Lesbók Morgunblaðsins - 04.05.1985, Síða 9

tr
samanber risaveldi, — og milli
þeirra er gjá. Hann tekur enga
afstöðu, hvorki með austri né
vestri; prédikar ekki, en í mynd-
unum er heimsádeila, segir
hann.
Myndin, sem hér birtist, heitir
„Á Sprengisandi". Þar má sjá
þrjá menn með rakettur eða ein-
hverja drjóla, sem gera má ráð
fyrir að séu nýtízku vopn. Þeir
eru í einhverskonar dansi að því
er virðist og á bak við þá er
landslag, sem gæti verið ís-
lenzkt. Það er til undirstrikunar
á því, segir Bjarni, að við erum
inni í þessari heimsmynd. Því
má bæta við, að einmitt þessi
mynd var á samsýningu ís-
ienzkra listamanna í Færeyjum
fyrir skömmu og fékk sérstakt
umtal og vakti athygli þar.
A sýningu Bjarna Þórarins-
sonar í Gallerí Borg, sem hófst 2.
maí og stendur fram til 13. maí,
fjallar hann um fleira í sam-
bandi við manninn og tilvist
hans. Sem viðfangsefni er mað-
urinn óþrjótandi; úr þeim brunni
getur myndlistarmaður aldrei
ausið til fulls. Sumar þessara
mynda eru æði órólegar ásýnd-
um; fjalla enda um hugsunar-
hátt, sem Bjarni segir að sé
hugsunarháttur kreppunnar og
getur lagst eins og mara á fólk
og orðið niðurdrepandi. Það
kemur heim og saman við þá til-
gátu, sem stundum hefur heyrzt,
að hægt sé að skapa kreppu með
því einu að vera sífellt að tala
um kreppu í einu og öllu.
„Þetta er kreppumálverk,"
segir Bjarni, þótt ekki sé það af
atvinnuleysingjum við höfnina
eins og stundum mátti sjá í
kreppumálverkinu frá fjórða
áratugnum. „Þessar myndir
standa í sambandi við kreppu og
taugastríð hjá mér sjálfun, en
einnig eru þær sprottnar af
kreppuhugsunarhætti, sem ríkt
hefur hjá þjóðinni. Það er tekizt
á við andlegar svaðilfarir, þetta
er allt af sálrænum toga spunnið
og verður það ugglaust áfram, —
ég ætla að halda mig við þetta
heygarðshorn," sagði Bjarni
Þórarinsson.
GfSLI SIGURÐSSON
1951—54. Þá var landlægt, segir hún, að
draga úr fólki að fást við vatnslit; það var
eiginlega bannað. Kannski var það vegna
þess að kennarar í skólanum hafi ekki tal-
ið vatnslit henta byrjendum? En þá má
spyrja: Til hvers er skóli, sem ekki kennir
þá tækni einnig?
„Löngunin til að vinna með höndunum
vaknar kannski, þegar tíminn fer að mestu í
stjórnunarstörf," segir Kristín. Henni læt-
ur vel að vinna hratt og vill gjarnan setj-
ast niður úti í náttúrunni og ljúka mynd-
inni á staðnum. Yfirleitt gefst ekki vel,
segir hún, að krukka í myndirnar eftir á;
ferskleikinn vill þá hverfa. Birtan ræður
líka miklu um löngunina, sem síður gerir
vart við sig í skammdeginu. Og ástæðan
fyrir stillunni og þessu góða veðri, sem
ríkir í myndunum hennar Kristínar á sér
einfalda skýringu: Hún fer út til þess arna,
þegar sólin skín og veðrið er gott. Vatns-
litamálarinn er háður hitastigi, ef hann
málar úti. Sé rakt og kalt, þá þornar seint
og illa á pappírnum. Kristín hefur slæma
reynslu af því og sneiðir hjá því. En mynd-
irnar urðu til af þörf, segir hún; ekki vegna
þess að hana langaði til að halda sýningu.
En ein af Langbrókunum sá, hvað hún var
búin að gera og þess vegna eru myndirnar
nú til sýnis.
GS.
