Lesbók Morgunblaðsins - 09.06.1979, Blaðsíða 12

Unglingur
á breiðstræti
HANN stendur hugsi á stéttinni úti fyrir
gistihúsinu, litli maðurinn okkar, kom:
inn þangaö alla leiö lengst úr norðri. Á
þessari stétt hefur hann nú boöiö lífinu
góöan dag í heilan mánuö. Hann
fluttist hingaö eftir aö gistihúsiö, sem
hann haföi áður hafst viö í, varö
gjaldþrota. Kynvillingarnir, sem höföu
áöur rekiö þaö, aumkuðust þá yfir
þennan geöþekka, draumlynda,
íslenská svein úr djúpum dali og bentu
honum bréflega á þetta ódýra gistihús
hér viö breiöstrætiö.
Saklausi ferðalangurinn okkar hefur
óneitanlega lent í fagurri borg. Honum
finnst hún eiginlega vera bæöi stór og
smá. Honum er sagt aö íbúafjöldi
hennar sé viölíka mikill og íslendingar
margfaldaöir meö tveim. En allt þaö,
sem ferðamaöurinn þarfnast, er þarna
saman komið á örlitlu svæöi: gistihús,
veitingastaöir, margar tegundir versl-
ana, skemmtistaöir, söfn, skrautlegir
lystigaröar, sjávarströnd. Og yfir allt
þetta hellir júlísólin svo til lóöréttum
geislum sínum.
Strætiö, sem sveinninn af noröur-
hjara veraldarinnar hefur lent í, er
orðið heimur hans í hnotskurn. Þaö er
nákvæmlega 107 skref hans á lengd,
frá austri til vesturs. Hann hefur mælt
þaö eins og sannkallaður landnáms-
maöur, aö vísu ekki á spannar kvaröa,
en meö sínum stuttu skrefum. Til aö
kóróna þetta landnám hins norræna
afkomanda víkinganna er rétt aö geta
þess aö strætiö er heitiö eftir frægum
helgum dómi sem að vísu er staðsettur
í götu spölkorn þaöan. Engu aö síður
er þaö fyrir bragðið eins konar
helgibraut, via sacra , í meövitund
aökomumannsins. Og fólkið, sem
starfar þarna, er allt einkar geöfellt.
Það er brosmilt, kurteist og aölaðandi
í dagsins önn. Honum virðist þaö í
engu vilja vamm sitt vita.
í þessu 107 stuttskrefa stræti eru
rekin hvorki meira né minna en 23
fyrirtæki. 20 þeirra eru á neöstu hæð,
öll í 5 hæöa húsum sem rísa eins og
bergveggir og byrgja sýn til suðurs og
noröurs, en 2 gistihúsanna 3ja eru á 5
hæöum. Hin fyrirtækin eru: 4 veitinga-
staöir, 2 töskubúöir, 1 flugfélagsskrif-
stofa, 1 loðskinnavöruverslun, 1
skóbúö, 2 hárgreiðslustofur, 1 nektar-
myndasala(sexashop), 1 skartgripa-
búö, 1 vefnaöarvöruverslun, 2 útvarps-
og sjónvarpsverslanir, 1 forngripa-
verslun, 1 nærfatabúö, 1 Ijósmynda-
vörubúð, 1 bílageymsla og bensínsala.
Ungi maðurinn okkar hefur margtal-
iö þessi fyrirtæki og undrast fjölda
þeirra og margbreytni við jafn örstutta
götu. Annað, sem vekur furðu hans, er
hve þröngt er um sum þessara fyrir-
tækja. Aldrei hefur hann séö aöra eins
gernýtingu húsnæðis. Á einum veit-
ingastaönum, þar sem selt er út um
dyr og glugga og op, eru þrengslin
ótrúleg. Afgreiöslufólkiö kemst þar
varla fyrir. Samt selur þaö feiknin öll af
mat og drykkjum frá því eldsnemma
morguns og þar til allri umferö lýkur
misseint aö nóttu.
