Lesbók Morgunblaðsins - 04.05.1985, Blaðsíða 3

LESBOE
1m] [®] ® ® ÖS ® ® B ® @ ® [Ð ® H]
Útgefandi: Hf. Árvakur, Reykjavík. Framkvstj.:
Haraldur Sveinsson. Ritstjórar: Matthías Jo-
hannessen, Styrmir Gunnarsson. Ritstjórnar-
fulltr.: Gísii Sigurösson. Auglýsingar: Baldvin
Jónsson. Ritstjórn: Aðalstræti 6. Sími 10100.
Forsíðan
íslandsklukkan er komin á fjalir Þjóð-
leikhússins í þriðja sinn og nú leikur Helgi
Skúlason Jón Hreggviðsson, sem á
myndinni hefur nú heldur en ekki
fengið einkennisbúning og er staddur
úti í Kaupmannahöfn.
Lesbók/Árni Sæberg
Útþrá,
leit og könnun hefur einkennt mennina frá
þvi þeir voru veiðimenn og hirðingjar —
og þessvegna eigum við að leggja í kostn-
aðinn af mannaðri ferð til Marz, segir dr.
Carl Sagan, sem íslenzkir sjónvarpsáhorf-
endur ættu að þekkja. Ferðin hefur þegar
verið undirbúin með mannlausum geim-
förum, sem hafa tekið og sent til jarðar
ágætar myndir.
Öxi
skil ég, sagði sá meinti böðulsmorðingi og
snærisþjófur frá Rein, Jón Hreggviðsson,
ein eftirminnilegasta persóna íslenzkra
bókmennta. í tilefni sýningar Þjóðleik-
hússins skrifar Árni Sigurjónsson bók-
menntafræðingur um íslandsklukkuna og
Jón Hreggviðsson, þessa táknmynd hins
ólseiga íslendings, sem aldrei bugast.
Sálgreiningin
er eitt af því, sem kennt er við Vínarpró-
fessorinn Freud og hefur haldið nafni
hans á iofti. Nútíma vísindamenn eru nú
mjög teknir að efast um réttmæti kenn-
inga Freuds og halda því jafnvel fram, að
sálgreining geti gert fólk brjálað. Síðari
hluti greinar um þetta mál.
HUGH MACDIARMID
Dauði
skáldsins
Ég þekki alla storma sem knúið hafa dyra.
Ég hef eignast samastað í hjörtum fólksins —
skáld heitra kennda.,
Allt er það liðið.
Sál mín hefur öðlast ró.
Stormana hefur lægt.
Að lokum er ég
eins og auð klettasylla
í skini miðnætursólar.
Síðasti fuglinn floginn.
Hugh MacDiarmid (1892—1978) er af mörgum talinn höf-
uðskáld Skota á þessari öld. Hann var I senn ákafur tals-
maður skoskrar þjóðernisstefnu og uppreisnarmaður á al-
þjóðlega vlsu.
Þýð.
Jóhann Hjálmarsson þýddí
Er menntun aðeins
ávísun á góð laun?
Trúlega hafa margir fengið
sig fullsadda af umfjöllun
um kennslumál að undan-
förnu. Samt get ég ekki
stillt mig um að leggja þar
orð í belg. Ástæðan er sú,
að margir verða kenjóttir
með árunum og mínar
kenjar brutust þannig fram, að sl. haust
venti ég mínu kvæði í kross og fór að
kenna við grunnskóla. Flestum fannst
þetta mjög heimskulegt. Manneskja með
langa reynslu af blaðamennsku og rit-
störfum hlyti að hafa eitthvað þarfara að
gera en að troða í vitlausa krakka fyrir
lúsarlaun. Þeir voru sannfærðir um að ég
hefði ekki annað upp úr krafsinu en
skrámur á geði sem ekki væri á bætandi.
