Lesbók Morgunblaðsins - 02.02.1980, Blaðsíða 14
þc?L-
/Wtfff
KMKIl-
MPLÍT
SVAK'
DREPUI?
KveM-
Fna
FÆ»-
i R
" |M
FiftT-,
ARíHA-
lseii-j
n-c.i n
Ve«vc-
FÆ«l
áftRíf?
■H HXRl©
yieiMHi'
MJ\ F/M
■Bo/l l
TuRt
Cat-
-ÍKftHT-
ix fZ
F\IK-
WR tMftl
ÍWWHftF
HoR-
Aí>uF.
Hol fj
4R.
0®
BÓLVf?
ÍÁi-pPftP
wve fj-
KAFM
\J £ LT-
IN6,-
ue
ppí?N-
K 'T
HEI LL
e'/Lft-
1~£áUMD
T«-
VoíLR
íéP-
K’oMfl
MRM-
UiiUR
3ic,Ð
SUCR
ÍTftfcíR
-fltefR
£/NS
IHLX-
ofvinR
/bm-
temg.
l wií.
fATlilc
ci R.
rrer-r
MERR-
PÆRl
MftHM
VfWMfl
HÓVtlPf
SVC',
£U.!fo
i/WDff
FLBIhl
ÞVÆTT-
ttu&ufí
B'f’TH
Vl-ÐO R-
WffWI
To K-
v e PK
6AULQ
£P/R
8/-ít>
Fakcí-
MAMK
2F/WS
V£RK-
FÆRI
Ht-7.
rnAfi-rc
T/*
y(0^
HflCXM-
AÍ>AR
[e
I M&l
KÁTAtl
Sii.r-
Úftíg
Krossgá
Lesbóka
Morgunblaðsins
Lausn
á síðustu krossgátu
1 \W} 6RÍJKÍ 80E6, HftTTi &l'»Í fýfVNOI FRðUW 5ND- INC, 8amd IÐ SN- CMHfl 5TAR- FIS itffi R u»l HH
ljrg /P—r JL flUWk LCVÍ. «Vfci; 5* L /€ p 1 N r Mírnc Æ X 1 R
\M m. SKC- IFAR P X R A R ITkTT A Ð a e & 1 o
lff £ ftjÖAH mteyi IH A R A- R FU6LÁK ftJKA e R N i R vcþpi.'t T A
1 ý Kíuut Lkrnit K (L 'o h? 5 A a N l R JFfíT LTom- A R K A R
M9 S) 5 £> r r i M DVR VIRDA I N N 4 Ar N d
m?- R O T A R ÍAKAÞ ENm A AJ A Ð ÍLÆ.H HYP/ÆR flCL l L L y
v|ff' e F l MoBAR KARL- D Vft % U i R VINti- fVflP- UHHH K 5 VI*- FAHCi b D Æ L
K A T A R ■rí'HH $> T A N d i R X L
~K fZ ÖLAT- A R LroD rfoHN T h K A 3HLL SÆT- R A T 1
A \*»rn T ■R clþi- K»uut TA D R KALDI MR K U L miK- UHH HAK6A N A f>
liffiH K A F F 1 'AA O 4 —* T Æ L A //-KK- MR
luf ft 'A P A R A K A £ A a A LeiJL Í«M- HLX. 5 K
A P A £. Ct L LF A R i<**f R A F T U R
K A A mn- A N N A X R A n M A
ísafirði. Annars hygg ég, að hann hafi
ek!<i verið í skólanum um veturinn, heldur
verið aö ganga undir inntökupróf í 2.
bekk þá um vorið, utanskóla.
Líklega hef ég verið dálftiö rúmlatur,
eftir kærkomna næturhvíld og gestbeina
góöan á Fremri-Kotum, því að sól var um
það bil í hádegisstað er ég gekk í hlaö á
Silfrastööum, og rakst þar af tilviljun á
gamla Steingrím, viðtakanda dropaglass-
ins góða frá Bakkaselsbónda. Virtist
hann að vísu verða glaöur við sending-
una, en þó hálft í hvoru eins og hann
heföi nú ekki meir en svo búizt viö
efndum á gömlu loforöi.
Ég hafði þegar í upphafi ferðar hugsað
mér aö doka smástund viö á Miklabæ,
bæði til þess að heilsa upp á Berg sem ég
vissi aö var þá kominn heim, og ekki
síður til þess aö sjá og eiga tal viö fööur
hans séra Björn Jónsson, er ég nokkrum
sinnum hafði heyrt móður mína minnast
á, þar eð hún sem ung stúlka í kringum
1890 hafði verið í vinnumennsku hjá
foreldrum hans á stórbýlinu Broddanesi
við Kollafjörð, á Ströndum. Á Miklabæ
dvaldi ég góöa stund, og nokkru lengri en
ég hafði ætlað í fyrstu vegna, alúöar
þeirra feðga. Er séra Björn vissi hvaöan
ég var upprunninn, spuröi hann margs úr
Strandahéraði, sem ég leysti úr eftir
beztu getu.
