Lesbók Morgunblaðsins - 18.01.1986, Blaðsíða 9

LESBOK MORGUNBLAÐSINS 18. JANOAR 1986
nokkrum hæðum, eða mörg saman í einni
byggingu.
— Hvernig kom galleríhald í New York
þér fyrir sjónir?
„Það virðast vera til þrenns konar teg-
undir af sýningasöium. A Lower East Side
eru rekin lítil gallerí þar sem menn reyna
að komast inn með eina og eina sýningu,
en eru ekkert tengdir sýningasalnum að
öðru leyti. I Soho er ákveðinn hóður lista-
manna hinsvegar ákveðnu gallerí og sýnir
hver listamaður um það bil annað hvert
ar, alltaf á sama stað. Þess á milli hanga
vewrk hans ekki uppi. Þriðja tegundin eru
svo galleríin „Uptown", eða þau sem eru
ofar í borginni. Þau virðast að mörgu leyti
iokaðri en hin eru til dæmis ekki opin út
á götu. Þau eru gjarnan uppi á hæðum
stórbygginga og má stundum finna tíu
gallerí í einni og sömu byggingunni. Frá
okkar sjónarmiði er þetta óvenjulegt fyrir-
komulag. Þessi gallerí eru yfirleitt með
færri og frægari nöfn á sínum snærum,
sem þau sýna allt árið um kring. Þau stóla
ekki eins mikið á gesti utan af götu, heldur
fá reglulegar heimsóknir listaverkasala og
safnstjóra."
INN Á GUGGENHEIM
— Og sýningin þín var einmitt haldin á
einum af þessum sýningasölum í efri hluta
borgarinnar. Hvernig var að sýna hjá
Achim Moeller?
„Ég gerði mér enga grein fyrir því sem
var að gerast. Að vissu leyti var ég eins
og álfur út úr hól. Þarna stóð ég úti á
miðju gólfi og var að strekkja málverkin
upp á blindramma, þegar inn gengu safn-
verðir og listaverkasalar víðs vegar að úr
heiminum. Þeir voru að ræða málin við
galleríeigandann og spekúlera í kaupum.
Ég vissi náttúrulega lítið hvernig taka
skyldi kveðjum svona manna, en þetta var
allt mjög ævintýralegt."
— Hvernig var svo sjálf sýningaropnun-
in?
„Hún var auðvitað mjög frábrugðin því
sem maður á að venjast héðan. Til að
mynda þekkti ég afar fáa af þeim sem
komu og það eitt er skrýtið út af fyrir sig.
Annars var slæðingur af íslendingum, sem
búsettir eru á staðnum, svo maður var
ekki algjörlega utan gátta."
— En þú ert ekki einungis kominn inn
á virðulegt gallerí í sjálfri New York,
heldur var mynd eftir þig seld Guggen-
heimsafninu, sem er eitt þekktasta nútíma-
listasafn veraldar. Hvernig verkar allt
þetta á þig?
„Tja, maður verður bara að bíða og sjá.
Annars virðist Achim Moeller mjög ákveð-
inn í sinni sök og eitt er víst að hann hefur
lagt mikið undir í sambandi við þessa sýn-
ingu. Hann hefur aldrei áður gert svona
vel við óþekktan listamann, svo ef til vill
er ástæða til að vera bjartsýnn um fram-
haldið. í þessum bransa gilda alltént mjög
ströng siðalögmál, nokkurs konar „Gentle-
man’s agreement", sem ekki er svo auðveld-
lega rofið.
þetta munnlega samkomulag virkar sem
ein allsherjar samtrygging milli sýninga-
sala, sem og milli galleríeiganda og lista-
manns. Og ég gat ekki betur skilið en hann
vildi halda þessu áfram í sambandi við
mig, enda stefnir hann að sýningu á högg-
myndum, sem ég hef verið að fást við
undanfarna mánuði. En hvað sem þessu
líður, þá held ég mínu striki eins og ekkert
hafi í skorist. Hér á ég heima og hér lætur
mér best að vinna."
Niðurlag
Það er orðið nokkuð áliðið, þegar ég
stend upp frá þessu spjalli við Gunnar
Örn. Úr hátölurunum berast þýðir hljómar
úr fiðlu Isaacs Stern, en hann er í sérlegu
uppáhaldi hjá málaranum. Það verður ekki
séð að Ameríkuferðin, eða sú upphefð sem
henni fylgdi, hafi breytt miklu í daglegu
lífi Gunnars. Að minnsta kosti hefur hún
ekki raskað hans stóísku ró. Um leið og
við göngum til dyra fortelur hann mér að
innan tíðar muni hann sýna í Listasafni
ASÍ, en safnið hefur látið gera litskyggnu-
möppu af verkum hans og verður hún gefin
út um leið og sýningin opnar.
