Lesbók Morgunblaðsins - 07.03.1987, Qupperneq 15

Andlit í glugga. Allar myndirnar hefur Randall Hyman tekið.
I
Með auga
fyrir íslandi
EFTIR JÓN ÁSGEIR SIGURÐSSON
„Ég átti leið um ísland á meðan leiðtogafundurinn stóð yfir. Það var
einstaklega fagurt um að litast, októbersólin á lofti og landið snævi
þakið. Ég var á Ieið frá Evrópu til Bandaríkjanna og grátbað flugvallar-
starfsmenn að leyfa mér að breyta miðanum, svo að ég gæti verið
nokkra daga á Islandi, en hertar öryggisreglur ollu því að mér var
neitað. Mér leið hræðilega að þurfa að hverfa á braut,“ sagði íslandsvin-
urinn Randy Hyman nýlega í viðtali við Morgunblaðið.
„Æ, á ég nokkuð að vera að sega þér
það. Eg fékk upprunalega áhuga á Islandi
vegna þess að ég var skotinn í íslenskri
stelpu,“ segir Randy Hyman, þegar ég spyr
hann þessarar sígildu spurningar, hvers-
vegna hann hafi mætur á Islandi. Randy
er þrjátíu og eins árs, fæddur og uppalinn
miðsvæðis í Bandaríkjunum, nánar tiltekið
í St. Louis í Missouri-fylki. Hann er einn
af þessum fágætu Bandaríkjamönnum sem
tala góða íslensku, fyrir utan ýmsa aðra
kosti sem minnst verður á hér á eftir.
Hann stundaði nám í jarðfræði og líffræði
við háskólann í Bloomington í Indiana-
fylki. „Eg fékk leyfi til að sameina þessi
tvö fög og blaðaljósmyndun í nýtt fag, þann-
ig að lokaprófið mitt 1975 var í náttúrulífs-
ljósmyndun. Þetta var nú á hippaárunum
og ég held að þessi faggrein sé ekki lengur
heimiluð þarna við skólann,“ segir Randy.
Lokaverkefnið var ljósmyndun á samskipta-
háttum stórhymds villifjár í Klettaíjöllum.
„Þessi dýr líkjast íslenskum kindum, fyrir
utan að þau bera sérlega stór og falleg
hom.“
Fyrsta verkefnið sem ljósmyndari vann
Randy á íslandi á vegum hins þekkta tíma-
rits National Geographic. Randy hitti einn
af ritstjómm tímaritsins að máli, sýndi hon-
um skólaverk sín og bað um vinnu. Ritstjór-
H O R F T
H E I M I N N
Klósettpappír í kerfinu
EFTIR GABRIEL LAUB
Það eru til smámunir sem
geta orðið hreint dæmi-
gerðir, ef ekki beinlínis
táknrænir. Fyrir nokkru
var þess getið í fréttum
að „vegna bráðnauðsyn-
legra spamaðarráðstaf-
ana“ væri nú hætt að
setja klósettpappír inná snyrtiherbergi pró-
fessoranna við Hannoverháskóla. „Ja-
héma“, varð mér bara hugsað. „Er nú þar
komið að spara þurfi við sig klósettpappír-
inn?“
Þá bárust eiginlega fagnaðartíðindi í
málinu: Samband þýskra háskólakennara
hafði sent starfsbræðmnum í Hannover
20.000 skeiniblöð að gjöf. Nú em tuttugu-
þúsund blöð svosem engin feikn, um það
bil fjörutíu eða fimmtíu rúllur. Mér er ókunn-
ugt um fjölda prófessoranna þama í
Hannover og get enga hugmynd gert mér
um heildargetu þeirra til heilans né þar-
manna — sem vitaskuld er sitt hvað, og ber
að undirstrika það. Þó mætti hugsa sér að
vísindi prófessoranna væm það tormelt að
þeir notuðu sáralítinn klósettpappír.
Nú þarf vitanlega ekki að verða neinn
héraðsbrestur af þessu vandamáli. Prófess-
oramir gætu eins leyst þetta sjálfir og létt
svosem einsog krónu af pyngju sinni tilað
geta létt á sjálfum sér með góðri samvisku
um það að hafa létt íjárhagsáhyggjum af
háskólanum sínum.
Jæja, en hvenær sem minnst er á klósett-
pappír fer ég að sperra eyrun, enda var ég
ámm saman búsettur í svokölluðum só-
síalískum löndum. Þar er nánast ekki nema
tvennt sem hefur táknræna merkingu,
Coca-Cola sem táknar kapítalismann og
klósettpappírsleysi sem táknar sósíalis-
mann.
