Lesbók Morgunblaðsins - 30.05.1987, Blaðsíða 5

I
I
Ljósm.: Pétur Brynjólfsson/Þjóðminjasafnið
Þessi fína kaffi-
verslun vará
Laugavegi 10 (þar
sem nú erNesco)
fyrir um 70 árum.
Kaupmaðurinn, Ax-
el Carlquist, stend-
urídyrunum.
í MÁL VIÐ LANDSJÓÐ
Eftir að vínbannið gekk í gildi, í byrjun
árs 1915, fór Benedikt kaupmaður í mál
við landsjóð til að fá skaðabætur fyrir at-
vinnuspjöll þau sem bannlögin bökuðu
honum. Hann tapaði málinu og seldi verslun
sína þó að brennivín hafi aðeins verið hluti
hennar. Annars var Benedikt hinn merkasti
menningarmaður, safnari og gáfumaður og
arfleiddi Háskóla íslands að geysimiklu
bóka-, póstkorta-, fregnmiða- og bæklinga-
safni. Svo ástríðufullur safnari var hann að
sagt var að hann færi og losaði auglýsinga-
og fregnmiða af staurum ef hann gat ekki
öðruvísi náð í slíka prentaða snepla.
Það væri til að æra óstöðugan að telja
upp alla kaupmenn við Laugaveg og allar
verslanir en gjörólíkur var verslunarmátinn
þá miðað við það sem nú er. Unnið var 6
daga vikunnar frá því eldsnemma á morgn-
ana og langt fram á kvöld og stundum á
sunnudögum líka. Eftirfarandi frétt var f
Morgunblaðinu 6. september 1916 og lýsir
hún vel þeim verslunarmáta sem hafði
tíðkast fram að því:
„í sumar komu allir kaupmenn á Lauga-
veginum sér saman um að Ioka búðum sínum
kl. 8 að kvöldi alla daga nema laugardaga,
þá hefir verið opið til kl. 9 að kvöldi. —
Samkomulag þetta gerðu kaupmenn með
sér til 15. sept., en það mun hafa verið
gert ráð fyrir því af flestum þeirra að þessi
lokunartími héldist einnig í vetur. Heyrst
hefir, að einhverjir vilji nú skerast úr leik
og ætli að halda búðum sínum opnum langt
fram á nótt, þegar komið er fram yfir miðj-
an mánuð. Vér trúum því varla, fyr en vér
reynum, að þeir séu margir sem ætli að
taka upp gömlu venjuna og loka ekki fyr
en undir miðnætti. Þeir græða ekkert á
því, en það er útslit á verzlunarþjónum, sem
tæplega ætti að líðast."
Framhald síðar.
Höfundurinn er sagnfræðingur.
á móti ferðamönnum úr sveitinni og hafði
stórt hesthús á baklóðinni. Sonur hans var
Þorgrímur kaupmaður á Bergstaðastræti
33 og þess skal getið til gamans að bama-
böm Guðmundar Ámundasonar á Laugavegi
70 voru þeir Jón Sigurðsson borgarlæknir,
Guðmundur Kr. Guðmundsson arkitekt og
Hörður Ágústsson listmálari, sem allir hafa
látið til sín taka um útlit borgarinnar.
Systir Ólafs og Guðmundar Ámundasona
hét Guðrún, en meðal bama hennar voru
þau Ámundi Árnason, kaupmaður á Hverfís-
götu 37 og Guðríður Ámadóttir Bramm, sem
lengi rak Fatabúðina í Hafnarstræti 15.
Þannig gengur kaupmennskan í ættir.
Þekktir Borgarar
Margir kaupmanna við Laugaveg á fyrri
hluta aldarinnar voru meðal þekktustu borg-
ara Reykjavíkur. Hver kannast ekki við
Sigurbjöm í Vísi á Laugavegi 1, Gunnar
Sigurðsson í Von á Laugavegi 55 eða Gunn-
ar Þórðarson í Vögg á Laugavegi 64? Einn
var Hannes Jónsson, sem verslaði á Lauga-
vegi 28 á ámnum 1919—1928 eða eftir að
Árni Einarsson í Versluninni Frón fór á
hausinn, en Ámi kemur við sögu í endur-
minningum Halldórs Laxness. Hannes þessi
hafði lag á að auglýsa líflega í blöðunum
og talaði þar til viðskiptavina í kumpánleg-
um og heimilislegum tón. Hann þóttist vera
ódýrastur allra og kallaði verð á' vöram
sínum Hannesarverð. Búðarmaður hjá hon-
um hét Gunnar Jónsson, en árið 1926 fór
Gunnar sjálfur að versla í Vögg á Lauga-
vegi 64 og auglýsti þá — kannski til að
stríða fyrrverandi húsbónda sínum: Verðið
jafnvel ódýrara en hjá Hannesi!
Um og eftir aldamót var Benedikt S.
Þórarinsson á Laugavegi 7 einna frægastur
Laugavegskaupmanna, ekki síst fyrir
brennivínssölu sína. Þangað fóra skútusjó-
menn í hópnum til að „fá sér í teinæringinn"
eins og þeir sögðu, en það var fullt pelamál
af brennivíni. Bensi Þór var líka frægur
fyrir líflegar auglýsingar. Þannig var t.d.
texti auglýsingar frá honum í Þjóðólfi 1926:
„Reynslan er sannleikur, sagði Repp.
Portvínin og Sherryvínin spánsku, er
Ben. S. Þórarinsson selur, era víðfræg
um allan heim fyrir það, að þau lækna
alla taugaveiklun og bæta meltinguna,
en brennivínið þjóðfræga fyrir það, að
það lífgar, hressir, huggar og gleður
mannsins anda.
Ben. S. Þór er þögull og segir aldrei
frá, hverjir við hann verzla."
Þetta glæsilega verslun-
arhús reisti Siggeir
Torfason kaupmaður árið
1901 á Laugavegi 13. Son-
arsonur hans, Hjalti Geir
Kristjánsson, verslarenn
á sama stað en ínýju húsi.
Ilitla húsinu á Laugavegi
15 bjó Kristín Ólafsdóttir,
ekkja Ólafs Jónssonar
í Hafnarfirði.
Ljósm.: Pétur Brynjólfsson/Þjóðminjasafnið
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS 30 MAÍ 1987 5