í hinni brosmildu tilveru breiö-
strætisins, þar sem allir viröast vilja
öllum vel í einingu andans og bandi
friðarins, liggur viö aö okkar maöur sé
orðinn kunnugur starfsfólkinu hjá flest-
um fyrrnefndra fyrirtækja, þrátt fyrir
nauma kunnáttu hans í tungumálinu
sem þarna heyrist og eitt viröist
mönnum munntamt. Sjálfur hefur hann
orðið aö bjargast viö kennslubókar-
lærdóminn aö heiman auk vasaoröa-
bókarinnar þó aö hvort tveggja reynd-
ist bagalega haldlítiö þegar í nauöirnar
rak.
Austur af strætinu blasa viö tré eins
fegursta skrautgarös álfunnar sem
geröur var fyrir nokkrum áratugum af
frábærri þekkingu og verksviti án
dýrkeyptrar, erlendrar lántöku. í
þessum lystigarði situr pilturinn aö
norðan löngum og hugsar sitt ráö, allur
á valdi kyrröar, feguröar og framtíðar-
drauma. En í vesturátt eru gatnamót.
Þar mætir strætið hans fjórum öörum
götum sem liggja hver í sína átt eins og
geislar út frá elsta bletti þessa borgar-
kjarna. Þarna á gangstéttunum er viss
reimleiki á flestum tímum dags, en þaö
fyrirbrigði haföi ekki enn opinberast
okkar manni þegar hér var komiö
sögu.
DAGARNIR líöa í algleymingi draum-
óramannsins. Svo er þaö einn morgun
á mínútunni 10 að pilturinn stendur í
anddyri gistihússins þar sem bréfa-
kassi þess er festur á vegginn frammi
viö dyr. Hann hfyrir fótatak og sér hvar
forstöðukonan kemur og opnar kass-
ann. Hún andvarpar og segir:
„Rétt einu sinni hefur pósturinn
bjánast viö aö láta hér bréf til mæögn-
anna í töskubúðinni. Hann ætti þó
orðiö aö þekkja póstkassann þeirra frá
kassanum okkar!"
íslendingurinn skilur hrafl af af þessu
og gagnvermdur greiövikni sveita-
mannsins um aldir segir hann á bjög-
uöu máli:
„Ég skal taka bréfið til mæögnanna. Ég
á erindi viö þær. Mig vantar bóka-
tösku."
Hótelstýran fær honum bréfiö,
áhugalaus um afdrif þess, og nú hefst
hálftíma biö. Á töskubúöardyrunum
stendur skrifaö aö búöin veröi opnuö
eftir 12 mínútur og pilturinn tekur sér
þar biöstööu meö bréfiö í hendinni.
Von bráöar birtist þarna roskin kona
sem líka á erindi í töskubúöina. Hún
bíöur 20 mínútur, en þegar mæögurn-
ar sjást ekki enn, tekur hún aö ókyrrast
og kveöst verða aö hraöa sér á fund
sem sé aö hefjast. Segir nú ekki af
íslendingnum fyrr en liönar eru 40
mínútur. Þá gefst hann einnig upp viö
aö bíöa og leggur bréfiö til tösku-
búöarinnar ofan á bréfakassa gisti-
hússins í þeirri góöu trú aö réttur
viðtakandi þess muni koma þar auga á
það.
Um hádegisbil kemur hann aftur af
venjulegri morgungöngu og lítur þá inn
í töskubúöina til aö kaupa sér bóka-
töskuna. Honum er vinsamlega tekiö.
Hann segir mæögunum frá bréfinu
sem hann haföi staðið með í höndun-
um löngu eftir aö þær ætluðu aö vera
búnar aö opna búöina sína. Sú yngri
skýst þá inn í anddyri gistihússins og
ætlar aö sækja bréfiö — en þá er þaö
horfiö.
Og nú gerast heldur en ekki tíöindi.
Mæögurnar í töskubúöinni breytast í
einu vetfangi úr brosandi dýröarverum
í háværar nornir.
„O — hún hefur stoliö því, bölvuö
skrukkan, sem á þetta hús. Þaö er ekki
fyrsta bréfiö til okkar sem hún hirðir!"
hvæsir móðirin.
Smásaga
eftir
Sigurð
Skúlason
magister
Endurbirt
vegna brenglunar
Teikning: Jón Reykdal
„Þetta er engin sómadrós; hún er
siðlaus, þaö hef ég alltaf vitaö!" æpir
dóttirin.
