Lesbók Morgunblaðsins - 22.03.1980, Blaðsíða 12

Smásaga eftir Ingunni Þóröardóttur
Hún Guðrún
mín gætir
barnsins þíns
Ég hafði áöur séð gamlan mann á
göngu í kirkjugarðinum þetta sumar,
án þess að veita honum sérstaka
eftirtekt. Það voru fleiri en ég sem
áttu leið að gröfum ástvina sinna eöa
skyldmenna, en mér kom það ekkert
viö. Ég var í þungum þönkum,
niöurdregin, hafði misst allt sem mér
fannst einhvers virði í lífinu. Litla
barniö mitt, sem dauöinn tók einn
vordag, snöggt og án fyrirvara var
horfiö og nú átti ég aöeins lítiö leiöi í
Fossvoginum, til aö rækta á blóm og
jurtir og sjá um aö það liti sem bezt
út. Enginn mátti hrófla viö því nema
ég. Svo oft sem ég gat var ég þarna
í kirkjugarðinum, sorgmædd og full
sjálfsmeðaumkunar og fannst lífið
tilgangslaust. Fólkið sagði að ég ætti
eftir að eignast annað barn — fleiri
börn, svo ung sem ég væri. Önnur
börn myndi ég trúlega eignast, en
ekki þetta barn, það var mér að eilífu
horfið og ekkert eins og það kæmi í
staðinn. Ég var ekki upplitsdjörf eftir
áfalliö og langaði ekki aö tala við fólk
meira en þörf var á, var oft hugsi og
hugurinn reikaöi ævinlega til baka til
barnsins sem ég missti og okkar fáu
samveruára, sem viö áttum sæl
saman.
Ég sat ein á bekk skammt við
kirkjugaröinn, alein meö hugsunum
mínum og þess vegna hrökk ég við
þegar ég heyrði talað rétt hjá mér.
„Ég held ég setji mig niöur hérna hjá
þér væna,“ var sagt. Ég kinkaði kolli
án oröa, leit ekki einu sinni uþp. Ég
fann það var setzt á bekkinn rétt hjá
mér og stuniö við. Ég gjóaði aðeins
augunum í áttina að þeim er settist.
Þá þekkti ég að þetta var gamli
maðurinn sem ég hafði áður séð á
gangi á þessum slóðum. Ég vonaöi
aö hann færi ekki aö tala við mig, ég
vildi vera í friði. Þó ég reyndi að bera
ekki sorg mína á torg, fannst mér ég
hafa hlustað á alltof marga síðustu
mánuði, sem reyndu að segja við
mig huggunarorð, að þeir héldu,
sögöu að fleiri hefðu um sárt að
binda en ég. Tíminn græddi öll sár
og fleira þessu líkt. Ég vissi aö þetta
fólk meinti vel, en þetta var mér
engin hjálp. Átti ég nú að fara að
hlusta á gamalmenni, kannske elli-
ært, rekja sínar raunir og heyra
huggunarorðin aftur um að tíminn
læknaði sárin og ungir ættu fram-
tíðina, allt lífið eftir og sumir sögöu
mér jafnvel frá raunum sínum eöa
annarra, um ástvinamissi eða skyld-
menna, sem þeir þekktu.
Allt þetta tal læknaöi ekki sorg
mína eöa stillti skapiö.Ósjálfrátt leit
ég til gamla mannsins, sem sat
þarna rétt hjá mér. Þetta var stór-
vaxinn og svipmikill maöur, þrátt
fyrir elli-mörkin, sem höföu sett svip
sinn á andlitið og hann bærði
varirnar eins og hann væri að tala.
Samt talaði hann ekki til mín, hann
virtist vera í öörum heimi. Skyndi-
lega leit hann upp eins og hann vissi
að ég gæfi sér gætur. Hann horfði á
, mig, fyrst hvössu augnaráði, síðan
mildaðist svipur hans. „Já væna, það
eru víða leiðindin, söknuðurinn og
tómleikinn, en þetta er nú svona og
við getum ekkert gert nema haldiö
áfram aö vera til og reyna að þola
þetta“. Svo hikaöi hann eins og hann
biöi eftir að ég segði eitthvaö. Ég
hafði ekki þörf fyrir aö opna hug
minn fyrir ókunnugum. „Væna“
sagöi hann, „þeir ungu eiga held ég
bágara meö að sætta sig viö sorgir
en viö gamla fólkiö. Þú ert ung og þú
hefur misst mikið. Ég þekki þig ekki,
en ég hef séð þig hér áður. Ég hef nú
rölt hér sjálfur flesta daga, sem
viðrar í næstum þrjú ár. Er að líta til
hennar Guðrúnar minnar, sem ég
missti eftir meira en fimmtíu ára
sambúð. Ég átti að fara á undan, en
maður ræður svo litlu, það er nú
meinið. Fyrirgefðu væna, ég á ekki
að vera aö þessu rugli, en ég tala svo
sjaldan við fólk og þú minnir mig svo
á hana Dísu mína, þegar hún var
svona ung. Hún hlustaði alltaf á mig,
eins og þú hlustar núna. — Heyröu
væna, þú ert illa klædd, skelfur bara,
nei ég ætti aö fara aö koma mér
heim í skúrana þeirra." Hann bjóst til
aö standa á fætur, en nú fannst mér
að við ættum eitthvaö sameiginlegt.
