Lesbók Morgunblaðsins - 28.11.1981, Blaðsíða 2

VANÞROUNARSVIPURINN
Á MIÐSÆ REYKJAVÍKUR
Neðsti hluti Vesturgötunnar: Sjálfsagt er aö halda í þetta svip-
mót á einstaka stað, en jafn miklar öfgar eru að halda í hvern
kofa eins og að rífa allt.
Frá bárujárnshúsaskeiðinu eigum við dýrleg dæmi, t.d. við
Tjarnargötu og í Þingholtunum. En önnur eru lítið augnayndi og
standa á alltof verðmætum stöðum til þess að láta þau standa
þar um aldur og ævi, þar á meðal þetta hús við Vonarstræti.
Nokkrir núverandi og fyrrverandi ráöamenn
svara spurningum. 3. og síöasti hluti.
Spurning 6:
Formáli: Afgreitt hefur verið frá
Borgarskipulagi skipulag svæðisins
milli Lækjargötu og Pósthússtrætis,
— og samþykkt af borgarstjórn og
skipulagsnefnd. Eina ágreiningsat-
riðið var meðferð lóðar KFUM, þar
sem Hressingarskálinn stendur nú.
KFUM átti Bernhöftstorfu við Banka-
stræti og forsendur ffyrír maka-
skiptum á þeirri lóð og lóðinni Aust-
urstræti 20, voru þær, að KFUM
mætti nýta þá lóð til fullnustu, þ.e.
byggja 5—6 hæða hús á allri götu-
hliðarlóðinni, en tvær hæðir og kjall-
ara á allri baklóðinni, sbr. samninga
og bréfaskipti KFUM og ríkisstjórnar
og bæjarstjórnar árið 1931. Þetta er
ef til vill ekki stórt atriði, þegar um
viðreisn miðbæjarins er að ræða, en
snertir prinsipmál.
Þessvegna er spurt:
Finnst þér rétt aö ganga á
bak gerðum samningum,
sem fyrirrennarar ykkar í
stjórnsýslunni hafa gert, og
telur þú núverandi valdhafa
og stjórnendur ekki
bundna við ákvarðanir
þeirra, sem áður stjórnuðu?
Spurning 6
Birgir Isleifur Gunnarsson
beir, sem stjórna á hverjum tíma, eru að
sjálfsögðu bundnir við þær skuldbindingar,
sem fyrirrennarar þeirra hafa gefið á hverj-
um tíma. Um þetta ákveðna tilvik, sem
greint er frá í spurningunni, kann að vera
einhver lögfræðilegur vafi, hver réttarstað-
an er. Hinsvegar þarf að taka upp viðræöur
við KFUM um þeirra lóða- og byggingarmál
og leiða þau til lykta, þannig að þessi merki
félagsskapur geti vel við unaö.
Spurning 6:
Sigurjón Pétursson
Svar við spurningunni er, að það er ekki
rétt aö ganga á bak gerðum samningum og
aö núverandi valdhafar eru bundnir af fyrri
samningum og ákvörðunum borgarstjórn-
ar, nema borgarstjórn breyti fyrri ákvörð-
unum með tilsvarandi skaöabótaskyldu,
hiröi sá, sem brotið er á, um rétt sinn.
En vegha formála spurningarinnar og
þess dæmis, sem þar er tekið, verður að
hafa fleiri orð um svarið en þessi ein.
Þegar skipulag Pósthússtrætisreitsins
var ákveðiö, þá var skipulagstillagan aug-
lýst og kynnt í samræmi viö lög. Nokkrar
athugasemdir bárust og m.a. varðandi það
mál, sem nefnt er í formála spurningarinn-
ar.
Þessar athugasemdir voru yfirfarnar af
annars vegar Borgarskipulagi og hins veg-
ar af borgarlögmanni. Báöir aðilar skiluðu
ítarlegum umsögnum, sem of langt mál yröi
að birta í heild, en þó vil ég vitna orörétt í
hluta úr umsögnum beggja.
Umsögn Borgarskipulags hefst' meö
þessum orðum: „Þegar tillagan að Aðal-
skipulagi Reykjavíkur 1967 lá frammi, bár-
ust engar athugasemdir frá lóðareiganda.
Aö mati Borgarskipulags hlýtur þar með sá
réttur, sem félagið kann að hafa öðlazt
1931 og kemur í bága við skipulagstillög-
una, sem staöfest var 1967, að vera fallinn
niður. Ef slíkur réttur héldist, þegar þannig
stendur á, má segja, að framkvæmd nýs
skipulags geti verið meira og minna
óframkvæmanleg."
