Lesbók Morgunblaðsins - 17.11.1984, Blaðsíða 4

Menn hafa raunar lengi
vitað, að gleðin er
heilsusamleg. En erum
við almennt nógu lífs-
glöð? Allt er bannað og
allt er óhollt, sem er gott
og skemmtilegt, segja
sumir. En lífsgleðin er
nú ekki bara bundin við
svall og skemmtanir og
kannski er lífskúnstin
öðru fremur fólgin í því
að geta glaðst yfir því
smáa og láta ekki auka-
atriði fara í taugarnar á
sér.
Lífsgleði var áreiðanlega ekki minni fyrr á öldum. Hér er mynd af hollenzku 17. aldar málverki sem sýnir vel, að menn hafa þá kunnað að
gleðjast yfir þessa heims lystisemdum.
Flestir sjúkdómar eiga rætur í sálarlífinu.
Það á við um hjarta- og húðsjúkdóma og
einnig krabbamein. Hefurðu tilhneigingu til
að ýta vandamálunum til hliðar í stað þess
að reyna að leysa þau? Reynirðu alltaf að
kenna öðrum um, þó að þú vitir, að þú eigir
fyrst og fremst við sjálfan þig að sakast?
Ertu oft dapur og niðurdreginn? Eða
bregztu við hinn versti og með offorsi, ef
þú telur þér gert rangt til?
Svörin við slíkum spurningum geta
sporið úr um, að hve miklu leyti sálarlífið
geti haft áhrif til hins verra fyrir heilsuna
— eða jafnvel verið bein orsök
ákveðinna sjúkdóma.
Þessari skoðun eykst
stöðugt fylgi meðal
vísindamanna á sviði
læknisfræði. Menn
efast ekki lengur um,
að náið samband sé á
milli hjartasjúkdóma
og sálrænna og fé-
lagslegra þátta. Það er
bein leið frá streitu
til magasárs. Sumir sérfræðingar telja, að
viss skapgerðareinkenni geti stuðlað að
Iiðagigt.
Fólk, sem hefur liðagigt, er ósérhlífið,
óframfærið, virðist jafnvel hafa nautn af
að kvelja sig sjálft og vill helzt gera eins
og allir aðrir. Meðal kvenna gætir sér-
stakrar tilhneigingar til að bæla niður
reiði. Jafnframt eru þær kvíðnar og þung-
lyndar að eðlisfari og mjög innhverfar.
Sjálfsásakanir Geta
Leitt til Sjúkdóms
Sérfræðingar telja, að fólk, sem fremur
sé veitendur en þiggjendur — sem ásaki
sig sjálft, þegar illa gengur í lífinu og veit-
ir fjölskyldu sinni meiri stuðning en það
sjálft nýtur — eigi sérstaklega á hættu að
fá þráláta og illkynjaða húðsjúkdóma.
Læknar, sem annast fólk, sem þjáist af
húðberklum (lupus), hafa veitt því athygli,
að sjúkdómurinn ágerist óðfluga, ef veru-
legan vanda ber að höndum heima fyrir.
Hjónabandserjur úr hófi eða óstýrilæti
barnanna. Þá getur sjúkdómurinn reyndar
orðið sjúklingnum til bjargar, því að hann
verður að dvelja um hríð á sjúkrahúsi og
getur gleymt þar persónulegum vandamál-
um sínum.
Raannsóknir á tengslum milli krabba-
meins og sálarlifs benda einnig til þess, að
þar sé í raun og veru um náið samband að
ræða.
Þótt margir haliist að því, að svo muni
vera, eru hinir einnig margir, sem finnst
það fjarstæða, að nokkurt samhengi sé á
milli krabbameins og sálarlífs. Að þeirra
áliti koma einvörðungu líffræðilegir þætt-
ir til greina.
Og að sjálfsögðu skipta eðlis- og efna-
fræðileg áhrif miklu máli í þessum efnum.
En það eru einnig margir þættir, sem ekki
eru eins áþreifanlegir eða augljósir, og
taka þarf tillit til.
Nýjustu rannsóknir benda til þess, að
þróun krabbameinsfruma sé einnig háð
hinni „innri vörn“ viðkomandi manneskju.
Sem sagt því, að hve miklu leyti varnar-
kerfi líkamans sjálfs er fært um að eyði-
leggja þær krabbameinsfrumur, sem fyrir
kemur að myndist í öllum heilbrigðum
manneskjum.
Það fer svo aftur að vissu leyti eftir
skapgerð viðkomandi, að því er Jörn
Beckmann segir, yfirsálfræðingur við
amtssjúkrahúsið á Fjóni, og ýmsir
evrópskir og amerískir sérfæðingar eru
honum sammála. Jörn Beckmann er einn
þeirra sérfræðinga á Norðurlöndum, sem
sérstaklega hafa rannsakað samhengi á
milli sálarlífs og krabbameins.
Rannsóknir sýna, að krabbameinssjúkl-
ingar hafi greinilega tilhneigingu til að
afneita hlutum og bæla hvatir. Óafvitandi
flytja þeir reynslu frá meðvitundinni til
undirmeðvitundarinnar. Þeim er erfitt að
láta í ljós tilfinningar sínar og þá sérstak-
lega reiði, og þeim finnst oft sem allt sé
vonlaust.
Þar við bætist, að krabbameinssjúkl-
ingar hneigjast greinilega til sjálfsásökun-
ar, sjálfsfórnar og þunglyndis. En um-
heimurinn verður þó ekki var við neitt
slíkt. Hinn dæmigerði krabbameinssjúkl-
ingur reynir nær alltaf að halda þessu
hugarstríði sínu leyndu undir yfirborði
áhyggjuleysis og jafnlyndis.
Sumir sérfræðingar telja, að krabba-
meinssjúklingar búi yfir alveg sérstökum
sálrænum eiginleikum.
Á það hefur verið bent, að manneskjur,
sem síðar hafi fengið krabbamein, hafi áð-
ur sýnt óvenjulegt rólyndi í sambandi við
ástvinamissi. Þær hafa einfaldlega og án
árangurs reynt að afneita vandamálunum.
Ef til vill til að komast hjá sársauka, sem
þær hafa áður orðið að þola við hliðstæð
tilfelli. í stað þess þannig að bregðast við á
hreinan og beinan hátt, hafa þær byrgt
sársaukann innra með sér.
Margir sérfræðingar hallast að þeirri
skoðun, að það fari ekki eftir því, hvers
kyns eða hversu mikið slíkt sálrænt álag
sé, sem geti hrundið af stað krabbameini.
Heldur sé um það að ræða, á hvern hátt
viðkomandi sé fær um að taka því, sem að
höndum ber, svo sem til dæmis ástvina-
missi.
VONLEYSI VEIKIR
VIÐNÁMSÞRÓTT
Öll beitum við ósjálfrátt sálfræðilegri
aðlögun við lausn á vandamálum okkar.
Það er alveg eðlilegt. Það er ekki fyrr en
menn eru ekki lengur færir um að fást við