Ég mála sögur
segir Ómar Stefánsson í stuttu sam-
tali, en hann er við listnám í Berlín
og hefur haldið sýningu þar.
EFTIR HJÁLMAR JÓNSSON
að er ekki á hverjum
degi sem íslendingar
opna myndlistarsýningu
á erlendri grund, þó ef til
vill kunni það að vera al-
gengara en almennt er fært í frásögur í íslenskum fjölmiðl-
um. Á dögunum opnuðu tveir íslendingar sem hafa verið
við myndlistarnám í Berlín, sýningu á verkum sínum þar í
borg. Sýningin var haldin á kaffihúsi undir heitinu
Kleisther, þar sem jafnan standa yfir myndlistarsýningar,
en fólki jafnframt fært að njóta veitinga, standi áhugi þess
til þeirra hluta. Segi hugtakið listknæpa einhverjum eitt-
hvað, þá má sennilega tilfæra það um nefndan stað.
Þessir íslendingar heita Ómar Stefánsson og Þorlákur
Kristinsson. Þar sem undirritaður var staddur í Berlín,
þótti honum tilvalið að taka annan hvorn þeirra félaga tali
í tilefni sýningarinnar. Ómar varð fyrir valinu og viðtalið
fór að sjálfsögðu fram á sýningarstaðnum. Ég spurði Ómar
fyrst útí hvernig viðtökurnar við sýningunni hefðu verið.
„Viðtökurnar hafa verið góðar miðað við þær vonir sem
við gerðum okkur fyrirfram. Á það er rétt að benda að
sýningin fer fram á knæpu, en ekki í galleríi, þannig að það
er margt fólk sem kemur hér inn og sér myndirnar, sem á
ekki beinlínis erindi á sýninguna. Síðarmeir höfum við
báðir í hyggju að sjálfsögðu að komast í gallerí með mynd-
irnar, en það bíður síns tíma. Ég er ennþá við myndlistar-
nám og get því vel við unað að fá að sýna hér,“ segir Ómar.
Talið berst að tildrögum sýningarinnar. Ómar segist
hafa tekið vitað af þessum stað og tekið eftir að það voru
sífellt myndlistarsýningar í gangi. Hann hafi því einfald-
lega komið að máli við forsvarsmenn staðarins, sýnt þeim
myndir af málverkum sínum og Tolla og spurt hvort hann
mætti ekki sýna. Það hafi verið auðsótt mál.
Ómar og Þorlákur hafa báðir lokið prófi frá Myndlista-
og handíðaskóla íslands og stunda nú nám við Hochschule
der Kunste í Berlín eða HdK, HadeKa eins og það er
framborið á þýsku.
„Ég held að það sé mjög gott að stunda myndlistarnám
hér í Berlín," segir Ómar aðspurður um námið, „vegna þess
að það er svo mikið að gerast hér í myndlist sem og öðrum
listum ef út í það er farið. Maður hefur því gott tækifæri til
að fylgjast með ólíkum hlutum án þess að þurfa að hafa of
mikið fyrir því. Skólinn er mjög stór og flestar listgreinar
kenndar þar. Það sem ég tek einkum eftir í sambandi við
námið hér, í samanburði við námið heima, er ef við tökum
málverkið, er að mér finnst ég fá greinarbetri kritík á það
sem ég er að gera hér, heldur en ég fékk heima á Islandi.
Gagnrýnin beinist hins vegar eingöngu að tæknilegum
atriðum, að því hvernig málað er, ekki að því hvað er málað
eða út af hverju. Ég er útskrifaður úr Nýlistadeild Mynd-
listarskólans og á þeim tíma hafði konseptlistin mest áhrif.
