Lesbók Morgunblaðsins - 10.11.1979, Page 5

var í lönó 1934. Með henni á myndinni er Þorsteinn ö. Stephensen í hlutverki Dags
Vestan.
sem norski málarinn Per Krogh og
Jean Heiberg.
Árið 1908 kom mamma til íslands
meö pabba á skipi til Sauöárkróks og
þau riöu um Skagafjörö. Hann vildi
kynna fyrir henni landiö og fólkiö sitt.
Mér var sagt aö henni hefði verið tekið
ákaflega vel og sérstaklega var afi
hrifinn af þessari fallegu brúneygu
tengdadóttur sinni. Ég fæddist 1913 í
Svíþjóö en foreldrar mínir bjuggu sinn
búskap á Friðriksbergi í Kaupmanna-
höfn. Þau höfðu nóg fyrir sig aö leggja
í nokkur ár; hún var efnuð og honum
haföi tæmst arfur. Þá var mikiö um
dýröir í Kaupmannahöfn og vinahópur-
inn stór. Meöal vina þeirra voru margir
listamenn, íslenzkir og danskir, málar-
ar, rithöfundar og leikarar. T.d. mætti
nefna í þeim hópi málarana Lundstöm
og Svane, skáldin Otto Gelsted og
Emil Bönnelykke, Kaare Klint arkitekt,
Johannes V. Jensen, Axel Salto og
Poul Henningsen og norska skáldiö
Hermann Wildenvey.
Af íslendingunum eru mér margir
minnisstæöir, t.d. Siguröur Guö-
mundsson síöar skólameistari, en þeir
pabbi voru skólabræöur og Muggur
(Guöm. Thorsteinsson) var auövitaö
tíður gestur. Þeir pabbi og Muggur
voru eitt sumar saman aö mála á
Lillehammer í Noregi. Sömuleiöis man
ég eftir Jóhanni Sigurjónssyni og
Gunnari Gunnarssyni, en viö vorum oft
boöin að boröa til Gunnars og konu
hans Franzisku á sunnudögum. Jón
Engilberts, Jón Þorleifsson, Júlíana
Sveinsdóttir og Valtýr Stefánsson og
Kristín Jónsdóttir voru líka í kunningja-
hópnum. Ég man eftir því aö Svein-
björn Sveinbjörnsson tónskáld og
skoska konan hans Nellie komu oft og
þeir pabbi settust þá aö tafli, sögöu
ekki orð allt kvöldiö en Nellie sat og
prjónaöi.
Ég var afar hænd aö Mugg enda var
hann ákaflega barngóöur. Ég sat oft í
fangi hans og hann bæöi söng og
sagöi sögur. Því miður dó hann langt
fyrir aldur fram.
Þessi ár eru litrík í endurminning-
unni, hvort sem ég man þau sjálf eöa
mér hefur veriö sagt frá þeim. Sumum
þessara listamanna, sem foreldrar
mínir umgengust, þótti ekki síður en
mörgum öörum gaman að gera sér
glaðan dag og sumir fóru ef til vill
stundum yfir strikiö. Ég man eftir sögu
um Hermann Wildenvey sem stundum
tók hraustlega til sín af „de váde
varer“. Hann var kvæntur ákaflega
laglegri konu aö mér fannst. Hún var
Ijóshærö og grönn óg mjög hávaxin.
Einhvern tíma kom hann að henni þar
sem hún lá vákandi og súr í skapi en
hann heldur illa haldinn eftir gleðskap
sem hafði dregist á langinn, Hann haföi
allt á hornum sér og varö á orði: „Og
der ligger hun — meter efter meter“.
Þessu var hent gaman aö.
Ég man líka eftir Otto Gelsted
sofandi í öllum fötunum í stofusófanum
hjá okkur þegar ég vaknaöi aö morgni.
Otto Gelsted var mikils metiö skáld í
Danmörku. Hann þýddi Ijóð Jónasar
Hallgrímssonar „Feröalok" og „í Öxna-
dal“ eftir Jónas Hallgrímsson og þaö
mun hafa verið Gunnar Gunnarsson
sem kynnti honum efnið
Árið 1920 hélt pabbi sína fyrstu
málverkasýningu í Kaupmannahöfn og
brenndi þá öll þau málverk sem hann
haföi gert fyrir þann tíma svo ekki eru
til nein eldri málverk en þau sem voru á
þeirri sýningu. Foreldrar mínir höföu
þá slitið samvistum og skildu 1921.
