Lesbók Morgunblaðsins - 19.02.1983, Page 15

Hér á græni liturinn erfitt uppdrátt-
ar og raunar ofur eðlilegt að samtök
eins og Die Griine — Græningjarnir
— spretti upp til varnar og verndar
upprunalegu umhverfi. Því fylgir oft
mögnuð andstaða við nútíma lifnað-
arhætti og sumir áhangendur hafa
sagt skilið við borgarlíf og reynt að
taka upp fábrotna lifnaðarhætti og
lifa af jörðinni. Um leið hafa sam-
tökin haft afvopnun og afnám kjarn-
orkuvopna á stefnuskrá sinni.
að ekki væri alltaf verið að refsa
manni.
Blm.: Sem sagt verið að ala upp
undirlægjur?
Petra Kelly: Já. Þvinganir gera
menn mjög svo passíva —
óvirka; sífelldar þvinganir hafa
þau áhrif, að fólkið tekur að
samsinna öllu þegar í stað. Það
hugarfar er mjög ríkt með Þjóð-
verjum. í því sambandi ætla ég
að upplýsa fólk eins vel og ég
get. Við græningjar erum ennþá
allt of liógværir í pólitískri
framgöngu okkar, við verðum að
gera miklu meira til þess að
koma af stað óhlýðni, þegar eitt-
hvað það er að gerast, sem
ógnar lífi manna og tilveru. Til
dæmis að margir segi þá ein-
faldlega skilið við hermennsku
og gangi úr vestur-þýska hern-
um, Bundeswehr.
Blm.: Það skal engan undra, að
þú skulir vera álitin hættuleg. Og
hvað svo, ef helmingur mannanna
í Bundeswehr hætti núna einfald-
lega herþjónustu og færi heim til
sín?
Petra Kelly: Ja, þá skyldi ég
hlæja, þá yrði mér reglulega
skemmt.
Blm. En það virðist margt
benda til þess, að þetta verði frek-
ar þvert á móti: Konur vilja nú
orðið einnig fá að gegna herþjón-
ustu í Bundeswehr.
Petra Kelly: Þar eru að verki
áhrif frá konum eins og henni
Renger og henni Wex og meira
að segja Alice Schwarzer, því
þessar konur segja: „Við höfum
fengið jöfn réttindi á við karla,
og nú verðum við líka að gegna
sömu skyldum og þeir.“ Eins og
konur hafi ekki svo sannarlega
nóg af skyldum! Þær mega fæða
börn í þennan heim, og þau börn
eru svo gerð að fallbyssufóðri;
mitt inni í húsarústunum mega
þær svo vinna við uppbyggingu
á nýjan leik eins og konur gerðu
eftir síðustu heimsstyrjöld ...
Af hverju þurfum við endilega
að tileinka okkur þetta gamla
gildismat karlmannanna, þótt
við öðlumst jafnrétti á við þá?
Okkur ber öllu fremur að draga
þetta gildismat þeirra í efa! Ein-
mitt vegna þess, að konur fá
ekki inngöngu í herinn, hafa
þær alla möguleika á að vinna í
þágu friðarhreyfingarinnar.
Þeim gefst tækifæri til að valda
straumhvörfum.
Blm.: Eru ekki margar konur
ósköp fegnar, ef þær fá bara að
njóta friðar í einkalífi sínu heima
fyrir?
Petra Kelly: Jú, og það get ég
meira að segja mjög vel skilið.
Ég verð svo greinilega vör við
þessi vandamál með karlmenn-
ina einnig hjá Græningjunum,
þar sem margar virkar konur
starfa. Sumir af karlmönnunum
í samtökum Grænjngja eru allra
manna óhreinlyndastir. Þeir
stefna að þjóðfélagi, þar sem
konur eiga að sitja við rokkana
og spinna, gera osta, búa til saft
og hamingjan má vita, hvað það
er, sem þær eiga ekki að hafa
fyrir stafni í þessum lífríkis-
búskap á heimilunum, en það
eiga aftur á móti að vera karl-
menn, sem leggja drögin að gerð
vindmylla og skipuleggja þjóð-
félag, sem hafi lífríkið umhverf-
is að leiðarljósi og grundvelli.
Blm.: Sem sagt, afturhvarf til
hefðbundinnar þjóðfélagsgerðar
fyrir alla?
