Lesbók Morgunblaðsins - 30.05.1987, Blaðsíða 11

sem eru litlu stærri en grafhýsin fremst á
myndinni minnka eftir því sem innar dregur
og hverfa síðan í birtu kaldrar sumamætur-
innar.
ÁSTFÓLGNAR MYNDIR
ÞÓRARINSB
Þórarinn Benedikt Þorláksson er eini
íslenski málarinn á þessari sýningu og
eflaust vegna þess að hann var eini íslenski
myndlistarmaðurinn sem féll inn í þetta
tímabil. Undirrituð hefði samt óskað eftir
að sjá Kjarvalsverk í stað þessara íjögurra
natúralísku landslagsmjmda Þórarins. En
þau eru: Þingvellir (1900), Stóri Dímon
(1902), Eyjafjallajökull (1903) og Sólarlag
við Tjömina (1905). Ástfólgnar myndir af
ástfólgnum stöðum, sem snerta rómantíska
strengi íslendings erlendis og framkalla með
því nostalgíska heimþrá.
Listgagnrýnandi dagblaðsins Le Monde,
Frédéric Edelmann spyr réttilega að mínu
mati hvort verk Þórarins verðskuldi ekki
kynningu í öðruvísi samhengi? Flestir aðrir
sem skrifa um sýninguna minnast á Þórarin
og taka tillit til þess að hann hafí verið að
ryðja brautir og sumir tala um fyrsta
íslenska málarann sem hafí horft á land
sitt með augum íslendings.
Kynning á NORRÆNNI
Myndlist Fer Vaxandi
í Frakklandi
Eins og drepið er á í formála sýningar-
skrár þekkja Frakkar almennt mjög lítið til
norrænnar menningar. Þeir þekkja yfírborð
ísjakans og þá helst bókmenntimar og tón-
listina en myndlistin er þeim að mestu Iokuð
bók, nema Munch. Gallen Kallela vakti jú
mikla athygli á sýningu sem haldin var í
Stóru Höllinni, Grand Palais, 1976 og hét
„Symbólismi í Evrópu" og sýningin „Gullöld
danskrar málaralistar" haldin á sama stað
1984 var algjör uppljóstran fyrir franska
listunnendur. Sýningin „Norðanað" sem
haldin var í Musée des Arts Décoratifs í
mars á síðastliðnu ári gaf örlítið sýnishom
af því sem er að gerast í dag á Norðurlönd-
um.
En það er ekki fyrr en nú með „Lumier-
es du Nord" sem Frakkar fá að sjá yfírlits-
sýningu á norrænni list og ef við dæmum
eftir viðtökum og aðsókn má segja að sýn-
ingin hafí heppnast einstaklega vel og vakið
gríðarlega forvitni, enda hafa listgagnrýn-
endumir ekki farið leynt með ánægju sína
í dagblöðunum og listtímaritum og ekki að
ástæðulausu því sýningin er stórfalleg.
HVAÐAN KOMUM VlÐ?
HverErumVið?
Hvert FÖRUM Við?
Þjóðemisvitund Norðurlandabúa er afar
sterk og era eflaust ýmsar orsakir fyrir
því. Noregur losnar undan sænskum yfírráð-
um 1903, Finnland frá Rússlandi 1917 og
ísland frá Danmörku 1918. Þjóðemisvitund-
in var mjög ofarlega á baugi um aldamótin
og iöndin öll í leit að sjáifsímynd. Því verð-
ur hin þríeina spuming Gauguins æði áleitin
við skoðun sýningarinnar. „Hvaðan komum
við? Hver eram við? Hvert föram við?“ Nor-
rænu málaramir gefa okkur allir mjög
persónuleg svör með því að kryfja sinn eig-
in reynsluheim, umhverfí og fortíð og gera
okkur með því að þátttakendum í þessum
margslungna speglasal sem lífð er.
Sýningunni lauk 17. maí.
París 21. april 1987
Höfundurinn er listfræðingur og býr i París.
