Lesbók Morgunblaðsins - 17.11.1984, Blaðsíða 3

E
F
iggpánr
ImI @ ® [®] [m! ® [1] E ® @ ® Œl ® ®
Útgefandi: Hf. Arvakur, Reykjavík. Framkvstj.:
Haraldur Sveinsson. Ritstjórar: Matthlas Jo-
hannessen, Styrmir Gunnarsson. Ritstjórnar-
fulltr.: Glsli Sigurösson. Auglýsingar: Baldvin
Jónsson. Ritstjórn: Aöalstræti 6. Slml 10100.
Forsíðan
Roðnar í rót, olíumálverk eftir
Braga Hannesson frá 1983 og var
á sýningu hans í Norræna húsinu í
haust. Sjá einnig samtal við Braga
í tilefni sýningar hans.
Haustljóð
eru til eftir flest íslenzk skáld.
Lesbókin stendur að samantekt
um þetta efni og birtist fyrri hluti
í síðasta blaði, en hér í síðari
hluta eru tínd til nokkur haustljóð
eftir þá Jón óskar, Kristján frá
Djúpalæk, Matthías Johannessen,
Hannes Pétursson, Snorra Hjartar-
son og Ólaf Jóhann Sigurðsson.
Lífsgleði
er ekki aðeins ákaflega skemmti-
legt fyrirbæri, heldur er hún bezta
meðalið, eða með öðrum orðum:
Versti óvinur sjúkdómanna. Það
er svo annað mál, hvort skilyrði
fyrir lífsgleði hafi batnað með
aukinni velsæld.
Morð
héldu menn að hefði verið framið
og var kallað á lögreglu, þegar lík
með snöru um hálsinn var dregið
uppúr mýri í Danmörku — og
morð hafði það að vísu verið, — en
fyrir 2000 árum. Síðan hafa mörg
lík verið dregin uppúr mýrarfenj-
um og er talið að þessu fólki hafi
verið fórnað.
JAROSLAV SEIFERT:
Söngurinn
um spegilinn
Jóhann Hjálmarsson þýddi
Ég brýni þig — syngdu! Um hvað?
Um það sem þú vilt syngja,
eins og þig lystir! En láttu
nú loks verða af því.
Kannski um kvöldið og lampann
eða blævænginn. Og getirðu ekki
haldið aftur af þér
syngdu þá um ást.
Að lokum um dauðann,
um stundina þegar hann réttir
öllum svartan spegil.
En láttu nú sönginn hljóma!
En íguðanna bænum ruglaðu ekki saman.
Kvöldi og lampa,
ást og blævæng,
spegli og dauða.
Á kvöldin kemur ástin,
það veistu,
hún ber á dyr, gengur inn, skrúfar niður í lampanum
og síðan er öll nóttin full af henni.
í kveðjuskyni hvíslar hún
bak við blævænginn: kannski —
Dauðinn kemur í dögun.
Hann er í speglinum sem nóttin réttir þér.
Það verður svo hljótt,
þú heyrir aðeins
þinn eigin andardrátt
og þegar þú horfir varnarlaus í spegilinn
segir dauðinn: kannski —
Tékkneska skáldiö Jaroslav Seifert (f. 1901) hlaut Bókmenntaverðlaun Nóbels
1984.
Hornsteinar
þjóðfélagsins
að mun hafa verið árið
1940, sem leikskóli tók til
starfa að Tjarnargötu 33
hér í borg og nefndur
Tjarnarborg. Lengst af
þessum 44 árum hefi ég
verið andbýlingur barn-
anna og haft gott tækifæri til þess að
fylgjast með þeim, sem í leikskólanum
dvelja svo og foreldrum þeirra, þegar þau
fylgja börnum sínum þangað og sækja þau
aftur að leiktíma loknum. Flestar mæð-
urnar koma börnum sínum á leikskóla
þennan til þess að geta unnið úti hálfan
daginn.
Reykjavíkurborg greiðir 42,5% af dval-
arkostnaði barnanna á leikskólanum, en
foreldrarnir 57,5%.
Á síðari tímum í stækkandi borg á öld
bifreiðarinnar þurfa foreldrarnir oft á tíð-
um að eiga bifreið til þess að koma barn-
inu á leikskólann og sækja það, þótt
reiðhjólið sjáist nú æ oftar. Bifreiðakostn-
aðinn mætti í mörgum tilfellum spara.