Þar sem ég stend og kveð listamanninn,
hvarflar að mér að spyrja hann hvort það
séu álög á íslenskum listamönnum, að vera
dæmdir til að sækja velgengni sína út fyrir
landsteinana. En ég hætti við, því spurn-
ingin er of dapurleg og við henni fæst
ekkert tæmandi svar. En eitt er víst, að í
sambandi við Gunnar Örn voru Ameríkan-
ar fyrri til en við sjálfir. Hvenær skyldi
sá tími koma að við verðum fyrstir til að
meta að verðleikum okkar eigin listamenn?
Gunnar örn ásamt málaðri höggmynd, svipaðri þeim, sem hann sýnir í New York næsta
Allt þetta virkaði auðvitað ævintýrakennt
á mig í fyrstu, en eftir smátíma var ég
farinn að horfa yfir skítinn án þess að
taka eftir honurn."
SýningÍNewYork
„Soho er ef til vill ekki ósvipuð Latínu-
hverfinu í París. Það er mikið af kaffihús-
um og fjörugt næturlíf. Ég get ekki sagt
annaö en að hverfið hafi virkað vel á mig
og verið friðsæt. Það var um 20 gráðu hiti
þegar ég var þarna í septembermánuði, svo
andrúmsloftið var þægilegt. Hins vegar tók
ég oft neðanjarðarlestina frá vinnustof-
unni, sem var á móts við fyrsta stræti og
upp að 76. stræti, þar sem sýning mín var
haldin. Ég segi ekki að það ríki hræðslu-
ástand í neðanjarðarlestunum í New York,
en þar er kuldalegt um að litast og menn
horfa gegnum náungann og láta hann í
friði. Eitt sinn var ég þarna á ferð að
næturlagi og þá voru alls staðar vopnaðir
verðir í vögnum."
Þannig ræðir Gunnar Örn um hinar
ýmsu hliðar New Yorkborgar og hvernig
hún kom honum fyrir sjónir. Hann dvaldi
þar i sjö vikur, í boði Achims Moeller,
þekkts listaverkasala og sýningarhaldara,
sem færði upp sýningu á verkum Gunnars
Arnar í gallerí sínu í októbermánuði síðast-
liðnum. Þar sem það er ekki á hverjum
degi að íslenskum listamanni er boðið að
sýna verk sín í New York, þá er rétt að
draga fram nokkur atriði varðandi tildrög
þessa máls.
Það var fyrir tveimur að hér var á ferð
kunnur listfræðingur, Edward F. Fry.
Hann rakst inn á sýningu Gunnars Arnar
í Listmunahúsinu og hreifst samstundis
af verkum hans. Sýningin markaði einmitt
tímamót í ferli Gunnars, þar eð málverk
hans höfðu skömmu áður tekið gagngerð-
um breytingum í átt til frjálsari tjáningar.
Fry hófst þegar handa um að koma Gunn-
ari Erni á framfæri í Bandaríkjunum og
ári síðar fékk hann Achim Moeller til að
gera sér ferð til íslands, til að kynna sér
verk listamannsins.
Galleríhald í Vestur-
HEIMI
Moeller fékk nokkur verk Gunnars, til
að taka með sér til New York og þar voru
Árið kvatt. Oliulitir á striga, 115xll6cm.
þau á samsýningum í gallerí hans við 76.
stræti. Achim Moeller Fine Art Limited
er starfrækt beggja vegna Atlansála, í
London og New York. Galleríið er rekið á
breiðum grundvelli, því auk sýninga er það
vettvangur útgáfustarfsemi og listkynn-
inga af ýmsu tagi. Gunnar Örn er einn
örfárra, ungra listamanna sem Achim
Moeller hefur tekið upp á sina arma, því
hann fæst einkum við kynningu og sölu á
verkum þekktustu listamanna tuttugustu
aldarinnar. Má þar nefna þá Picasso,
Matisse, Kandinsky, Chagall og Klee, en
myndir Gunnars voru sýndar ásamt verk-
um þessara manna í samsýningu í gall-
erínu.
Eftir að myndir eftir Gunnar höfðu verið
sýndar hjá Achim Moeller og hlotið verð-
skuldaöa athygli, var lagt á ráðin um
einkasýningu á verkum hans. Tuttugu og
fimm málverk voru valin og annaðist
Gunnar sjálfur upphenginguna. Fimm
myndanna voru um tveir metrar á hvorn
vegf, hinar voru nokkru minni. Sýningin
var í tveimur sölum, á jarðhæð og þriðju
hæð í stóru háhýsi, en í þessum hluta
borgarinnar er það venja að gallerí séu á