Bjart hafði verið yfir framanaf degi og
léttskýjaö, þó að þokuslæöingur lægi á
fjöllum. Á meöan ég stanzaði á Miklabæ
sló niður þéttri þoku, allt í miðjar hlíðar
eða vel þaö, en lítt eða ekki gætti hennar
á láglendi. Samt sem áður olli hún því, að
sú von mín brast að mega frá Arnarstapa
líta hinn sögufræga Skagafjörö í túlkun
Stephans G. „ — suður til heiða frá
sæbotni skáhöllum
sólheim Ijómandi varðaðan bláfjöllum."
Vorið 1921 var farið yfir Héraðsvötnin
á ferju frá Stóru-Ökrum. Fylgdi Bergur
mér út til ferjustaðarins á Ókrum og
sagöi, að vestan Vatnanna þyrfti ég aö fá
reiöslu á bænum Húsey yfir svonefnda
Húseyjarkvísl, áður en ég kæmist á
veginn vestur yfir Stóra-Vatnsskarð.
Einhver smástanz varð á ferjuflutn-
ingnum, og beið ég á meðan í framhúsi
einu litlu eða forskála. Vakti þar athygli
mína mjög nálægur torfveggur, hlaöinn
úr klumbuhnaus, sýnilega allforn og þó
hinn stæöilegasti. Ég haföi lesiö um
frábæra rausn og athafnasemi Skúla
fógeta, sem sýslumanns Skagflröinga á
sinni tíö. Þar á meðal um byggingu
bæjarhúsa á Stóru-Ökrum, er hann hefði
látið vanda eins og kostur var á, bæði að
veggjum og viöum. Viöirnir enda óvenju-
lega traustir, úr byröingi og böndum
hollenzkar fiskiduggu, sem eftir strand.og
skipbrot var gerö upptæk í nafni kon-
ungs, vegna launverzlunar skipverja við
landsmenn. Flaug mér snöggsinnis í hug,
hvort hugsazt gæti, að torfveggurinn væri
enn við lýði sem lítilfjörlegar leifar af bæ
Skúla landfógeta Magnússonar. í þann
tíma var ég áhugalítill, aö ég ekki segi
áhugalaus, um þess háttar hluti, og haföi
því eigi orö á þessu við nokkurn mann.
Reiðslu yfir kvíslina frá Húsey fékk ég
greiölega og án endurgjalds, en varö aö
bíöa þar æöistund. Ef til vill hafa hestar
ekki veriö heima viö, eöa unglingurinn
sem látinn var reiða mig ekki viðlátinn þá
í svipinn. Degi var tekið mjög að halla,
þegar ég loks lagöi upp á Stóra-
Vatnsskarö. Þrátt fyrir það langaði mig til
að hitta Húnvetninga vakandi, eftir erfiði
dagsins. Dvölin á Mi<labæ og biðin í
Húsey höfðu tekið drjúgan saum úr
tímanum, en samt sem áður gerði ég mér
enn þá von um að ná háttum á næstu
bæjum vestan skarösins, þó aö vitanlega
yrði að herða gönguna ef þeim áfanga
átti aö Ijúka á skikkanlegum tíma.
Sú varð þó raunin, að þá er ég fetaöi
mig vestur af fjallshlíöinni, niöur krappa
og hlykkjótta sneiðinga vegarins að
Bólstaöarhlíö, virtist fullkomin næturró
sigin þar á bæöi menn og málleysingja,
enda ugglaust komið um eða fram yfir
miðnætti.
í stað þess að ganga heim til bæjar í
Bólstaðarhlíð og biðjast gistingar, þó að
seint væri, tók ég þá vanhugsuöu ákvörð-
un að halda áfram um nóttina, og freista
þess að létta eigi göngunni fyrr en komið
væri vestur að Leysingjastöðum í Þingi.
Að nokkrum tíma liðnum dimmdi í lofti af
þokusúld og smágeröum regnúða, svo að
hálfbirta maínæturinnar fór að nálgast
haustmyrkur. Gafst ég þá upp á rólunum.
Gekk heim að bæ einum, sem reyndist
vera /Esustaðir í Langadal, vakti fólk af
svefni og bað um gistingu. Þeirri beiöni
var þegar tekið af góðvild og gestrisni,
þrátt fyrir að umstang, er óvænt gest-
koma að næturlagi veldur.
Á leiðinni út Langadalinn daginn eftir
varð mér tíðlítið heim að bænum Holta-
stöðum, vegna bernskuminninga um Lár-
us trúboöa. Ég vissi aö hann var ættaöur
frá þessum bæ, sonur svonefnds Holta-
staöa-Jóhanns, sem mun hafa veriö
allkunnur maður á sinni tíð í Húnaþingi.
