Lesbók Morgunblaðsins - 21.03.1987, Qupperneq 9

Handverkið er hægt
að læra, en ekki
listina sjálfa
— hún er mystík
egar „nýja málverkið“ stökk eins og Aþena
fullsköpuð úr höfði Seifs inn í íslenskan menn-
ingarheim kringum 1980 var Daði Guðbjörns-
son undireins einna fremstur í flokki ungu
mannanna — og er enn. Hann hefur verið
iðinn við kolann og sýnt býsna oft, ýmist
einn eða með öðrum, og nú 19. mars opnar
hann einkasýningu í Gallerí Borg við Aust-
urvöjl.
„Ég held,“ segir Daði, „að þessi sýning
sé nokkuð rökrétt framhald af síðustu einka-
sýningu minni, sem ég hélt fyrir tveimur
árum, einnig í Gallerí Borg. Að vísu héldum
við Helgi Þorgils Friðijónsson og Kristinn
G. Harðarson stóra samsýningu á Kjarvals-
stöðum í fyrra, sem annars staðar hefði
sjálfsagt verið talin þijár einkasýningar, en
það sem ég sýndi þar var kannski ekki
mjög dæmigert fyrir það sem ég var að
fást við akkúrat um þær mundir. Ég sýndi
töluvert af eldri verkum, fáein þeirra voru
meira að segja allt frá árinu 1974 eða áður
en ég fór að læra eitthvað að ráði. Sýning-
in núna er sem sagt í betri tengslum við
það, sem ég hef verið að dunda upp á síð-
kastið, það má segja að ég sé að þróa áfram
þessar krullur sem ég hef verið að vinna
með undanfarin misseri. Ég er svona að
gera tilraunir með liti og pensilskrift. Ekki
dugir að láta saka sig um stöðnun! Reyndar
finnst mér þessar krullur í sumum mynd-
anna vera famar að minna á skúlptúra ...“
En hvaða krullur eru þetta?
„Ég hugsa,“ segir Daði og glottir ofurlít-
ið, „að þetta séu þær sálarflækjur sem
maðurinn þarf að glíma við í nútímasam-
félagi. Það sem ég geri er að leysa þær upp
í frumformin, þríhyminga, ferhyminga og
hringa. Þannig fá þær eitthvert skynsemis-
yfirbragð en eru samt sem áður sömu
flækjumar fyrir það. Annars ganga mynd-
irnar mínar bara út á það sama og önnur
myndlist — það er að segja að menn geti
horft á þær og orðið fyrir einhvers konar
Illugi Jökulsson ræðir
við Daða Guðbjörns-
son, sem heldur um
þessar mundir einka-
sýningu í Gallerí Borg
Daði Guðbjörnsson: „Hallast að því
að mikil vinna sé eina leiðin til þess
að ná árangri, Lítum bara á rithöfund
eins og Halldór Laxness - eða þá Guð-
berg Bergsson - sem aldrei fellur verk
úr hendi.“
upplifun. Ég er ekki kominn til með að segja
hver sú upplifun á að vera."
En hvaða upplifun verður þú sjálfur fyrir
þegar þú horfir á fullgerða mynd eftir sjálf-
an þig?
„Veistu, það fer alveg eftir því hvað hún
er nálægt mér í tíma. Maður hefur náttúru-
lega best samband við þær myndir, sem
maður er nýbúinn með, en svo rofnar það
smátt og smátt. Samlíkingin milli listaverka
og bamanna manns er margtuggin klisja;
ég vil heldur líkja þessu við vináttu. Á vissu
skeiði ævinnar á maður samleið með til-
teknu fólki en seinna meir hefur maður
ekkert til þess að sækja. Sumar af eldri
myndunum mínum segja mér ekki mikið en
auðvitað hlýt ég alltaf að trúa á það sem
ég hef verið að gera. Annars segir Hörður
Ágústsson listmálari að við ungu mennimir
— Helgi Þorgils, Tumi Magnússon, ég og
nokkrir fleiri — séum terroristar í myndlist;
terroristar eða hrekkjusvín og það er eflaust
eitthvað til í því, sérstaklega hjá Helga!"
SakaðurUmAð
Hafa Svikið Hugsjónina
Eigum við að fara í flokkunarleik? Undir
hvað viltu flokka myndimar þínar, fyrir
utan terrorisma? Eiga þær til að mynda
eitthvar skylt við abstraktlist?
„Nei,“ afdráttarlaust. „Og þó. Það er
kannski í þeim einhver vottur af abstrakt-
hugsun — abstrakt í bland við symbólisma.
Gallinn er bara sá að kringum bæði ab-
straktið og symbólismann vora reist heil
trúarbrögð og af þeim vil ég ekkert vita.
Mér finnst ég vera miklu skyldari súrrealist-
um á borð við André Masson. Nú — það
er búið að þvæla mikið um nýja málverkið,
en ég er vitanlega hluti af því. Reyndar
málaði ég mikið af abstraktverkum áður en
ég fór í Myndlista- og handíðaskólann ’76;
þetta voru svona lýrísk abstraktverk. En
svo byrjaði ég í nýlistadeildinni og þar voru
menn svo gáfaðir að þeir gátu farið að
hugsa upp á nýtt! Svo þegar ég hafði út-
skrifast og fór að sýna upp úr 1980 þá var
ég stundum sakaður um það af gömlum
félögum mínum í nýlistadeildinni að ég hefði
svikið hugsjónina. Satt að segja lét ég mér
það í léttu rúmi liggja því ég vissi aldrei
hver þessi hugsjón var!“
Þú varst í nýlistadeildinni á miklum um-
rótstímum — þegar konseptlistin reis hæst
og listamenn unnu helst með performansa
og ljósmyndir en snertu varla á pensli.