Ég var hjá pabba á veturna en
mömmu á sumrin. Seinna giftist hún
lækni á Jótlandi. Alla tíö hélst þó góö
vinátta milli þeirra: pabbi skrifaði henni
alltaf og hún heimsótti hann oft þegar
hann haföi vinnustofu í St. Kongensga-
de í Kaupmannahöfn á heimsstyrjald-
arárunum síöari. Ef ég ætti aö lýsa
henni meö nokkrum oröum mundi ég
segja, aö hún hafi alltaf veriö mjög
sjálfri sér samkvæm, en hún átti erfitt
meö aö laga sig aö breyttum aðstæö-
um. Sjálf sagöi hún oft, aö hún væri
eins og Ijóti andarunginn í ævintýri
H.C. Andersens „som skulle kanöfles"
af því hann var ööruvísi en hinir.
Viö pabbi bjuggum á Friöriksbergi
og ég gekk í kaþólskan skóla. Ég haföi
ekki veriö skírö en minnist þess, aö
okkur var eitt sinn sagt í skólanum, aö
þeir sem væru ekki skírðir kæmust
ekki til himna eftir dauöann. Þá var ég
9 ára. Ég flýtti mér heim og spuröi
pabba hvort hann væri skírður, sem
hann og auðvitaö var þar sem afi hans
haföi veriö prófastur. „Ég vil fara
þangaö sem þú ferð,“ sagði ég. Og þá
var drifið í málinu. Ég var klædd í
hvítan kjól og Valtýr Stefánsson og
Kristín kona hans komu meö okkur í
Holmens-kirkju þar sem skírnarathöfn-
in fór fram en þar var þá íslenzkur
prestur. Síöan fórum viö öll á Brönnum
sem er þekktur veitingastaður viö
Kongens Nytorv og fengum buff meö
lauk og pönnukökur á eftir en þaö var
minn uppáhalds-matur. Þaö var mín
skírnarveisla og þar meö var mikil-
vægu máli fyrir mig komiö í höfn."
— 0 —
Jón flutti til íslands áriö 1926.
Fjárhagurinn var þröngur og varla
hægt að lifa af málaralistinni. Þau
Níní bjuggu fyrstu 3 árin hjá
Guömundi Sveinbjörnssyni skrif-
stofustjóra í Dóms- og kirkjumála-
ráöuneytinu og konu hans Lovísu
sem var hálf-systir Jóns og Níní
heldur áfram:
„Þau Guömundur og Lovísa
bjuggu viö Túngötu 8 og heimili
þeirra varö eins og okkar heimili. Þau
áttu tvö börn á mínu reki, Ólöfu og
Þórö sem uröu mér eins og systkini.
Pabbi hafði vinnustofu upp á lofti í
húsi „Völundar" viö Skúlagötu og á
sumrin feröaöist hann um landið og
Mynd af Nini tam birtiat (Morgunblaö-
inu óriö 1935 í tilefni af tíakusýningu
sem haldin var þá í Reykjavík ó vegum
verslunarinnar „Gullfoss'1.
Jón Stefónsson ásamt foreldrum sín-
um, Stefáni Jónssyni, kaupmanni á
Sauöárkróki og Ólöfu Hallgrímsdóttur.
Telpan á myndinni er Lovísa Pálma-
dóttir frænka Jóns og uppeldissystir.
Heiðrekur Guðmundsson
Litið um öxl
Nú lækkar sólin á lofti
og líöur á kvöld.
Hver hæð er í skínandi skrúða,
en skuggar í laut.
Ég horfi til austuráttar,
en örskamma stund.
Man alla áningarstaði
við ævinnar braut.
Missir
Ég þekki mann,
sem missti fót. —
En líöur eftir vonum vel,
því vinir styöja hann.
Ljóðin eru úr nýrrí Ijódabók
Heióreks, eem heitir Skildagar og
kemur úf hjá forlagi Helgafells um
þeaear mundir.
©