Petra Kelly: Já, einmitt.
Frjálst, óþvingað þjóðfélag —
það er í augum karlmannanna
einfaldlega, að tæknin líti öðru
vísi út, en tengslin verði hin
sömu og áður. Á fyrsta ári starf-
semi Græningjanna var jafn-
ræði mjög þýðingarmikið atriði;
það var eins og tískuorð — 50
prósent konur í stjórnum og
ráðum. En núna er aftur á móti
sagt: „Það er út af fyrir sig gott
og blessað, en það verður að
vera hæf kona.“ Áð til séu einn-
ig mjög margir karlar, óhæfir
til slíkra starfa, á það er auðvit-
að aldrei minnst.
I kjördæmi mínu, Allgáu,
gerði ég það núna að skilyrði, að
á öllum opinberum umræðu-
fundum í kosningabaráttunni
sætu nákvæmlega jafn margar
konur og karlar.
Blm.: Eru konur ekki hlédræg-
ari í þessum efnum, af því að þær
hafa svo mörg önnur verkefni með
höndum? Hvernig eiga konur að
hafa innri kraft og tíma til að
standa í stjórnmálabaráttu?
Petra Kelly: Auðvitað. Konur
verða þá að neita sér um slík
tengsl eins og hjónaband og
börn. En karlmenn hafa allt
þetta: starfsferil utan heimil-
isins, fjölskyldu, og þeir eru með
í stjórnmálum. Ég hef veitt því
athygli, að karlmenn eru alltaf
færir um að taka aftur til við
hlutina með nýjum eldmóði, eft-
ir að hafa endurnærst hjá kon-
um sínum. Ég hefði gaman af að
sjá karlmann, sem vinnur heim-
ilisstörf — húskarl — sem um
leið er pólitískt virkur. En svo-
leiðis karlmaður er víst einungis
til í ævintýrabókum, af því að
karlmaður er ekki fær um að
lúta í lægra haldi og láta eins og
ekkert sé.
Blm.: Myndi það ekki bara
þýða, að hlutverkunum væri snúið
við?
Petra Kelly: Þetta átti nú bara
að vera háð hjá mér. Ég er hvort
eð er andvíg hjónaböndum, and-
víg slíkri gerð fjölskyldna. Ég
þekki bara til margra hræsnis-
fullra hjónabanda, þar sem
óheilindi ráða ríkjum. Mér
finnst, að því er varðar tengsl
manna á milli, að mannkynið
hafi alls engu fengið áorkað.
Blm.: Hvernig myndu þá beztu
og heppilegustu tengslin líta út í
þínum augum?
Petra Kelly: Ég vil ekki vera
lagalega bundin við hinn aðil-
ann. Slík tengsl eiga að vera án
borgaralegs ytra byrðis eins og
trúlofunar og hjónabands. Ég
vil, að báðir aðilar veiti hvor
öðrum eins mikið frelsi og frek-
ast er unnt, vil að hreinskilni
ríki. Jafnvel þótt ég sé þriðji að-
ilinn í hjónabandi, sem mjög oft
hefur verið mitt hlutskipti, vil
ég samt ekki vera svikin, og ekki
heldur svíkja hinn aðilann. Ekki
heldur hina konuna. Af því að
hver og einn á rétt á því að vita
um þessi tengsl — jafnvel þótt
því fylgi sársauki.
Blm.: Hefur nú nokkurn tíma
reynt að búa með karlmanni?
Petra Kelly: Einasta tímabilið
af því tagi á ævi minni var með
Sicco Mansholt; það stóð í eitt
ár. En skilyrðin voru mjög erfið:
I fyrsta lagi var þessi maður
þegar kominn á eftirlaun hjá
Efnahagsbandalaginu, var orð-
inn 65 ára — ég var .þá 24, og
það er mikill aldursmunur — og
í öðru lagi var hann í hjóna-
bandi. í mínum augum var það
tvöfalt siðferði, og ég reyndi —
hvernig á ég að orða það — að
ná samstöðu við eiginkonu hans,
þar til ég komst að raun um, að
hún gat ekki tekið þessu, og dró
mig til baka. Það var gert vegna
konunnar, af því að hún hafði
næstum því látið bugast út af
þessu. Hún hafði víst alltaf átt
mjög erfitt í sambúðinni, og svo
varð ég dropinn, sem fyllti mæl-
inn.