Lárus haföi víöa fariö bæði utanlands og
innan, og kunni frá mörgu aö segja. Ég
mundi vel eftir komu hans á heimili
foreldra minna, og að hann varö töluvert
umtalaöur maður á heimilinu eftir þá
heimsókn. Ég hygg þó, aö hann hafi ekki
að því sinni sett á langar tölur um trúboö
eða trúmál yfirleitt, enda hefði þaö að
líkindum veriö unnið fyrir gýg, þar sem
guðfræði meistara Jóns og séra Hall-
gríms var einvöld í hug og hjarta
heimilismanna, eftir hæfilegan skammt
hennar á hverjum helgum degi um ársins
hring.
Ekki gaf ég meí tóm til aö stanza neitt
í Blönduósþorpi, þótt ég þekkti þar
dálítiö til frá vorinu 1919, þegar ég ásamt
nokkrum öðrum vegageröarmönnum
vann aö byrjunarframkvæmdum við svo-
nefnda Svínvetningabraut, undir verk-
stjórn Friðriks Halldórssonar frá Miöhús-
um í Vatnsdal, að því er mig minnir. Síðar
hiö sama vor vann ég einnig nokkra daga
viö bryggjugerð, skammt fyrir utan ósinn
á Blöndu. Því verki stjórnaöi fram-
kvæmda- og félagsmálamaöurinn
Steingrímur Davíðsson kennari, síöar
skólastjóri á Blönduósi í hartnær 40 ár.
Þá komst ég ennfremur í smávegis kynni
viö Jón Lárusson, dótturson Bólu-
Hjálmars. Jón var kunnur kvæðamaöur,
dágóöur hagyrðingur og mikill
áhugamaður um sauðfjárrækt. Hafði
hann samiö bækling um það efni og látiö
prenta. Einnig Vel kveöna rímu með 100
ærnöfnum. Jón og kona hans voru þá
búsett á Blönduósi, en bjuggu seinna í
Hlíð á Vatnsnesi.
Sjálfsagt hafa verið komin venjuleg
háttumál, er ég loks náði fram til
Leysingjastaöa í Þingi, eöa þau jafnvel
liðin fyrir nokkru. Slíkt er mér ekki Ijóst í
minni, heldur frábær gestrisni á miklu
rausnarheimili. Að liönum dagmálum
morguninn eftir reiddu þeir feðgar, Bjarni
og Guöjón bóndi, mig vestur fyrir Gljúf-
urá, sem er landamerkjaá milli Austur- og
Vestur-Húnavatnssýslu. Ég vissi aö Guð-
jón bóndi á Leysingjastööum var sonur
hins nafnkunna hestamanns, Jóns Ás-
geirssonar á Þingeyrum. Bjóst ég við að
honum kippti í kyniö, ætti trúlega uppfullt
af fjörhestum og bar nokkurn kvíðboga
fyrir, að ef til vill myndi hann setja mig á
einn slíkan, sem maöur frá vegalitlu og
gæöingasnauöu héraöi kynni ekkert meö
aö fara. En sem betur fór, reyndist sá
kvíði ástæöulaus með öllu. Undir mig var
settur góðgengur og þaultaminn reiö-
skjóti, auöveldur í öllum viöbrögöum eins
og hugur manns.
Vestur yfir Víðidalsá, sem er mikið
jökulfljót, var ég ferjaður frá bænum
Þorkelshóli á lítilli netabyttu. Annars var
lögferja á ánni frá bænum Galtanesi
vestan ár, én ekki minnist ég þess aö
hafa kallað hana aö því sinni, heldur
tveimur árum fyrr vorið 1919, þegar ég
hélt heim á leiö úr vegavinnunni í
Svínvetningabraut.
Um kvöldið komst ég að Stóra-Ósi í
Miöfirði, nokkru fyrir skikkanlegan hátta-
tíma. Gisti þar og átti góða nótt. Daginn
eftir, sem var sjötti dagur feröarinnar, tók
ég frekar snemma eða meö fyrstu
fótaferö. Vel hvíldur og útsofinn. Gekk þá
um garö hjá stórbýlinu Söndum, er
stendur á hjalla einum lágum og miklum
um sig, vestanhalt við botn Miðfjaröar.
Drýgöi síöan gönguna eftir mætti út allt
Heggstaöanes, að bænum Bálkastööum.
Þaðan fékk ég flutning yfir Hrútafjörö að
bænum Borgum, á vesturströnd fjaröar-
ins og var þá loksins kominn í mitt
heimahérað. Hélt ég síöan áfram dagfari
og náttfari, unz ég náði foreldrahúsum,
Vatnshorni í Þiöriksvalladal um fótaferð-
artíma, að morgni hins sjöunda dags.
Kvöldið áöur hafði ég notið matar og
hvíldar um stund, á rausnarheimilinu Gröf
í Bitru.
sept. 1979.
J.Hj.