Lesbók Morgunblaðsins - 08.11.1980, Blaðsíða 4

Alþingishúsið 100 ára
ritum, sumt óhóflega fínt og dýrt, og
lítiö húsnæöi — og hversu mikiö starf
þar var unniö.
Þegar Alþingi loks fékk allt húsið til
umráöa, voru kennslustofurnar geröar
aö flokksherbergjum og eru þrír elstu
flokkarnir þar enn, en Sósíalistaflokk-
urinn fékk sal á efstu hæö. Einnig
óskaði Forseti íslands eftir aðstööu í
húsinu og voru skrifstofur embættis
hans þar, uns þær fluttust í gamla
stjórnarráöshúsiö, þegar utanríkis-
ráöuneytiö flutti sig í lögreglustöövar-
bygginguna viö Hlemmtorg.
Þannig hefur margt gerst á neöri
hæö þinghússins og gengiö á ýmsu um
inngang og anddyri byggingarinnar,
sem skiptir miklu máli um ailan svip
hennar og viömót, er mætir gestum
Alþingis. Þetta skiptir aö vísu litlu fyrir
almenna kjósendur, sem þingmenn
vegsama svo mjög. Þeim er yfirleitt
kurteislega vísað frá fordyrum á bak-
dyr, þar sem þeir geta fariö upp
þröngan stiga til áheyrendapalla. Enn í
dag er aöstaöa hinna almennu gesta,
sem hús þetta eiga, og ráða hverjir þar
sitja, sýnu verri en aðstaða þingmanna
sjálfra, þótt oftar heyrast kvartanir
hinna síðarnefndu.
Þegar þröngt varð um kaffiveitingar
alþingismanna, var gripiö til þess
neyöarúrræðis aö loka innri aöaldyrum
og setja borö í fordyri og kringlu. Þar
meö var „forhöir Alþingis gerð aö
kaffistofu, og var svo um árabil. Jónas
Jónsson haföi næmt auga fyrir þeirri
reisn í húsakosti, sem hæfir lýðveldi og
sjálfstæöri þjóö. Hann taldi Alþingis-
húsið „tígulegt, hóflegt en fagurt“ en
inngangurinn og stigageröin hæfðu
lítilli höll. Hann sagöi um kaffistofu-
tímabiliö þessi sönnu orö: „Þingmenn,
ráöherrar og gestir þeirra smjúga inn
um rifukenndar dyr áleiðis í þinghúsið.
Þeir ýta tjaldi til hliðar innan viö
útidyrnar og koma gegnum fataher-
bergi inn í dimma stofu meö þungum,
djúpum stólum, þar sitja þingmenn og
fá sér hressingu." Þetta þótti Jónasi og
fleirum háðuleg meðferö á þinghúsi.
Nú hafa gerst þær breytingar, aö
skrifstofur Forseta íslands hafa veriö
gerðar aö kaffistofu, en anddyri húss-
ins opnað á ný. Er þaö mikil bót að því
einu undanteknu, að hin gamla innri
hurö er horfin, en í hennar stað komin
innrétting í þunglamalegum nútímastíl,
sem engan veginn hæfir húsinu.
Síðasta breyting á neöri hæö þing-
hússins gerðist haustiö 1977, þegar
gert var kvennasalerni, en fyrr haföi
þess ekki verið talin þörf, nema hvaö
hreinlætisaöstaða blaöamanna á efstu
hæö var stíuð í tvennt og konum vísaö
þangaö upp!
Breiöur stigagangur er úr anddyri
upp í kringlu, sem er fagur, hringlaga
salur meö ágætri útsýn suður yfir
Tjörnina. Þar var eitt sinn fataherbergi,
síöan kaffistofa, en nú eru þar djúpir
leðurstólar, svo aö þingmenn geti rætt
einslega viö gesti sína. Frá palli skiptist
stiginn upp á efri hæðina, þar sem
Alþingi hefur alla tíö veriö og hjarta
þess er enn. Áöur voru huröir meö
glerrúðum fyrir framan salina, en þær
hafa verið fjarlægöar. Kemur þarna aö
gangi, og er gengiö beint inn í sal
Sameinaös þings og Neöri deildar, til
vinstri til salar Efri deildar og síma-
miöstöövar, en til hægri til skrifstofu
og þingskjalaherbergis.