Umsögn borgarlögmanns um málið lýkur
með þessum orðum, eftir að öll forsaga
þess og viöeigandi lagagreinar hafa verið
tíundaðar: „Samkvæmt því, sem nú er
sagt, má draga lögfræðilegt gildi fyrirheits-
ins frá 1931 í efa og mjög verður að telja
vafasamt, að félögin geti nú, nær hálfri öld
síðar, byggt rétt gagnvart borgaryfirvöld-
um um byggingarmagn og notkun á áð-
urgreindum yfirlýsingum, sem fram koma í
bréfi borgarstjóra frá 18.12. 1931. Óyggj-
andi niðurstaöa um þetta efní fæst þó tæp-
ast nema með dómi og skal í því sambandi
nefnt, að fljótlega mun í bæjarþingi Reykja-
víkur reyna á gildi 50 ára gamals bygg-
ingarleyfis, sem ekki var notað nema að
hluta.“
Spurning 7:
Formáli: Um langt skeið hefur ríkt
vandræðaástand í því efni að leggja
bíl í miðbænum og þetta fer versn-
andi ár frá ári eftir því sem bílafjöldi
eykst. Fólk, sem vinnur á þessu
svæði, eða þarf að gegna þar erind-
um, hringsólar tímunum saman í leit
að bílastæði. Jafnframt því sem
borgin hefur teygzt óeðlilega miðað
við fólksfjölda, hefur sjálft sam-
göngukerfið þar af leiðandi oröið
óþarflega dýrt, en bílastæðavanda-
málíð hinsvegar hunzað. Víðast hvar
er þetta leyst með háum bíla-
geymsluhúsum, eða þá aö byggðir
eru víðáttumiklir kjallarar undir göt-
ur og hús, sbr. Hamraborg í Kópa-
vogi, þar sem mikill fjöldi bíla kemst
fyrir. í þessu efni er Reykjavík af-
skaplega vanþróuð borg og fyrir
löngu brýnt, aö úr þessu verði bætt.
Því er spurt:
Hversvegna hafa ekki verið
byggð bílageymsluhús í
miðbænum og hvað er á
döfinni til að bæta úr þessu
ófremdarástandi?
Spurning 7:
Ólafur B. Thors
Samkvæmt skipulagshugmyndum aöal-
skipulagsins frá 1977 var gert ráð fyrir
möguleikum á nýjum bílastæöum, t.d. neö-
anjarðar á framkvæmdasvæðum. Þannig
var gert ráð fyrir 140 nýjum bílastæðum
undir Hótel íslands-lóöinni. Þá voru einnig í
athugun hugmyndir um bílageymsluhús á
horni Garðastrætis og Vesturgötu. Jafn-
framt þessu var hins vegar Ijóst, aö aldrei
yrði unnt aö fullnægja bílastæðaþörf í
miðbænum sjálfum og því var gert ráð fyrir
verulegum bílastæðamöguleikum á jað-
arsvæöum viö miðbæinn í góðum tengsl-
um við almenningsvagnakerfið. Mér er ekki
kunnugt um, hverjar hugmyndir núverandi
meirihluti hefur í þessum efnum.
Spurning 7:
Guðrún Jónsdóttir
Ég get tekið undir með fyrirspyrjanda,
að ástand umferðarmála í miöbænum er
ekki gott. Þegar þessi spurning er athuguð
í sambandi við annað, sem fram kemur í
spurningum og greinargeröum með þeim,
kemur þó fram sú þversögn, sem alltaf
skýtur upp kollinum í sambandi við skipu-
lagsmál miðbæjarins. Annars vegar á aö
byggja sem mest og hæst, en jafnframt
eiga menn að geta komizt þar allra ferða
sinna á bíl og geta fengið bílastæöi hvenær
sem þeim þóknast og eins lengi og þeim
þóknast. Þetta dæmi gengur alls ekki upp.
Byggingarmagnið og notkun þess annars
vegar og bílastæðamöguleikarnir hins veg-
ar verða að haldast í hendur, ef tryggja á
að einhverju marki þá bflastæöamöguleika,
sem um er rætt í spurningunni. Bygg-
ingarmagn og bílastæðamöguleikar á
þessu svæði eru svo aftur háðir því, aö fyrir
hendi séu umferðaræðar til að anna um-
feröinni aö miöbænum og frá. Aö sjálf-
sögðu er sá fræðilegi möguleiki til, að
breikka verulega núverandi umferöaræöar,
en ég ætla, að sú lausn eigi sér formælend-
ur fáa. Á sama hátt þarf hvert bílageymslu-
hús inni í miðbænum greiöa aðkomu aö og
frá, og takmarkar þetta möguleika á því aö
finna bílageymsluhúsum nothæfa staði.
Það er orðiö töluvert langt síðan bent
var á þann möguleika að bílastæði fyrir
míðbæinn gætu verið í Vatnsmýrinni og
séð yrði síöan fyrir greiöum samgöngum í
miðbæinn sjálfan. Aðrir möguleikar, s.s.
bílageymsluhús við Skúlagötu inni undir
Rauðará, hafa einnig veriö nefndir. Spurn-
ing er hins vegar, hvort slíkar lausnir yröu
til þess aö efla miðbæinn eöa greiða úr
umferðarvandamálum hans.
Um bílageymsluhús í miðbænum er þaö
að segja, að nú stendur fyrir dyrum bygg-
ing allmikillar bílageymslu noröan við Arn-
arhól. Þá má geta þess, að Borgarskipulag
hefur varpað fram þeirri hugmynd, að stóru
bílageymsluhúsi verði ætlaður staður á
horni Tryggvagötu og Kalkofnsvegar hafn-
armegin, en ekki hefur verið tekin afstaða
til þessarar hugmyndar enn. Að þessum
staö og frá eru greiöar umferðarleiðir, auk
þess sem bílageymsluhús á þessum staö
þyrfti ekki aö raska svipmóti aðliggjandi
byggðar, eins og oft vill verða um slíkar
byggingar.