Lesbók Morgunblaðsins - 07.02.1981, Blaðsíða 11
V
Pétursborg 14. desember 1825. „Desembermennirnir haía safnast saman. En riddaralið keisarans er viðbúið að brjóta uppreisnina á
bak aftur.
eitthvað hlyti að ske, og þar vildi hann
vera nærri. 11. desember ákvað hann
að fara án heimildar út fyrir mörk
útlegðarstaðarins og halda alla leið til
Pétursborgar. Hann setti einhvern far-
angur í vagn sinn í skyndi og þaut af
staö. Þaö lá snjór yfir öllu. Eitt sinn hljóp
héri í veg fyrir hann, og síðan mætti
hann svartklæddum presti, sem hélt í
gagnstæöa átt. Þetta var of mikið.
Honum fannst sem forlögin gæfu sér
bendingu og sneri við. Þannig komst
hann hjá slysi.
Vitlaus madur drepinn
Uppreisnin misheppnaðist, áður en
hún byrjaöi. Pestei var handtekinn, áöur
en hann gat tekið til við aö stjórna
henni. Trubetzkoj fursti, sem átti aö
verða í forsæti bráðabirgðastjórnar,
mætti alls ekki á Senatstorginu, þar
sem liðssveitirnar ætluðu að hittast.
Þær fóru hver sínu fram án samræm-
ingar, ráövilltar og hikandi. Allir biðu
þess, að einhver gæfi skýra skipun. En
þaö gerði enginn.
Nikulás keisari lét riddaralið ráöast
gegn uppreisnarmönnum. Kakovskij
skaut ekki keisarann, heldur Milorado-
vitsj hershöfðingja, en það hafði engin
áhrif sem vísbending. Nú lét keisarinn
stórskotalið taka sér stöðu og skjóta
jarnaruslskotum aö uppreisnar-
mönnum. Hundruö þeirra féllu. Hundruð
þeirra lögðu á flótta og reyndu aö
komast undan yfir Nevafljót. ísinn brast,
og þeir drukknuðu.
Henging var
sama og náðun
Forsprakkar uppreisnarmanna voru
handteknir saman og yfirheyrðir mán-
uðum saman. Sumarið eftir voru 120
þeirra dæmdir í ævilanga útlegö og
fimm þeirra til dauða með limlestjngum.
Meðal hinna fimm voru þeir Paul von
Pestel og Kakovskij. Nikulás keisari vildi
ekki að blóð rynni, og náðaði þá að því
marki, að þeir skyldu hengdir.
Wilhelm Kúchelbecker var í fangelsi í
tíu ár og varð síðan að halda til Síberíu
í hlekkjum. í þvingunarvinnubúðum dró
hann fram lífiö til 1846, varð blindur og
dó að lokum úr berklum.
Aldavinur hans, Púsjkin, var stöðugt
nefndur í sambandi við desembermenn-
ina og uppreisn þeirra og lifði í
stöðugum ótta við að vera flæktur inn í
málið, nú þegar allt var glatað. Og svo
skrifaði hann bréf til keisarans 11. maí
1826: .... Ég er staðráðinn í því að
raska ekki ríkjandi þjóöskipulagi meö
því að láta í Ijós skoðanir mínar ...
Undirritaður skuldbindur sig til að
gerast aldrei félagi í neinum leynisam-
tökum og vottar hérmeð að hafa hvorki
tilheyrt neinum slíkum samtökum né aö
hafa verið látinn vita um tilvist neins
þeirra. — Alexander Púsjkin, embættis-
maður 10. flokks.“
36 milljónir
manna til sölu
Árið 1825 voru íbúar Rússlands 49
milljónir og þar af 36 milljónir ánauðug-
Frh. bls. 20