Lesbók Morgunblaðsins - 07.02.1981, Blaðsíða 18

UR MINU
HORNI

Siguröur Sigurösson frá Arnarholti
er eitt af uppáhaldsskáldum mínum f.
1879, d. 1939. Ekki er þaö þó vegna
þess hve Irtiö hann orti, heldur vegna
þess hve vandvirkur og vandlátur
hann var. Nú ætla ég ekki aö vitna í
Ijóö Sigurðar heldur minnast tveggja
setninga, sem ég heyrði haföar eftir
honum á meöan hann var enn á lífi. Ég
held þær hafi ekki birst á prenti. Hann
var í Reykjavík síöustu ár sín og mun
ekki alltaf hafa liðið vel, stórbrotinn
maöur sem bjó við þröngan kost.
Honum fannst víst aö hann væri
skipbrotsmaöur og líf sitt heföi mis-
lukkast. Allir kannast viö kvæöi hans í
dag er ég ríkur, sem Sigfús Halldórs-
son hefur lyft í hæöir með stórsnjölfu
lagi. Þaö mun aö nokkru vera sjálfslýs-
:Baö. er •
se»p

. Siguröur átti mikÍlhæfa konu, þótt
hún væri orðin öidruö mun .hufi hafa
. uiipíð fyrir þeim hjónum
Jærakennslu. rUrriJhaHaf::
'ihjún er góö hún;
Besta gáfan,;
’ , ,Nú var þaö raunar ekki
ég ætlaði aö segja aö þess ....
Sigurö frá Árnarhöft^ en ‘ 1$%
hugsa um aö leggjja ögn út af þeSsum
sogum. En effir á aö hyggj'a: Eitt áf •
síðustu verkum ■ Jóhanns Gunnars
Ólafssonar fyrrverandi bæjarfógeta f .
Vestmannaeyjum og síðar á ísafiröi
var aö búa til prentunar heildarútgáfu .
Ijööa Siguröar. Hann. vanny og,, aö ;
útgáfu á ritum Sigurðar í óbundnu
máli, flest óbirt. Frá þessu verki féU
Jóhann Gunnar. Hér þyrfti einhver að
taka upp merkiö. —- Nýlega las ég
minningabók eftir Ása í Bæ. Þar segir
ágæta vel frá kynnum Ása af Sigurði
skáldi frá Arnarholti. Sú bók er raunar
fróöleg um fleira. Auk þess sem hún
segir frá bardúsi Ása og fleiri Vest-
mannaeyjabúa er þar ágæt lýsing á
viöskiptum Ása og Steins Steinars.
Bókin heitir Skáldaö í sköröin. Ég
mæli meö henni.
Mikiö er ég þakklátur Birni Th.
listfræöingi fyrir stórfróðlega útvarps-
þætti um Einar Benediktsson í augum
þriggja kvenna. Björn hefur lengi veriö
einn af okkar smekklegustu útvarps-
mönnum, sökum málsniili sinnar og
hoffmannlegrar kurteisi. Legg í síðasta
oröiö alla bestu merkingu sem þvt má
fylgja. — Þaö sem þessar konur höföu
aö segja um Einar Benediktsson var
stórmerkilegt. Kannski var þaö þó enn
Siguröur
Sigúrðá*ö*»
• • • • -••• '
. . ‘ V . IVJVlWl'Vt*.-. . i..»-....■
Vaígeröiör «gteke^a hánsi HÍírt, s^nrirt' ' 5'
safrtbúðarkona; Rristín, systir ti&ns og
ÁÉ vörtrl^áwijktfhááfá^konur
‘ Nú segir etnhvef: Nversvegna aö
sítyldö daúW/ mVhn elkkí fá. aö
iövfel fdöl :;^^fúr»: sfrtum? ÍÍMPí
.t^röarfiokkiireiÍnkallF: íráéðrö: :,
• tM«álóá; íkai þeirfa aöajátrtöró'f'
/•— Ei^þéltá ekkriúwiflökklegí'hnýsni?
r Svö þárf^éliki aö^Véra; •' ' ■ ■
: • Þeir sem ttt þess vefjast á hverjum
í: tfma að yúra í syiðsljósí, stjórhmáía- ®
ihenh, skáld og áörir ilstamehn-,. hljóta;«íÆ
aö hafa meiri áhrif en aörir dauöíegir á '
: mótun síns tima. Þeir eru jafnfrámt '
nokkurskohar menningarlegt úrtak, .
sýnishorn, tekiö úr þjóöarhafinu handa
rannsóknarmönnum samtíöár jog síð^
ari tíma. Sjálfir hijóta þeir aö gera sér
þetta Ijóst. Þettá er eitt af því sem
hlutverkinu fylgir. Þeir eiga þess nokk-
urn kost aö vanda leik sinn og
hagræöa sögunni á meöan tími er til,
fela og breiöa yfir víxlspor. Aðrir kjósa
aö koma til dyra eins og þeir halda aö
þeir séu klæddir.
Þaö leggur enginnsjálfur fram iíf sitt
og gerir þaö opinbert, einfaldiega
vegna þess að þaö er ekki hægt.
Enginn sér sjáifan sig og sitt í sama
Ijósi og samferðamennirnir. Og þegar
við svo fáum upplýsingar þeirra eftir
dúk og disk hafa dómar og viðhorf
breyst, mannsins sjálfs sem aðalhlut-
verkið leikur, áhorfenda og þeirra sem
koma viö sögu. — Samt hallast ég aö
því aö allar upplýsingar um merka