Einhvemtíma bar svo við að flokksritar-
inn í Prag var að gera úttekt á gildandi
fímmáraáætlun. Þetta var opinber samkoma
og hann tilkynnti: „... við lok tímabilsins
munum við ná því marki að framleiða 0,7
traktora á hvert mannsbam í landinu ...“
Þá er kallað utanúr salnum: „En hvað með
klósettpappírinn?" Ræðumaður lét ekki slá
sig útaf laginu og hélt áfram: „Þá verður
stálframleiðslan á hvert mannsbam orð-
in ...“ Þá grípur sama röddin enn framí:
„Og hveijar eru horfumar með klósett-
pappírinn? Enn lætur fulltrúi flokksins sem
ekkert sé og þylun „Tíu hálfsekkir af tilbún-
um áburði verða þá á hvert mannsbam . . .
Framíkallarinn lætur sig ekki og hrópar:
„En klósettpappírinn?" Þá- missir fyrirlesar-
inn loks þolinmæðina og grenjar ógnandi:
„Það væri synd að segja, félagi, að þú vær-

ir neitt að sleikja á mér...“ Þá blöskrar
fyrirspyijandanum alveg og hann segir: „Er
það þá eina lausnin sem þið sjáið?“
Tilað sósíalismi standi undir nafni þarf
að skorta fleiri vörutegundir en klósett-
pappír — en stöðugur og viðvarandi skortur
á þeirri vörutegund er þó og verður sjálft
vörumerki og höfuðleyndardómur þessa
þjóðfélagskerfis. Vitaskuld gæti ástæðan
verið sú hversu torvelt reynist að skipu-
leggja framleiðslu þvílíkrar vöm á hvert
mánnsbarn. Nema aliur pappír fari einfald-
lega í þessa bæklinga þarsem munnræpa
leiðtogánna birtist. Eins mætti hugsa sér
að bróðurparturinn af öllum sósíalískum
klósettpappír færi í það að halda pólitískum
samskiptum austurs og vesturs hreinum . ..
A hinn bóginn mildast þessi skortur af
því að dagblöð í hinum sósíalísku löndum
þjóna einkum þeim tilgangi að koma í stað:
inn fyrir margnefndan klósettpappír. í
Moskvu er gjama sögð sagan af konunni
sem bað strákinn sinn að hlaupa nú út og
kaupa öll fáanleg dagblöð, ekki bara „Pröv-
du“ og „Ísvestíu" heldur búnaðarblaðið
„Selskhosjajsvenæja sjísní" líka. Þá ber þar
að húsbóndann sem þykir megnasti óþarfí
að kaupa öll þessi blöð. „Sama þvælan í
þeim öllum," segir hann. „Auk þess sem
þetta er líka staglað í sjónvarpinu." „Best
þú spuijir pabba þinn,“ segir þá konan við
strákinn, „hvemig hann ætli að fara að því
að skeina sig á sjónvarpinu."
Fréttimar þama úr háskólanum í Hanno-
ver hafa einhvemveginn ýtt þannig við mér
að ég dirfíst að viðra umræðuefni sem
beinlínis angar nú ekki af neinu, nema ef
vera skyldi hinum raunhæfu valkostum só-
síalismans. Mér er það vissulega huggun
að dæmið frá Hannover skuli ekki bara leiða
í ljós skeinipappírsleysi heldur peningaleysi
líka. Peningaleysi er svosem ekkert grín,
en það er minnstakosti ekki bundið við neitt
sérstakt þjóðfélagskerfí.
Og við héma vestantjalds höfum nú okk-
ar skeinipappírsvandamál líka. Tegundimar
em svo margar að maður veit aldrei hvort
verið er að greiða uppsprengt verð fyrir
aukin gæði ellegar þá bara klókindi fram-
leiðandans. Líklega tóm sóun að vera með
svona margar tegundir.
Einhvemveginn sætti ég mig þó betur
við það hlutskipti að hafa bæði völina og
kvölina og þarmeð líka hættuna á því að
vera hlunnfarinn heldur en eiga von á því
að heyra búðarmanninn segja mæðulega:
, „Klósettpappír höfúm við ekki.og engin von
á honum í bráð. Fáðu þér“rúllu af sand-,
papptr. Við eigum nóg af honum!" « '
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS 7. MARZ 1987 15