Lesbók Morgunblaðsins - 14.09.1985, Blaðsíða 6

ísleifur, Magnús og Ólafur. Ný mynd afþeim
félögum.
A. Tilvísanir í texta:
( 1) Alþýðublaðið 23. 6.1938.
( 2) Skráningin hefur hvergi fundist. Þess
vegna getur heildarlisti yfir íslensku
sjómennina ekki fylgt þessari frá-
sögn.
( 3) Syndin er lævís og lipur. (Stríðsminn-
ingar Jóns Kristófers) eftir Jónas
Árnson, s. 50. Ægisútgáfan 1962.
( 4) Úr frásögn Magnúsar Haraldssonar í
Þjóðviljanum 18.12.1938.
( 5) Samkvæmt vottorði því sem ísleifur
Ólafsson fékk frá skipstjóra sínum
dagsett á lokadegi 26.10.
( 6) Alþýðublaðið 4. 11. 1938: Frásögn
Halldórs Halldórssonap og Jónmund-
ar Einarssonar sem gengu í land af
Orata vegna misklíðar (V.S.V.). — I
bókum Sjómannafélags Reykjavíkur
er þó ekkert að finna um deilumál
þetta.
( 7) Mbl. 11. 1. 1938: Grein Gísla Guð-
mundssonar fiskilóðs á Orata.
B. Aðrar heimildir:
( 8) Mbl. 26. 11. 1938: Skýringar Björns
Bjarnasonar og Ólafs Sigurðssonar út
af grein Gísla Guðmundssonar.
( 9) Lesbók Mbl. 17. tbl. 1941: Á fiskveið-
um með ítölum við Grænland eftir
Magnús Haraldsson.
(10) Ægir nr. 6 og 7 1938 (smáfréttir um
fiskveiðar ítala) og 5 1939 (Togaraút-
gerð ítala).
(11) Togarasaga Magnúsar Runólfssonar
skipstjóra eftir Guðjón Friðriksson
(Örn og Örlygur 1938).
(12) Dr. Jón Dúason: Grænlandsfiski og
fiskileit. Alþýðubl. 15. 5.1939.
(13) Alamagiá — Migliorini: Terra, mari e
uomini. Vol. Secondo: II L’Italia. S.
154—5, 272. Ed. Cremonese Roma
1968.
segja upp að vild, en ferðakostnað heim
átti útgerðarfyrirtækið að borga (6).
Ekki komu fram í þessu sambandi tölur
um kaup og hyggjum nú að því hvað við-
mælendur mínir höfðu um þetta atriði að
segja: Ólafur segir að þetta hafi verið „fast
kaup, geysilega gott. Hásetinn var með 400
krónur á mánuði en ég hafði 475.“ Þessu
mótmæla hinir ekki, en ísleifur telur að í
raun hafi verið miðað við 12 shillinga sem
dagkaup háseta og bætir við að þá hafi
sterlingspundið staðið í 22 krónum og 15
aurum, þ.e. í lokin. Magnús bætir við að
kaup ítölsku hásetanna hafi verið mjög
lágt, „700 lírur á mánuði, eða sem svaraði
140 ísl kr. og enginn lifrarhlutur" og var
kominn einhver kurr í þá út af því ásamt
fæðinu áður en lauk. Að samanlögðu virð-
ist því mega bóka að landar hafi verið
ráðnir fyrir fast kaup sem gat talist harla
gott í þá daga. Á einum stað kemur fram
að ítölum hafi þótt íslendingarnir alldýrir
í kaupi svo og ferðakostnaður þeirra mikill
(7). Enn má þess geta í sambandi við kaup-
ið að konur sjómannanna sóttu vissar
mánaðargreiðslur niður á Kveldúlfsskrif-
stofu eins og um var samið meðan þeir
voru í leiðangrinum.
Heimferð og sögulok
Þeir 25 landar sem voru með ítölunum
úthaldið til enda kvöddu þá með virktum í
St. John’s og tóku sér síðan far þaðan með
farþegaskipinu RMS Newfoundland (Fur-
ness Line) til Liverpool. Þetta var stórt og
þægilegt skip, nánast lystiskip, um 12.000
tonn og sigldi þessa leið reglubundið.
Menn voru glaðir og reifir á siglingunni
með nægilegt skotsilfur og gengu spari-
klæddir um þilför og sali.
Frá Liverpool héldu þeir yfir til Hull og
tók þar á móti þeim Guðmundur Jörunds-
son, sem þá starfaði þar hjá McGregor,
umboðsaðila fyrir Eimskip og íslensk tog-
arafélög. Vildi hann koma þeim fyrir á
sjómannaheimili meðan þeir biðu skips en
það tóku menn ekki í mál og fengu inni á
ágætu hóteli. Þá örfáu daga sem þurfti að
bíða skipsferðar til íslands notuðu menn
talsvert til innkaupa, einkum á fatnaði, en
slíkt var hagstætt í þá daga. ísleifur segist
hafa verið með a.m.k. 15 pund, og fengið
sér m.a. alfatnað sem kostaði 50 shillinga
en átt þó mestallt kaupið inni, um 1800
krónur, þegar hann kom heim. Var svipað
ástatt um hina. Heim var komið með
Dettifossi síðast í nóvember.
Þar með var lokið leiðangri þessum sem
má teljast allsérstæður fyrir margra hluta
sakir. Munu íslendingar og ítalir hvorki
fyrr né síðar hafa unnið saman með svo
beinum hætti eða haft svo náin kynni
hvorir af öðrum.
Ekki varð framhald á veiðunum sumarið
eftir, líklega mest fyrir ótryggt útlit í al-
þjóðamálum, því að fáum duldist að styrj-
öld væri í nánd. Togararnir ítölsku urðu
innlyksa þarna vestra í stríðinu og ekki er
vitað hvað um þá varð og engar fréttir
bárust nokkurn tíma hingað af hinum ít-
ölsku sjómönnum svo vitað sé.
(14) Denis Mack Smith: Storia d’Italia
1861-1962. Vol. III cap. XI Ed. Lat-
erza Roma-Bari 1977.
(15) Bogen om Gronland (Politikens For-
lag, 1978).
Kokkarnir á Nascello: Ólafur Tryggvason og
Armando Bruno.
PIROPESCHERECCIO ••QII0NQ0,,
f-r
l4/vvC.
, v>l*h'
La
ihUu vu oL 'TÚuv&a * tjuo'uUvt UiouMJ
jjuvu^ llf Jua+jL IA> DtOoUoull y Uuua

Ljósrit af vottorði sem skipstjórinn á Grongo gaf ísleifi Ólafssyni.