Hann, gamall, ellimóöur og ég stúlk-
an um tvítugt í blóma lífsins. „Hvaða
skúra áttu við“? spurði ég. „Æ, það
er Hrafnistan, ég er vistmaður þar,
það heitir að vera vistmaöur. Ég hef
útivistarleyfi, bara ef ég gæti þess aö
koma á réttum tíma heim, taka
hjartameðulin mín, svo ég lifi ögn
lengur, nokkur ár í viðbót kannski,
við þessi áttatíu og sjö ár. Það er
'ekki nóg finnst þeim, áttatíu og sjö
ár. Ég vildi vera farinn fyrir löngu til
hennar Guðrúnar minnar. Hún var
mér allt, en ekki fæ ég að ráöa því
frekar en öðru.“ Mér fannst hann
eftirtektarverður, þessi gamli maður
í hörku sinni, sorg og einmanaleik.
Hendurnar tinuðu og þó augun væru
hvöss og svipurinn óblíður, fannst
mér búa mildi innra fyrir. „Ég veit að
þú átt um sárt að binda, svona ung
og óhörðnuö", sagði hann, og ég
hélt aö hann ætlaði að fara að segja
að tíminn læknaði öll sár, eins og
flestir aðrir sögðu við mig, en hann
sagði það ekki. Heldur staulaðist
hann á fætur, settist alveg hjá mér
og tók köldu hendurnar mínar í sínar
stóru og vinnulúnu. „Farðu nú heim
áður en þér kólnar meira", sagði
hann. „Ég hef tekið eftir þér í sumar,
eftirtektin og sjónin er furðu góð
ennþá, þó þeir haldi þarna í skúrun-
um aö ég rati ekki heim, þegar aö
dimmir í lofti, en ég tapa áttunum
ekki svo glatt og hef alltaf verið
stundvís. Þess vegna fæ ég að vera
úti að deginum, næstum eins og
lengi og ég vil. En þeim finnst ég
þungur í lund, skapvondur og fámáll,
þetta segja nú stúlkurnar, sem
annast okkur þarna í skúrunum. Þaö
er alveg satt, ég veit það, en ég hef
bara ekkert aö segja viö þetta fólk,
þó þaö sé ágætt. Æ, hvað er ég að
blaðra þetta viö þig, en þú minnir
mig á hana Dísu mína“.
Eg sat enn og hlustaði á gamla
manninn tala og svo undarlegt sem
það var, féll mér vel aö finna hann
hlúa að mér og verma hendur mínar.
Þessi hlýja, sem ekki krafðist neins
þakklætis á móti og spjallið virtist
svo sjálfsagt að ég fann frið viö að
hlusta á gamalmennið. Hann var
ekki að leggja mér neinar lífsreglur,
eins og allir aðrir, eöa vorkenna
sjálfum sér og bæöi vorum viö
einræn og áttum það sem okkur var
kærast í kirkjugarðinum.
Nú hóf gamli maðurinn máls á ný.
„Já, ég hef gengið fram hjá leiðinu
þínu, væna mín og lesiö á legsteininn
og veit að þú misstir barnið þitt ungt.
Þú hefur verið góð móðir, veit ég,
rétt eins og hún Guörún mín var. Viö
áttum Dísu, hún gifti sig til útlanda,
kemur heim á nokkurra ára fresti,
þaö er ekki sama Dísa, sem ég átti.
Ég þekki þessa nýju Dísu lítið. En
hún lítur þó til mín um leið og hún
skreppur til gamla landsins síns og
skrifar mér um jólaleytiö. Guðrún
mín og ég höfum aftur á móti gott
samband, þó að hún sé hinum
megin. Ég tala við hana, segi henni
allt hvaö mér dettur í hug og það
sem fyrir augun bera hér niöri og
þaö fáa, er gerist hjá mér og svo
rifjum viö upp ýmislegt gamalt. Já,
hvort þetta er rugl — mér er sama.
Þetta er nú mitt líf, mér finnst hún
tala við mig og hlusta rólega og góð,
eins og alltaf áður og ég hef
ævinlega mikið að segja henni,
þegar ég kem hingað til hennar. Og
veistu nú hvaö væna. Hún Guðrún
gætir litla barnsins þíns. Ég talaði
um þetta við hana, strax og ég sá þig
í vor og hún kannaðist við barnið og
tók það að sér. Því líður nú vel, það
líður öllum vel, sem hún Guðrún mín
tekur að sér og svo er hún nú ekki
ein þarna uppi og nei, nei. Nú brosti
hann sigurviss og ánægöur.
Mér fannst hann eiga gott aö eiga
þessa trú og sætta sig við aðstæður
sínar. Ég sagöi þaö við hann og hann
svaraöi eftir smáþögn. „Já, að ég
eigi gott, það á ég eflaust miöað við
marga aðra. En að ég sætti mig við
lífið, nei væna, ég er alls ekki sáttur
viö lífið. Ég væri þá ekki skapvondur
og illur viöskiptis viö þá sem vilja
mér gott gera. Ég er reiður, ég vildi
hafa mátt fara með henni Guörúnu
minni eða eiga hana Dísu, eins og
hún var, en við ráðum svo litlu. Það
er nú meinið væna. Þess vegna er
þetta allt svona eins og það er.“ Svo
gekk hann af stað frá bekknum þar
sem ég sat. Hann leit um öxl,
stanzaði og horfði á mig. „Vertu sæl,
góða mín og láttu ekki slá að þér, og