menn séu gagnlegar, þegar þaö er
haft í huga að hvergi er sannleikurinn
allur, þaö sem viö höldum aö séu
staöreyndir geta verið aukaatriöi og
leitt okkur afvega. Ég játa hreinskilnis-
lega aö ég er meöal hinna forvitnu.
Töluvert er til af viðtölum viö fólk
sem þekkti Einar Benediktsson, sumt
var í þjónustu háns. BJöcn T!h: hefur
fyrr átt þátt í aö halda slíku efnf til
haga. Mlnná má og á minningabók frú
Valgerðar Benediktsson, sem .Guðni.
Jónsson prófessQf; skráöí og gaf út
1942, ennfremur mikla samantekt
prófessors Stélngríms J4 Þorsteins-
sonar um æviferíf skáldsins, birta meö
heildarútgáfu vgrka hans 1952. Enn er .
þó allt í þokti; úm Iff og skáldskap
Eínars Behedtóásohar, i; «lns Tstór-
brótnasta máifirtf^gákáldssém þjóð-
Ekki eru möí'g áf síðanj Þórbérgur .
Þóröarson fóll í yaáw elnn .
þeirf a^mafii^sijiy J varíí gáröur áð’ •
þjðósögu lönguáðúren hánri var allur.
Sjálfur áttihanhfsírinþátLíþví.þaö
kom sér vtes. pólitísk öfl. í •
landínu. 9áá%: jafnyel f
tötuverr *rjkurh: rtwMi f útgafubókum
siöasta árs og.«síÖustu: ára. Hinar
svokölluöu heimfidarskáltfsögur eru,,
flestar ritaöár 5 úndlc áhrifum :þess
ritháttar, sem Þórþergur tamdi ser, og
sem- hann og aódáendur hans töldu
sjálfum sér og öörum trú um aó váárl
ósérhlífni og fagurfræöileguf sfartnleik-
ur: En um þetta ætiaöi ég ekki aö tála.
Hér er ekki heldur tími né pláss til
aö víkja aftur aö. upphafsefni þessarar
greinar, frásögninni af ummælum Sig-
urðar skálds frá Arnarholti. Minni
aöeins á ummæti hans um konu sína.
Hann er ekki aö gera Iftiö úr öörum
gáfum hennar, þó hann nefni þaö í fari
hennar, sem eflaust, og ekki síst á
þrengingarárum hans, kom honum
sjálfum best: hún var góö.
Jón úr Vör.
Sigurður
Sigurðsson
frá
Arnarholti
Öxlin er sigin, bakiö bogiö
af byröi þungri, — tómum mal.
Leggmerginn hefur sultur sogiö
og sauöaleit um Skuggadai.
ing skáldsins.
Sigurður átti oft erindi í Reykjavíkur
Apótek. Þar fékk hann alltaf einhverja
úrlausn, átti þar vini, enda sjálfur
fyrrverandi apótekari. Leiö hans lá þá
jafnan um Austurvöil. Þetta var á
kreppuárunum. Þá kom þaö oft fyrir
aö skáldmæltir menn létu prenta eftir
sig rímpésa um dægurmál og fengu
börn til aö selja á götum. Sölustrákur
stoppaöi Síguró fyrir framan forseta-
styttuna og bauö honum vöru sína,
Siguröur horföi á piltinn meö mikilli
samúö, leitaði árangurslaust aö pen-
ingum í vestisvösum sínum. Svo sagöi
hann: Ég get ekki keypt þetta góöi
minn. — Svo hélt gamli maöurinn
áfram í átt til apóteksins. Sölupilturinrt
heyröi hann segja: Ég á nú aö geta Ort
sjálfur.
merkilegra hvernig þær sögöu þaö.
Allar þekktu þær skáldið vel, veikleika
hans sem mikilleik — og hann var
hvergi meöalmaöur, hvorki í því sem
neikvætt mátti telja né hinu góöa.
Oröaval þeirra tjáði einlægni þeirra,
velvilja og auömjúka aödáun. Þær
geröu enga.tilraun til aö breiöa yfir
þaö sem miöur fór í fari hans og
breytni, en ósjálfrátt lækkuöu þær
róminn þegar þurfti aö tala um hiö
stöamefnda.
Þetta voru allt þjóökunnar konur, nú
látnar, Aöalbjörg Siguröardóttir,
Gunnfríöur Jónsdóttir, Árný Filippus-
dóttir. Nú má segja aö þáár hafí allar
verið aukapersónur í lífssögu skálds-
ins. Þaö vissu þær líka best sjálfar.
Þær voru aödáendur háns og einlægir
vinir. — Aðrar konur voru nefndar:
Þú gengur hljótt og hlustar við,
en höndin kreppist fast um stafinn, —
þú heyrir vatna næturniö
og náhljóð kynleg saman vafin.
Ég sé þig elta heim í hreysið
viö hrauniö, — máni aö baki skín, —
þinn eigin skugga, auðnuleysið,
sem eitt hélt tryggö viö sporin þín.
— Svo fangasnauö var næöingsnótt
ei nokkur fyrr, sem tókst aö hjara.
Þú hlustar aftur, — allt er hljótt,
nema elfan stynur miUi skara.