Lesbók Morgunblaðsins - 18.01.1986, Síða 11

og sjónvarpi, og oft virðist þörfin vera
meiri að slappa af og loka sig frá um-
heiminum en að leita félagsskapar og þess
viðburðaríka lífs sem miðborgirnar höfðu
upp á að bjóða áður fyrr.
Þessi hnignun miðborganna hefur gengið
lengst í Bandaríkjunum, þar sem mið-
borgirnar eru víða lítið annað en fáeinar
götur með auðum lóðum og gömlum niður-
níddum húsum. Oft er eina starfsemin sem
þrífst þar stjórnsýsla og bankar, en versl-
anirnar eru ýmist í verslunarkjörnum utan
borganna eða dreifðar meðfram hrað-
brautum. Skemmti- og menningarstaðir
eru oft einnig meðfram hraðbrautunum
eða í tengslum við háskólasvæði. í Evrópu
hefur þessi þróun ekki gengið eins langt,
þar eru miðborgir víða lifandi, með versl-
unum, skemmtistöðum og menningarlífi,
auk stjórnsýslu og bankastarfsemi. Ýmsar
skýringar eru á þessum mismun. í fyrsta
lagi er bílisminn mun útbreiddari í Banda-
ríkjunum en í Evrópu, í öðru lagi byggir
borgarlíf í Evrópu á gamalli hefð, meðan
Bandaríkjamenn lofsyngja víðátturnar,
ferðafrelsið og landnematímabilið, og í
þriðja lagi eru svo glæpir mun algengari
í bandarískum miðborgum en evrópskum.
Þrátt fyrir þesa hnignun miðborganna
telja þó flestar þjóðir, jafnvel einnig
Bandaríkjamenn, mikilvægt að viðhalda
hinu hefðbundna hlutverki þeirra, og er
oft varið til þess gífurlegum fjármunum.
miðbær Hafnarfjarðar. Úr báðum þessum
miðbæjum má lesa sögu byggingarlistar
langs tíma. Menningarlíf er állnokkuð í
miðbæ Reykjavíkur, verslanir eru margar
og veitingastöðum hefur fjölgað mikið hin
síðari ár. Unnið hefur verið að umhverfis-
bótum og á góðviðrisdögum er mannlíf þar
oft með miklum blóma. Því miður hafa
Hafnfirðingar sýnt sínum miðbæ litla rækt
síðustu áratugi. Hann er hálfdauflegur,
verslanir fáar og skemmtistaður enginn.
Nýlega virðist þó hafa kviknað nokkur
áhugi á að lífga miðbæinn upp. í Kópavogi
er vísir að miðbæ, sem að vísu á sér stutta
sögu, en of snemmt er að segja hvort
raunverulegur miðbær sé í uppsiglingu í
Garðabæ. Þessir fjórir miðbæir eru nægi-
lega fjarri hver öðrum og tilheyra nægilega
afmörkuðum bæjum til að þar geti þróast
raunverulegt miðbæjarlíf, en vart er hægt
að tala um fleiri miðbæi hér á höfuðborgar-
svæðinu og verður því afgangurinn að
flokkast undir venjulega verslunarkjarna.
Verslunarkjarnar veita nauðsynlega
þjónustu og engum dettur í hug að allar
verslanir geti komist fyrir í miðbæjunum.
Verslunarkjarnar gegna því miklu hlut-
verki í nútímaborg, og þeir geta haft upp
á margt að bjóða, jafnvel umfram raun-
verulega miðbæi. Til dæmis er þar auðveld-
ara að gera yfirbyggðar verslunargötur
sem henta vel í okkar köldu veðráttu, og
hægt er að skapa þar huggulegt umhverfi
IVerzlunarkjarnar veita nauðsynlega þjónustu og
engum dettur í hug að allar verzlanir komist fyrir
í miðbæjum. En við megum ekki freistast til að
halda að þeir geti komið í staðinn fyrir eiginlega
miðbæi með ys og þys götulífs, ljósaskiltum, fjöl-
breyttum verzlunum, veitingahúsum og bygging-
um fráýmsum tímum.
Víða hefur þetta tekist með ágætum og
má þar glögglega sjá hvað lifandi miðborg
er mikilvæg fyrir borgarlífið og upphefur
það yfir hversdagsleikann. Hver mundi svo
sem sækjast eftir að koma til London eða
Kaupmannhafnar ef þar væru engar mið-
borgir?
Hvað Getum Við Lært?
Áhrif iðnbyltingarinnar bárust mun
hægar til íslands en annarra Vesturlanda.
