Lesbók Morgunblaðsins - 24.05.1980, Blaðsíða 2

Hulda Valtýsdóttir ræðir við INGÓLF S.SVEINS-
SON geðlækni, sem starfar við Kleppsspítalann
og göngudeild Landspítalans. Hann sinnir einnig
að hluta læknisstörfum að Reykjalundi. Meðal
þess sem hann hefur áhuga á í læknisfræði er
fyrirbærið streita eða stress hjá hinum almenna
borgara og um það er fjallað hér.
meö „fullum sönsum“ og komið henni
til góöa. Annars má rekja áhuga minn
á streituvandamálum til þess er ég var
kandidat. Þá haföi ég lítinn áhuga á
geörænum vandamálum, (kvíöa og
streitu) en ég haföi áhuga á fólki. Ég
haföi reyndar nóg að gera aö læra um
þá sjúkdóma sem líffærafræði, lífeðlis-
eöa lífefnafræöi gátu skýrt. Eitt sinn lét
lærimeistari minn þaö orð falla að
sjúklingur með lungnabólgu gæti orðiö
ruglaöur af því einu aö hafa slæma
lungnabólgu. í fáfræði minni kom mér
þetta ókunnuglega fyrir eyru — kom
þessu ekki heim og saman. Ég nefni
þetta sem dæmi um hvernig venju-
legur ungur læknir með heföbundinn
læknisfræöilegan bakgrunn lítur á
hlutina. Hann er vanur aögreiningu
líkamlegs og andlegs sjúkleika.
Þrátt fyrir áhugaleysi mitt á kvíða og
streitu á þeim tírna tók ég eftir því að
þeir mörgu sjúklingar sem höföu
starfrænar en ekki vefrænar orsakir
sjúkleika fengu síöri afgreiðslu en
aörir. Venjulegt sjúkrahús þjónar ekki
þessum stóra hluta sjúklinga nema aö
hálfu leyti eöa kannski tæplega þaö.
Leitað er aö sjúkdómsorsökum út frá
áþreifanlegum eða mælanlegum for-
sendum. Unniö er samkvæmt þeirri
forskrift aö greina, lækna eða ella
HJARTA-
VERND
VID ERUM ENNÞÁ
AÐ SKIPTA MANNESKJUNNI
„Hver voru tildrög þess aö þú
geröist geölæknir?“
„Ég haföi áhuga á aö gerast hér-
aöslæknir sagöi Ingólfur eöa sæmilega
menntaöur almennur læknir. Sérfræö-
ingsmenntun var í tísku þá eins og nú
en ég vissi ekki um neina sérgrein sem
ég passaöi inn í. Til aö fá almenna
menntun starfaöi ég á ýmsum sjúkra-
húsum og sérdeildum hérlendis. Meðal
annars vann ég á Kleppsspítala á
meðan ég beið eftir aö fá námsstööu í
Bandaríkjunum. Á Kleppi fékk ég
nokkurn áhuga á geölæknisfræði. Þó
hélt ég áfram að læra lyflæknisfræöi
vestra í IV2 ár á stóru deildarskiptu
sjúkrahúsi. Vinnan á sérdeildunum þar
var vissulega áhugavekjandi en mér
fannst þessi sérhæfða læknisfræöi of
takmörkuö. Á hverri deild var fyrst og
fremst horft á ákveöinn hluta líkamans
en ekki litið á manninn í heild. Eins og
oft gerist á slíkum stofnunum var oft
litiö fram hjá tilfinningalegum eöa
félagslegum þáttum í vanda sjúklinga
jafnvel þegar slíkt voru aöalatriöi. Þar
kom aö ég byrjaði aftur á geölæknis-
fræðinni og lauk því námi á þremur
árum. Til viöbótar og uppbótar hinu
eiginlega geölæknisnámi lagöi ég mig
einnig eftir Gestalt Therapy. G.T. hefur
veriö þýtt á íslensku með oröinu
heildsæismeöferö. Ég kom heim
1974.“
„Hvaöan kemur áhugi þinn á
stressi eöa streitu?“
„Mér finnst aö þessu hafi ekki verið
nægilega sinnt af læknum hvorki
geðlæknum né öðrum og alls ekki í
samræmi viö þann heilsufarsvanda,
kostnaö og allskonar skemmd á lífi
fólks sem streita veldur. Geðlæknar
ættu aö geta gert gagn þarna. Þaö er
of almennt viðhorf að geðlæknisfræði
geti ekki veriö hagnýt fyrir manneskju
I SAL OG LIKAMA
— en það er misskilning
ur, ef ekki afskræming -
Varla er hægt aö hugsa sér stress-
lausan einstakling. Viss spenna er
óhjákvæmileg viö allt álag.
Mikilsvert er aö menn læri aö beita
slökunaraðferðum en grípi ekki í
óþolinmæöi sinni til þess auðvelda aó
gleypa róandi pillu, eóa fá sér einn
tvöfaldan.
útiloka líkamlega sjúkdóma. Finnist
ekki slíkur sjúkdómur er rannsókninni
lokiö og þar meö erindi sjúklingsins á
spítalann, jafnvel þó aö vandamál
hans séu óleyst. Sjúklingurinn útskrif-
ast gjarnan meö þá skýringu aö
„ekkert finnist aö“, þetta sé líklegast
„á taugunum*'. Oft er hann útskrifaöur
meö lyfseöil í nestiö til aö laga
„taugaveiklunina". Læknar bæöi hér-
lendis og erlendis hafa tilhneigingu til
aö leiða vanda þessara sjúklinga hjá
sér, fyrst og fremst vegna þess aö þeir
vita ekki hvernig skal bregöast viö.
Þessu mætti líkja viö bílaverkstæöi
sem hefur þá vinnureglu aö líta aldrei á
rafkerfiö í bílnum þótt um gangtruflun
sé aö ræöa. Ég mæli ekki gegn róandi
lyfjum. Þau eru mikilvæg lækningatæki
þegar þau eiga viö, en þau duga
yfirleitt ekki ein sér, þau skýra ekki
málin fyrir sjúklingnum né lækninum
og sjaldnast kenna þau heppilegri
lífsmáta. Sjúklingur sem skilur lítiö í
eöli einkenna sinna veröur litlu færari
en áöur að taka ábyrgö á lífi sínu eða
heilsu. Hann lærir ekki aö forðast
ógöngur og stress".
Og Ingólfur heldur áfram: „í vest-
rænni hugsun og menningu er enn
mikil aögreining á svokallaöri sál og
líkama, manneskjunni er skipt í þetta
tvennt. Til dæmis um rugling okkar má
hugsa sér krakka sem spyr: „Hafa
dýrin sál eins og viö?“ „Fer hún til
guðs þegar þau deyja?" Hugsum
okkur svo svörin sem krakkagreyið