Hvaða gildi finnst þér núna að þessi deild
hafi haft fyrir þig og þína líka?
„Mjög mikið, ég er sannfærður um að
hún hafi algerlega skipt sköpum. Það, sem
helst situr eftir í manni úr nýlistadeildinni,
er viss hugsun eða aðferð við að finna sam-
ræmi milli eigin skoðana annars vegar og
mjmdverksins hins vegar. Að öðru leyti er
ekki gott að dæma um áhrifin sem maður
verður fyrir. Allar listastefnur hljóta óhjá-
kvæmilega að ala af sér andstæðu sína —
maður sér það bara ef maður rennir í gegn-
um listasöguna — og svo blandast ólíkar
stefnur, verða að nýrri stefnu og fram kem-
ur andstæða hennar. Vandinn er að maður
sér aldrei almennilega hvað er að gerast í
samtímanum. Þegar ég var í nýlistadeild-
inni var ég oftastnær talinn tilheyra ein-
hveiju fluxus-vesini, bara af því að ég féll
ekki inn í mynstur konseptsins. Eftir á sér
maður að í nýlistadeildinni skaut það rótum,
sem síðan hefur verið að spretta upp, en
stærsti kosturinn við deildina var kannski
sá að þar var manni kennt að vinna eins
og sjálfstæður listamaður. Ég var líka hepp-
inn að því ieyti að ég fór ekki út strax eftir
námið hér heima — ég fór ekki út fyrr en
’83 og þá á skóla sem lítur ekki á sig sem
skóla — það er að segja Ríkisakademíuna
í Amsterdam. Ég slapp þess vegna við
„framhaldsnám erlendis" í hefðbundnum
skilningi, þó ég mæli eindregið með því að
upprennandi listamenn fari út að mennta
sig.“
Nýlistadeildin Var Þerapía
Og Menningarlegt Fyllerí
Hvers vegna valdir þú nýlistadeildina á
sínum tíma?
„Það var kannski eins og hver önnur til-
viljun. Maður vissi lítið hvað þar var á
ferðinni og hið óþekkta er alltaf spennandi.
Svo reyndist þetta vera eins konar sambland
af þerapíu og hvað skal segja? — Menningar-
legu fylleríi. Þama kenndu menn eins og
Guðbergur Bergsson, Hreinn Friðfinnsson,
Dieter Rot, Hermann Nitsch og lögðu margt
og merkilegt til málanna — fyrir utan mynd-
listina sjálfa þar sem Magnús Pálsson
stjómaði fylleríinu með harðri hendi. Ég var
svo heppinn að ég var frekar fljótur að ná
mér á strik læknilega enda hafði ég fengið
góða þjálfun áður en ég byrjaði í deildinni.
Ég var svona 15 ára þegar ég byijaði á því
að teikna og mála — ég vil ekki kalla það
myndlist — og síðan fór ég að læra módel-
teikningu í Myndlistaskóla Reykjavíkur,
aðallega hjá Hring Jóhannessyni. Svo byij-
aði ég að læra húsgagnasmíði tæplega
tvítugur og lauk því námi eftir fjögur ár.
Ég hafði mjög gott af þessu því ég hafði
verið hálfgerður klaufi í handverki en fékk
þama þjálfun sem dugði. Hitt er svo annað
mál að handverkið er hægt að læra en ekki
listina sjálfa — hún er mystík...“
Nú erað þið ungu mennimir stundum
sakaðir um að hlaupa á eftir tískubólum,
fyrst konseptinu og nú nýja málverkinu.
„Já, ég hef heyrt þetta og auðvitað er í
sumum tilfellum sitthvað til í þessari gagn-
rýni. En við verðum að athuga það að tískan
í dag er klassík á morgun. Renaisansinn
var ekkert annað en tískubylting á sínum
tíma og rokkokóið sömuleiðis — þó nú til
dags sé í meira lagi erfitt að hugsa sér það
sem byltingu! Nú — impressjónisminn var
óskapleg bylting á síðustu öld; kannski
mesta byltingin í listum til þessa. Tískan
getur þannig verið bæði góð eða slæm, það
fer bara eftir þvi hvemig menn melta hana.
Sumir eflast við nýja tísku en aðrir era étn-
ir upp af henni. Mér heyrist nú að nýja
málverkið þyki yfírieitt vera heldur góð
tíska."
Ekkert leiðinlegra En
Nemandi Sem Heldur Ekki
AðHann sé Séní
Heldurðu að það verði talið meiri háttar
bylting er fram líða stundir?
„Það hef ég auðvitað ekki hugmynd um,
það kemur ekki í ljós fyrr en að vissum tíma
liðnum. En það er þó eitt gott, sem nýja
málverkið hefur þegar haft í fór með sér,
það hefur fært listina aftur til veryulegs
fólks. Meðan abstraktið og ég tala nú ekki
um konseptið réðu ríkjum þá var fólk eigin-
lega hætt að þora að fara á málverkasýning-
ar; það þurfti að setja sig í svo gáfulegar
stellingar. Konseptið var náttúralega svo til
eingöngu fyrir listfræðinga. Það má því
segja að við ungu mennimir höfum fært
listina aftur til alþýðunnar, svo ég taki há-
tíðlega til orða! Annað mikilvægt atriði er
að nýja málverkið hefur leyst einstaklinginn
úr læðingi. Þegar konseptið var og hét var
mikið um alls konar hópvinnu og sameigin-
leg verkefni. Höfundurinn átti helst ekki
að skipta neinu máli — þó innan um konsept-
listamennina hafi vissulega verið ágætir
egóistar eins og Joseph heitinn Beuys. Nú
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS 21. MARZ 1987 9