö aö ganga í skólann, þótt
fulloröna fólkið treysti sér ekki milli
húsa nema á bílum.
Lág og miklu samtengdari byggö
mundi án efa draga úr verstu veður-
farsáhrifunum, en dugar líklega því
miöur ekki til þess aö nokkru sinni
myndist iöandi utanhússmannlíf hér,
líkt og sjá má í heitari löndum. i
áöurnefndri grein segir Bjarki ennfrem-
ur:
„Sjálfur hef ég búiö erlendis í nýlegu
hverfi, þar sem tekiö hefur verið fullt
tillit til þeirra, sem heima sitja, og veit
þess vegna, aö hægt er aö gæöa
íbúöahverfin lífi“.
Þetta er alveg rétt hjá Bjarka, — og
flestir vita víst fullvel, aö þetta er
næsta auðvelt suöur í Evrópulöndum,
þar sem veröur alvöru sumar. í fyrsta
lagi er töluveröur munur á því hvort
hitinn er 10 eða 20 stig. í annan staö
eru erlend hverfi af þessu tagi venju-
lega ríkulegum gróöri vafin og þar
hreyfir naumast vind á okkar mæli-
kvaröa. í þriöja lagi eru þar veitingahús
meö verðlagi sem gefa venjulegu fólki
kleift að nota sér þjónustu þeirra og
ölstofur eöa bjórkrár, sem venjulega
eru hinn eölilegi samkomustaöur fólks í
íbúöahverfum. Uppá síökastið hefur
færst í vöxt, einkum í Bandaríkjunum,
að byggöir séu geysistórir verzlana-
Nýr miðbæjarkjarni í enskum smábæ: Torg, sem er
iðandi af lífi og veröur „leiksviö lífsins" eins og
Lewis Mumford segir í bók sinni, „The City in
History". Menn dreymir um aö hægt sé aö skapa
hliöstæöur pess hór, en vegna veöráttunnar er bað
dæmt til aö mistakast.
fólkiö skuli ekki sitja fyrir utan
blokkirnar sínar aö boröa ís í blíöunni.
Bæöi viö Álfheimablokkirnar og allar
aðrar blokkir hvar sem er, myndast
haröir vindstrengir og flestir flýta sér
sem mest þeir mega aö koma sér inní
bíl, þegar leið þeirra liggur út úr
dyrunum. Sízt af öllu ætti þaö aö vera
undrunarefni, aö ekki sé iöandi og
fagurt mannlíf á lóöum og torgum og
gatnamótum, þegar hitastigiö er lang-
tímum saman niöri viö núlliö meö
bítandi noröan garra líkt og veriö hefur
ríkjandi á þessu vori. Stundum eru
skólabörn eina fólkiö, sem sést á ferli
gangandi, vegna þess aö þau láta sig
Veruleikinn
hjá okkur
birtist eins
oft í láréttri
rigningu,
kulda og
rokbarningi
og parf eng-
an að undra
pótt götulíf
veröi meö
eilítió öðrum
brag en
gerist sunn-
ar í álfunni.
UMHVERFI
Bjarki Jóhannesson arkitekt og
verkfræöingur hefur ritaö nokkrar
greinar hér í Lesbók um vanda skipu-
lags og nútíma arkitektúrs. Hann er
einn þeirra, sem eiga bágt með aö
sætta sig viö Síberíubraginn á nýju
íbúöahverfunum okkar og greinar hans
bera einatt meö sér einlægan umbóta-
vilja. Prófverkefni hans var nýtt skipu-
lag fyrir Reykjavík og þar geröi hann
ráö fyrir lágri byggö eins og tveggja
hæöa húsa á flugvallarsvæðinu og var
sú lausn birt hér í blaðinu.
Eins og fleiri sem fjalla um um-
hverfismál og skipulag hefur Bjarki velt
því fyrir sér, hvers vegna ekki hefur
tekizt aö forma borgarbyggö, sem
jafnan væri iöandi af mannlífi og hægt
er aö finna dæmi um á óteljandi
stööum erlendis. Hann víkur aö þessu í
síðustu grein sinni: „Hreyfanlegi hópur-
inn — og hinir“, sem birtist í Lesbók 2.
júní. Ég kem að því hér vegna þess aö
mér þykir gæta hjá Bjarka samskonar
skilningsleysis á veöurfarslegri sér-
stööu íslands og svo oft hefur oröiö
vart meðal kollega hans. Ef arkitektar
og skipuleggjendur heföu þennan
skilning í ríkum mæli, liti byggðin í
Reykjavík og víðar í fyrsta lagi allt
ööruvísi út. Þá hefðu aldrei veriö
byggð hús meö flötum þökum til eilífrar
hrellingar og einhverskonar Kaliforníu-
stíll í gluggum heföi þá heldur ekki
veriö fluttur inn, en þaö er dálítiö
annaö mál og veröur ekki frekar fariö
út í þá sálma.
Ástæöan fyrir þessu skrifi er
spurningin um „iöandi mannlíf1' á
götum og torgum, sem ævinlega er
skemmtileg sjón og gefur hugmynd um
eitthvaö, sem nefnt hefur veriö „lifandi
borg". Manni kemur í hug Strikið í
Kaupmannahöfn á góöviörisdegi aö
sumariagi, Spænsku tröppurnar í Róm,
útiveitingahúsin í París eöa jafnvel
sumir nýju miöbjæarkjarnarnir, sem
Bretinn hefur veriö aö byggja uppá
síökastið. Ekkert sambærilegt er til hjá
okkur og fagmenn á þessu sviöi eins
og Bjarki Jóhannesson undrast það
mjög. Hann sagöi í áðurnefndri grein:
„Segjum svo aö viö byggjum t.d. í
blokk viö Álfheimana, sem er ósköp
venjulegur staöur. Þegar viö förum út,
komum viö út á bílastæöi og aöeins
meö því aö fara hringinn í kringum
húsiö, komumst viö út á lóð. Þar er
ekkert nema gras, ekkert aö gera,
engin sæti, ekkert fólk, ekki einu sinni
börn, því leiktæki eru í mesta lagi
einmanaleg róla eöa sandkassi. Með
því aö fara út á götu komumst við út í
búð, og þar hittum við e.t.v. einhvern,
sem viö þekkjum, og síðan förum viö
aftur heim. En hvar er þá allt fólkiö?"
Já, hvar skyldi fólkið vera? Hvers
vegna ætli þaö komi sér ekki upp
bekkjum og borðum úti á lóðinni, þar
sem þaö gæti setiö undir fallegum
sólhlífum. Og hvers vegna ætli þaö sé
heldur ekki aö spásséra þarna um
Álfheimana og annarsstaöar? Þeir
dagar koma æöi oft, aö jafnvel í hjarta
Reykjavíkur, sjálfu Austurstræti, eru
sárafáir gangandi á ferð; þeir viröast
ævinlega vera aö flýta sér, halda aö sér
yfirhöfninni um leiö og þeir setja
hausinn í veöriö.
Veðriö já, — ætli þaö eigi annars
einhvern þátt í þessu; þátt sem arki-
tektar og skipuleggjarar hafa kannski
ekki tekið eftir og undrast mjög aö