Nú er komið vor og flestir skjólstæð-
ingar mínir flognir út í frelsið. Eftir við-
kynningu okkar eru þeir vonandi ein-
hverju nær um grundvallaratriði íslenskr-
ar málfræði og bókmennta. Sá lærdómur
sem ég hef dregið af samvistum okkar er
mér þó áreiðanlega meira virði — nefni-
lega sá að kennsla er óvenju heillandi
starfsgrein og á lítið skylt við þann eymd-
aróð, sem venjulega er um hana sunginn.
Auðvelt getur það varla talizt að vinna
með hóp tæplega 30 unglinga, sem hafa
mismunandi siðvenjur, skoðanir og áhuga.
Það fer ekki hjá því að æði margt falli í
grýttan jarðveg, því að útskýringar, sem
sumum henta, ná ekki eyrum eða skilningi
annarra. Sumum lætur bezt að vinna hratt
og hafa mikla fjölbreytni í námsefni. Öðr-
um fellur betur að vinna hægt og einbeita
sér að fáum verkefnum. Svo eru enn aðrir
sem hafa ekki þroska til að sökkva sér
ofan í nám þótt þeir séu allir af vilja gerð-
ir. En allir eiga þessir einstaklingar sama
rétt og sömu kröfu til að skólinn meti þá
og virði. Og finni þeir, að þeir séu virtir og
metnir af réttsýni, eru þeir reiðubúnir að
koma til móts við kennarann og umbera
honum þetta árans stagl sem þeir eru í
hjarta sínu sannfærðir um að komi þeim
ekki að nokkru gagni í lífinu.
Það er kannski erfitt að koma auga á
tilgang þess að greina orð í orðflokka og
þekkja hugtök úr bókmenntafræði. En
starf kennarans hlýtur að mótast af þeirri
trú að nám sé þroskandi og umfram allt
það nám sem byggist á vinnu, skilningi og
rökréttri hugsun. Ungu fólki er fátt mik-
ilvægara en að fá hugann til að starfa og
öðlast viðnám fýrir þá krafta sem eru að
brjótast fram. Takist kennara að aðstoða
nemendur sína við að beizia þessa krafta
og beina þeim í góðan farveg, ýtir hann
jafnframt undir heilbrigðan metnað
þeirra og sjálfsvirðingu. Og þá er heilmiki-
um tilgangi náð. Því fer hins vegar fjarri
að nemendur séu óskrifuð blöð, sem kenn-
arar geti letrað á lífssögu sína og skoðanir.
Það er heldur ekki þeirra hlutverk.
Hvernig skyldi annars standa á því að
fólk hefur yfirleitt mjög leiðinlegar hug-
myndir um kennslu? Sumar byggjast þær
sjálfsagt á gamalli reynslu og minningum
um strangan heraga sem ríkti í skólum
áður fyrr. En stór hluti af skýringunni er
áreiðanlega aimenn vantrú á gildi og til-
gang þess sem kennarar eru að gera — og
er í algerri þversögn við þá kröfu dagsins
að allir skuli njóta menntunar. Þau við-
horf eru nefnilega býsna algeng að mennt-
un sé og eigi ekki að vera annað en ávísun
á starfsréttindi og góðar tekjur — annað
sé bara marklaust dútl. Þegar fullorðið
fólk hugsar þannig og talar þannig er ekki
að undra þótt krakkar skilji ekki gagnsemi
þess að læra flókna stærðfræði eða mál-
fræðireglur. Og þegar þeir verða þess
áskynja að hámenntað fólk ber oft miklu
minna úr býtum en aðrir verður tilgangur-
inn með öllu staglinu ennþá óljósari.
Dæmið gengur ekki upp.
Einu sinni sagði ég nokkrum nemendum
mínum að ég hefði ekki hlotið gagnlegri
menntun um dagana en þriggja ára nám í
latínu sem væri mér nú að mestu gleymd
og grafin. Þeir urðu undarlegir í framan
og hugsuðu greinilega sitt um kenjótta
sérvitringa. Það hefði ég líka gert á þeirra
aldri ef einhver hefði boðið mér upp á slíka
hundalógík.
Giiðrún Egilson
LESBÖK MORGUNBLAÐSINS 4. MAÍ 1985 3