Þá var mikið talað um hlutverk listarinnar, hvaða hlut-
verki listin gegnir í samfélagi manna. Hér í Berlín er
fremur lögð áhersla á hvaða listamenn eru góðir og hverjir
slæmir. Það er talað um gott eða slæmt málverk, en ekki
um stöðu listarinnar eða hvaða gildi þetta hefur allt sam-
an,“ sagði Ómar. \
„Hvers vegna valdirðu Berlín til framhaldsnáms fremur en
einhverja aðra borg?“
„Berlín varð meðal annars fyrir valinu vegna þess að mér
fannst Evrópa gefa mér meiri möguleika heldur en Banda-
ríkin, en þar vestra hefur átt sér stað þróun í myndlist sem
er fyrst og fremst intellektúel eða hugmyndafræðileg. Evr-
ópa á sér náttúrulega miklu lengri hefð í listsköpun og
persónulega fellur mér betur að geta miðað við þessa hefð
heldur en þessa splunkunýju Ameríku. Það er yfir höfuð
mikið að gerast í listsköpun í Berlín og ég held að Berlín sé
örugglega jafngóð og París og Róm í sambandi við alls kyns
hönnun og listsköpun. Annars hafa islenskir myndlistar-
nemar mest sótt til Hollands annars vegar og Bandaríkj-
anna hins vegar, en ég vildi sækja á önnur mið,“ sagði
Ómar.
„Nú er þetta þriðja námsárið þitt hér. Hefur dvölin verið
árangursrík?"
„Ég hef breyst mikið við veruna hér, en hvort og hvernig
ég hef þróast sem málari verður hver að dæma fyrir sjálf-
an sig. Ég mála sögur, málverkin mín eru full af sögum,
kannski sögum sem fáir eða engir skilja og kannski sumir
misskilja. Ástæðan fyrir því að ég mála sögur er að ég vil
segja fólki eitthvað, ekki bara veita því innsýn inn í mínar
tilfinningar, heldur einnig veita þeim smá skemmtun í
leiðinni. Hins vegar þegar ég byrja á mynd veit ég aldrei
hvað úr kann að verða. Oft byrja ég á mynd sem er ab-
strakt en verður síðan smám saman fígúratív, það er eins
og sögurnar brjótist í gegn eftir því sem á málverkið líður.
Margir hafa sagt að í myndunum felist allegóría og þetta
hefur farið mikið í taugarnar á mér, vegna þess að í mynd-
unum mínum á ekki nein allegóría að eiga sér stað. Eftir á
að hyggja verð ég hins vegar að viðurkenna í sumum tilfell-
um leynist í myndunum ákveðin symbólík, þó hún sé engan
veginn meðvituð.
Til dæmis get ég ímyndað mér að þegar ég mála Neró
keisara þar sem hann spilar tónlist á svín (sjá mynd), þá er
það ef til vill táknrænt að svo miklu leyti sem það vísar til
stjórnandans sem kreistir peninga út úr mönnunum. Eins
Málverk eftír Ómar Stefinsson, sem stundar nú nám íBerlín og béh sýningu þar.
Neró spilar i Svín. Milverk eftir Ómar, sem var í sýningunni íBerlin.
og svínin gráta blóði í myndinni gráta mennirnir pening-
um.
Ég skíri yfirleitt myndirnar mínar. Eina myndin sem er
nafnlaus á sýningunni, er það einfaldlega vegna þess að
hún er of persónuleg til þess; hún er of náin mínu djúpsál-
arlífi til þess að ég þori eiginlega að skíra hana,“ segir
Ómar aðspurður um nöfn á myndunum á sýningunni.
Myndirnar bera nöfn eins og Dichterrad (skáldahjól), Blás-
ari, Kummertráger, sem má þýða með Hinn áhyggjufulli,
Pillerfrau, Liebhafte Verbindung, svo einhver dæmi séu
nefnd.
„Hver er tilgangur listarinnar?“
„Tilgangur listarinnar er auðvitað sá að fegra mannlífið,
en eins og málum er háttað í dag virðist mér því miður að
mikið af því sem almennt er flokkað með listum gangi út á
það að tryggja ríkjandi klíku í sessi og hreinlega skíta
mannlífið út. Listin á að vera róttæk, hún á að kafa ofan í
dýpstu vit mannsins, en í dag er hún fyrst og fremst
peningaspursmál," segir Ómar.
Hjálmar Jónsson helur veriö blaðamaö-
ur á Morgunblaðinu, en stundar nú nám
i heimspeki I Berlín.
LESBOK MORGUNBLAÐSINS 4. MAl 1985 9