Þegar reikningsdæmið er gert upp er ég
hræddur um að í sumum tilfellum verði
útkoman neikvæð bæði fyrir viðkomandi
foreldra svo og þjóðfélagið í heild. Vel
stæðir foreldrar eiga tvímælalaust að
greiða fullt leikskólagjald. Til er fjöldi ein-
stæðra og efnalítilla foreldra, sem verður
að koma börnum sínum á leikskóla til þess
að geta unnið fyrir fjölskyldunni. Þá hópa
er sjálfsagt að styðja eftir megni. Skiljan-
legt er það þó, að konur, sem aflað hafa sér
staðgóðrar menntunar í löngu og ströngu
námi, vilji nýta þekkingu sína á vinnu-
markaðinum og er það vel. Einnig er ein-
birnum nauðsynlegt að fá félagsskap á
leikskólum. En til er fjöldi mæðra í góðum
efnum, vel giftar, sem koma börnum sín-
um á leikskóla af þeirri ástæðu einni, að
þeim finnst skrifstofan skemmtilegri
vinnustaður en heimili. Þar er farið inn á
varhugaverða braut. Þrýstihóparnir
þvinga stöðugt fram fleiri og fleiri leik-
skóla og er ólíklegt að lát verði á því í bili.
Þegar börn hafa náð sex ára aldri og
leikskólatíma lýkur, tekur grunnskólinn
við. Þá vandast málið fyrir foreldrana.
Eitthvað mun vera um skóladagheimili, er
börnin geta dvalið á frá því að skólatíma
lýkur á daginn, en miklu algengara mun
vera dagmömmukerfið eða þá hin hvim-
leiða aðferð að hengja lykil að útidyra-
hurðinni um háls barnsins. Hin svo nefndu
lyklabörn. Þau koma að tómu húsi eftir
skólatímann, foreldrarnir báðir að vinna
úti, en gamla fólkið í fjölskyldunni komið
á elliheimili. í besta falli eiga Tommi og
Jenni að hafa ofan af fyrir börnunum í
myndbandatækinu. Getur þetta talist
þroskavænlegt uppeldi?
Ekki verður horfið aftur til hinna gömlu
samfélagshátta, þar sem húsbóndinn sá
einn um að vinna fyrir fjölskyldunni, en
húsmóðirin var jafnan til taks á heimilinu
að sinna börnum, matseld og þjónustu-
brögðum. Afinn og amman höfðu gjarnan
horn í baðstofunni fyrir sig og þangað gat
barnið jafnan leitað, ef eitthvað það bját-
aði á, sem foreldrarnir máttu ekki vera að
að sinna.
Nú er kappkostað að koma gömlu fólki á
elliheimilin sem fyrst og komast færri að
en vilja. Alls staöar langir biðlistar. Vissu-
lega er margt gamalt fólk svo veikt og
Iasburða, að það á ekki heima annars stað-
ar en á elliheimilum og sjúkradeildum þar.
En væri ekki rétt að stefna að því að
eyða kynslóðabilinu, gefa gamla fólkinu
tækifæri til þess að dvelja sem lengst á
heimilum afkomenda sinna. Þá gæti gamla
fólkið í fjölskyldunni litið til með afkom-
endum sínum í stað Tomma og Jenna. Það
yrðu örugglega góð skipti.
Kunningjahjón mín á ellilífeyrisaldri
voru nýlega á ferð í Kína. Þau höfðu konu
eina sem einkatúlk. Eftir nokkurra daga
kynni segir túlkurinn: „Hvað eruð þið ann-
ars að þvælast hér hinum megin á hnettin-
um, þið ættuð að vera heima á íslandi að
passa afkomendur ykkar. Það gerir gamla
fólkið hjá okkur."
I hinum óhugnanlegu glæpamálum, sem
tröllriðu þjóðlífinu hér á landi fyrir nokkr-
um árum, var til kvaddur rannsóknarlög-
reglumaður frá Vestur-Þýskalandi, Karl
Schutz að nafni. Hann leysti þessi flóknu
mál á skömmum tíma og vakti hér mikla
athygli. Það sem mér er minnisstæðast úr
blaðaviðtölum við mann þennan var þetta:
Sá hættulegasti úr þessum afbrotamanna-
hópi hafði aldrei notið hlýju í barnæsku
sinni, því varð hann svo stórhættulegur
umhverfi sínu. Þessu skulum við gefa
gaum áður en það er um seinan. Hefur
hinn mikli fjöldi fíkniefnaneytenda og
ógæfufólks hér á landi lent á þeim glötun-
arstígum vegna þess að þeim var eigi sýnd-
ur nægur kærleiki í æsku? Hvað segir ekki
Páll postuli: „Þótt ég talaði tungum manna
og engla, en hefði ekki kærleika, yrði ég
hljómandi málmur eða hvellandi bjalla."
(Kor. 13.1) Heimilið verður að fá sinn
forna sess á ný, því það er hornsteinn þjóð-
félagsins.
LEIFUR SVEINSSON
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS 17. NÓVEMBER 1984 3