í pólitísku tilliti voru þessi
tengsl mín við Sicco Mansholt
mér mjög mikils virði. En þegar
ég var þrjár, fjórar vikur sam-
fleytt með honum, fékk ég þá
tilfinningu, að ég yrði að vera
honum allt í senn: lagskona, fé-
lagi og móðir — bókstaflega allt.
Blm.: Þú varöst sem sagt aö
taka á þig viöbótarverkefni?
Petra Kelly: Það var búist við
meiru af mér en ég gat vænst af
hans hálfu. Ég er alls ekki móð-
urleg í mér, og ég fæ heldur ekki
skilið, hvers vegna ég á að ann-
ast alla karlmenn. Auk þess er
líka samstaðan með hinni kon-
unni mjög þýðingarmikið atriði
í mínum augum. Því miður
kemst slík samstaða ekki oft á
laggirnar. Flestum konum er
svo farið, að þær segja einfald-
lega: „Ég á hann þennan.“ Og
þetta viðhorf eyðileggur öll
tengsl mjög fljótlega.
Að leggja stund á frjálsar ást-
ir er, held ég, eitt alerfiðasta
viðfangsefnið í pólitíkinni, af
því að þarmeð-er verið að fitja
upp á nýrri þjóðfélagsgerð og
um leið verið að leggja drög að
nýrri manngerð.
Blm.: Þekkir þú ekkert til af-
brýðisemi?
Petra Kelly: Eiginlega ekki. En
ég þekki hins vegar til hennar í
þeirri mynd, sem hún kemur
fram í hjá karlmönnum, og það
er alveg hræðilegt, af því að hún
er eyðileggjandi. Ef maður elsk-
ar einhverja manneskju — hvað
er þá svo erfitt við það, þótt aðr-
ir elski hana líka?
Blm.: Veldur slík afstaöa ekki
einmanalcika?
Petra Kelly: Sjálfstæði mínu
fylgir mikill einmanaleiki. Um
leið og ég verð á einhvern hátt
háð öðrum, til dæmis sálfræði-
lega, efnahagslega eða á annan
hátt, þá er ég ekki lengur frjáls.
Ég held til að mynda, að það sé í
raun og veru hægt að elska tvær
manneskjur í einu — því trúi ég
statt og stöðugt. Það er bara svo
erfitt að miðla undir þannig
kringumstæðum, og karlmönn-
um hættir nú einu sinni mjög til
að vilja kasta eign sinni á allt og
alla, sem þeir koma nálægt. Það
á líka við um hann John ...
Blm.: Þú átt viö írska verka-
lýðsleiötogann John Carroll?
Petra Kelly: Já, við höfum nú
verið saman í sjö ár; í fyrstu var
það bara hrein og ómenguð vin-
átta, alveg platónskt samband.
En nú orðið sjáumst við
varla... Ég gæti aldrei búið
með honum undir einu þaki,
enda þótt það sé víst einmitt
það, sem hann stefnir að. Hann
fer mjög bráðlega á eftirlaun, og
ég gæti haft það ósköp þægilegt
hjá honum — allt væri í góðu
samræmi, hann sæi fyrir mér og
skilur meira að segja þörf mína
fyrir frjálsræði, veit meira að
segja að ég þarf og vil eiga aðra
vini. En ég gæti aldrei fallist á
það. Ég vissi þá, að ég hefði gert
málamiðlunarsamkomulag við
sjálfa mig, en ég gerð að vera
söm og trúverðug í mínum eigin
augum.
Blm.: Hvernig hugsar þú þér
þitt eigiö líf? Aö vera alltaf ein á
báti og eiga vini og elskhuga við
og við?
Petra Kelly: Fyrirmyndin er
nú eiginlega það lífsform, sem
Alexandra Kollontoi vildi fyrr
á árum. Lífsvenjur hennar og
skoðanir á lífinu hafa gefið mér
ákveðið fordæmi: Frjálsar ástir,
frjáls sameign og frjáls sam-
skipti. Það var Lenin, sem svo
flæmdi hana úr ráðherrastóli í
rússnesku ríkisstjórninni með
vatns-kenningunni sinni —
„Kynlíf er eins og vatn“. —
Þessi kona sagði það, sem í mín-
um augum er mjög byltingar-
SJÁ NÆSTU SÍÐU