Á þessari öld hefur höfuðborgarsvæðið þó
vaxið hratt, og hefur þróunin um margt
verið lík því sem lýst er hér að framan um
borgir á Vesturlöndum. Við íslendingar
getum hér því lært margt af reynslu ann-
arra þjóða. Þótt við séum miklir einstakl-
ingshyggjumenn eins og Bandaríkjamenn
og auk þess enn hálfgerðir sveitamenn,
svipar höfuðborgarsvæðinu þó meira til
evrópskra borga en bandarískra. Á höfuð-
borgarsvæðinu eru tveir gamlir og grónir
miðbæir, gamli miðbærinn í Reykjavík og
og góða stemmningu. Við megum þó ekki
freistast til að halda að þeir geti komið í
i staðinn fyrir eiginlega miðbæi með ys og
þys götulífsins, ljósaskilti, fjölbreyttar
verslanir, kaffihús, veitingastaði, kvik-
myndahús, útimarkaði, gróður, fjölbreytt-
ar byggingar frá ýmsum tímum, og svo
mætti lengi telja. Að vísu gerir okkar kalda
og vota veðrátta okkur erfiðara en suðlæg-
um þjóðum að njóta miðbæjarlífsins til
fulls, en þótt góðviðrisdagar okkar séu
ekki eins margir eða eins hlýir og suður í
Evrópu, eru þeir okkur þeim mun dýrmæt-
ari og nauðsynlegt er að við getum notið
þeirra sem best. Við megum ekki gleyma
hinu sögulega, menningarlega og umhverf-
islega gildi miðbæjanna því án þeirra væri
borgarlífið vissulega fátæklegt. Jafnframt
þvi að við viðurkennum tilvist verslunar-
miðstöðva og ýmissa þæginda sem þær
geta haft upp á að bjóða, verðum við að
leggja rækt við miðbæina, nýta okkur sér-
stöðu þeirra og styrkja stöðu þeirra á
höfuðborgarsvæðinu.
Höfundur er skipulagsfulltrúi I Hafnarfiröi
MiðborgarlífíLondon á öldinnisem leið. Mynd eftír GustavDoré.
Einn aldauður: Miðbær Hafharfjarðar.
t
Hryggðarmynd miðborgar í Bandaríkjunum.
Rudolf Serkin
leikur Mozart
Oslenskir tónlistarunn-
endur hafa átt því láni
að fagna að hlýða á leik
Rudolfs Serkins alltaf
öðru hvoru í heilan mannsaldur.
Fyrir það stöndum við i mikilli
þakkarskuld við listamanninn og
þá tryggð og vináttu sem hann
batt við land og þjóð og þó ber
fyrst að telja Ragnar Jónsson
forstjóra og þá vináttu sem ríkti
milli hans og Serkins og Serkin
innsiglaði með frábærum minn-
ingartónleikum á síðastliðnum
vetri.
Hins vegar hafa komið út færri
hljómplötur en skyldi með leik
Serkins og oftar en ekki hafa þær
liðið vegna þess að tæknilega
voru þær ekki nógu góðar miðað
við leik listamannsins. Nú á síð-
ustu árum hefir Deutsche
Grammophon gefið út 4 hljóm-
plötur þar sem Rudolf Serkin
leikur píanókonserta eftir Moz-
art ásamt sinfóníuhljómsveit
Lundúna undir stjórn Claudio
Abbato. Þegar þessar útgáfur
hófust var langt um liðið síðan
Serkin hafði leikið píanókonserta
Mozarts og annarra inn á hljóm-
plötur og þá í samvinnu við
Ormandy og George Szell, en
síðan er aldarfjórðungur liðinn.
Því ber að fagna að DG hefir
ráðist í þessar upptökur því að
Serkin virðist hvergi vera farinn
að fella af þrátt fyrir 80 ár að
baki, og nú eru hljóðritanirnar
loksins samboðnar Serkin óg
þeim sérstæða stíl sem löngum
hefir verið hans aðalsmerki. Ekki
spillir það að hann og Abbato
vinna mjög vel saman. Jafnólíkir
listamenn og þeir eru en það
kemur hér ekki að sök. Vonandi
er að Serkin og Abbato leiki sem
flesta af konsertum Mozarts í
þessari lotu, en þeir sem þegar
eru komnir á plötur eru K414 og
K 466, DG digital 2532 053; K 271
og K 453, DG digital 2532 060; K
467 og K 488, DG digital 2692 095
digital og K 459 og K 501 DG
digital 410 989-1. Um þessar
hljómplötur má segja að þær eru
í fremstu röð meðal píanókon-
serta Mozarts, þó að ein og ein
plata sé talin þeim fremri þar
sem aðrir leggja hönd að verki
og alltaf er gott að lifa í voninni
um betri leik og upptökur, en
Serkin verður alltaf Serkin
hvernig sem allt veltist og það
er enginn svikinn af þessum
hljómplötum frá hendi hins
aldna meistara.
Þegar ég var í þann veginn að
setja þetta í blaðið rakst ég á að
enn ein hljómplata með leik
Serkins á píanókonsertum Moz-
arts er komin á markaðinn. Hér
er um að ræða píanókonsertana
nr. 8 og 27 — síðasta konsertinn
sem Mozart samdi — og hljóm-
sveitarstjórinn er eins og áður
Claudio Abbato og Sinfóníu-
hljómsveit Lundúna leikur DG
digital 410 035-1. A.K.
LESBOK MORGUNBLAÐSINS 18. JAN0AR 1986
I
II
I
i

1
Á