„Hverju er svo sem viö aö búast af
fyrrverandi götudrós í ööru eins laus-
lætishverfi og hér?" segir móöirin.
Og þannig rausa mæögurnar góöa
stund, en íslendingurinn skilur því
miöur lítiö af fullyröingum þeirra því aö
oröavaliö hefur hvorki komið fyrir í
kennslubók hans né vasaorðabók,
hvaö þá heyrst á námskeiöinu heima.
Eftir nokkurra mínútna raus færast
umræöurnar þarna í búöinni af tilfinn-
ingasviöinu inn á rannsóknarsviö.
íslendingurinn, sem nagar sig í handar-
bökin fyrir aö hafa ekki geymt bréfiö til
mæögnanna í vasa st'num, er nú
spurður í þaula um stærö umslagsins
og hvernig rithöndin á því hafi litið út.
Þessu er býsna torvelt aö svara fyrir
draumlyndan hugsjónamann sem er
önnum kafinn viö aö reisa kastala í
blálofti hásumarsins miklu ofar jarö-
neskum stigahúsum. En áöur en varir
eru lagöar á borðið fyrir framan hann
ekki færri en þrjár stæröir umslaga
meö mismunandi rithöndum á nafni
töskubúöarinnar. Og með fyllstu ein-
beitingu sveimhugans tekst svo giftu-
samlega til að unglingurinn fullyröir aö
bréfiö í kassa gistihússins hafi veriö í
umslagi af minnstu geröinni og meö
nákvæmlega sömu utanáskrift.
„Ágætt," segir dóttirin. „Þá er allt í
stakasta lagi. Þetta hef ég sjálf skrifaö.
Það er greinargerö fyrir seldri vöru til
tollaranna sem þeir endursenda mér
síöan. Fraukan, sem á þetta hús, hefur
áöur stoliö sams konar bréfi frá okkur.
Hún reynir aö gera okkur allt til miska
sem hún getur. Nú vill hún losna viö
okkur héöan úr húsinu til þess aö geta
fengið hærri húsaleigu en viö borgum
og hefur þess vegna sagt okkur upp
húsnæöinu."
Ræöur mæögnanna hafa smám
saman færst í rólegra horf. Þær tala
orðiö hægt og meö þagnarbilum milli
oröanna eins og innbornir búöarmenn
gera hér oft til skilningsauka þegar þeir
eru aö selja útlendingum vöru. íslend-
ingurinn spyr konurnar hvort þær vilji
ekki gera fyrirspurn um bréfiö til
forstööukonu gistihússins, en þær
yppta öxlum í takt og segjast ekki
kunna viö þaö. Dóttirin endurtekur þá
aö hún viti hvaö lokaða umslagiö hafi
haft að geyma og kveöst geta ráöiö
fram úr vandanum meö því aö hringja
til tollbúöarinnar.
Þá tekur afkomandi séra
Barna-Sveinbjarnar í Múla á sig rögg
og segir:
„Ég skal þá fara upp í skrifstofu og
rannsaka máliö fyrir ykkur. Þaö kemur
mér líka viö. Mér hafa oröiö á ófyrirgef-
anleg glöp. Aldrei heföi ég haldiö aö
neitt þvílíkt gæti átt sér staö í þessari
paradís."
Reiöin rennur á svipstundu af
mæögunum og sama Ijúfmennskan
Ijómar af ásjónum þeirra og pilturinn
haföi áður átt aö venjast. Þær þakka
vinsemd hans innilega og bjóöa honum
drjúgan afslátt af bókatöskunni.
En liðsemd hans stoðar ekki. Konan
í gistihúsinu segist hafa fengiö honum
bréfiö eins og hann hljóti aö muna.
Þegar hann biður hana aö hringja upp
á efstu hæö hússins, þar sem sú býr
sem á alla þessa miklu húseign, fæst
ekki annaö svar en þetta:
„Ég hef ekki séö neitt bréf til
þessarar bannsettrar töskubúöar!"
Meö þessi svör trítlar okkar maður
niöur stigann.
SVO LÍÐA þrír dagar óskaplegra,
íslenskra heilabrota. Loftkastalar þok-
ast jafnt og þétt í átt til jaröar. Heima
Kramhald á bls. 14.