Gröndal segir um stærri salinn:
„Salur Neðri deildar er stór og skraut-
legur, loftið hátt meö upphleyptum
blómmyndum, en veggirnir meö stór-
um, ferhyrndum reitum, og hefur
sjálfsagt verið ætlast til, aö myndir
yröu þar málaðar; en þar hafa verið
hengd upp ýmis stór málverk, sem
hafa veriö gefin til málverkasafnsins."
Allt á þetta enn viö, þótt Ijósakrónur
séu nýlegar, nema hvaö málverkin eru
horfin aö undanskilinni mynd af Jóni
Sigurössyni, sem er eina veggskreyting
salarins. Áöur fyrr voru í þinghúsinu
ýmis frægustu málverk þjóðarinnar, en
Listasafn ríkisins hefur í seinni tíö veriö
fastheldið á dýrgripi sína og lítið fyrir
aö lána myndir til opinberra stofnana.
Aö vísu er vafasamt að deildasalir
Alþingis væru fegurri meö fjölda mál-
verka en án þeirra, en í öörum
salarkynnum þingsins, sérstaklega
nefndaherbergjum í Þórshamri, mundu
listaverk sóma sér vel.
Þaö slys gerðist í stærri salnum,
þegar fjölga tók á þingi og óskaö var
eftir hærra öndvegi, aö smíöuð var í
nútímastíl lyfting fyrir forseta, ritara og
ræðustól, og munu einhverjir hafa
ætlaö að endurnýja borö og stóla
þingmanna í sama stíl. Gylfi Þ. Gísla-
son var forseti Sameinaös þings
sumarþingiö 1974, og lét hann fleygja
þessum gripum og endurbæta hinn
gamla húsbúnaö, sem nú er aftur í stíl
viö salinn. Var þaö gott verk.
Viö byggingu þinghússins vildi Mel-
dahl húsameistari setja flatta þorskinn,
tákn íslands í danska skjaldarmerkinu,
á framhlðina. Tryggvi Gunnarsson
reyndi hvað hann gat til aö hindra
þetta og var þaö kappsmái. Annar andi
ríkti við skilnaðinn 1944 og eftir þaö,
því danska kórónan er enn á framhliö
hússins og útskorin á stól þingforseta
og nokkurra ráöherra. Um þetta fárast
nú enginn, þaö heyrir sögunni til, en
erlendum gestum þykir þetta merkilegt
tákn um andann í sambúö íslendinga
og Dana eftir aö lýðveldið var stofnað.
Þingsalirnir voru í upphafi rúmgóöir,
en þröngt er þar um 60 manna þing.
Þaö hefur bæöi kosti og galla, ekki síst
af því aö margir þingmenn safna á
borö sín óheyrilegu magni af pappír,
sem þeim er sendur. Vart er sú stofnun
eöa það félag í landinu, sem ekki gefur
út meira eöa minna af skýrslum og
Framhald á bls. 16
Bjallan
á borði
forseta
Sameinaðs
Alþingis.
Heimilislegar veitingar eru fram bornar í kaffistofunni, þar sem þingmenn og aðrir
gestir fá sér hressingu.
1 kringlunni, sem svo er nefnd, er hægt að hvila sín lúin bein i skinnklæddum
hægindum.
Forseti Sameinaðs Alþingis, Jón Ilelgason í Seglbúðum, á skrifstofu sinni í
Alþingishúsinu.
Borið saman við ýmsar nútima skrifstofur, er skrifstofa Alþingis æði fornleg.
©