PANTAGRULL
EFTIR FRANCOIS RABEALAIS
Fyrsti kafli af fimm, sem þýðandinn, Erlingur E. Halldórsson,
hefur valið til birtingar.
jögur hundruð áttatíu fjörutíu og fjögurra ára
að aldri gat Garantúi son sinn Pantagrúl við
konu sinni; hún hét Badebekk, dóttir konungs
Amóróta í Útópíu, og dó af bamsfararsótt; því
hann var svo furðulega stór og svo þungur að
Franska skáldið
Francois Rabealais
fæddist 1483 ogdó
1553, sjötugur að aldri.
Lesendur Lesbókar
hafa áður haft kynni
af þessum löngu liðna
höfundi, þegar birtir
voru kaflar úr
Gargantúa, einnig í
þýðingu Erlings E.
Halldórssonar.
hann gat ekki komist inn í heiminn án
þess að kæfa móður sína.
En til að skilja til hlítar ástæður og
orsök fyrir nafninu sem honum var gef-
ið við skímina þá skuluð þið hafa í huga
að á því ári var þurrkur svo mikill í
Afríku að það liðu þijátíu og sex mánuð-
ir, fjórir dagar, þrettán stundir og lítið
eitt meira án þess það kæmi dropi úr
lofti, og sólin var svo funandi að jörðin
skrælnaði öll: jafnvel á dögum Elía var
hitinn ekki jafn yfírþyrmandi, því ekki
var eitt tré uppistandandi á landinu sem
bar lauf eða blóm. Grasið gulnaði, ámar
rannu burt, lindimar þomuðu; vesalings
fískamir, fírrtir sínum lífheimi, kókluð-
ust um landið og skræktu hroðalega;
fuglamir duttu niðrúr himninum af
vætuskorti; úlfar, refir, hirtir, geltir,
dádýr, hérar, íkomar, hreysikettir, merð-
ir, greifingjar og aðrar skepnur fundust
dauð á vellinum, með gapandi skolta.
Hvað mennina áhrærir, þá var eymd
þeirra mest. Það mátti sjá þá með laf-
andi tungu, eins og mjóhundar eftir sex
tíma hlaup; margir köstuðu sér í branna;
aðrir komu sér undir kviðinn á kú til að
vera í skugga, og þá kallar Hómer Ali-
bantes. Hvergi var lífsmark að sjá. Það
var hörmulegt að sjá erfiðið sem menn
lögðu á sig til að slökkva þennan hræði-
lega þorsta, og það var enginn hægðar-
leikur að komast hjá því að vígt vatnið
í kirkjunum gengi til þurrðar; en þeir
komu þvi svo fyrir, að ráði herra kardiná-
lanna og Heilags föður að enginn þorði
að súpa nema einn sopa. Og þó gekk
enginn svo í kirkju að ekki kæmu tugir
þyrstra volæðinga á eftir honum og eltu
þann sem útdeildi vatninu, með munninn
upp á gátt til að grípa smá dropa, eins
og ríki maðurinn, svo ekkert færi til
spillis. Ó, sæll var sá er áttí á þeim tfma
svalan og vel birgan kjallara!
Heimspekingurinn segir svo frá, þegar
hann er að velta fyrir sér af hverju vatn
sjávar er salt, að þá er Febus fékk stjóm
hinnar ljósgæfu kerra í hendur syni
sínum Fetoni, sem var reynslul&us og
kunni ekki að fylgja' sporbaughum á
milli hinna tveggja hvarfa á brauts ólar,
þá vék drengurinn út af vegirium og
nálgaðist jörðina svo mjög að hann
þurrkaði upp öll löndin undir sér ög sveið
stóran hluta af himninum sem Heim-
spekingamir kalla Via lactea og froðu-
snakkar nefna Heilags-Jakobsveg, enda
þótt stórbrotnustu skáldin segi að þetta
sé staðurinn þar sem niður féll mjólk
Júnóar þegar hún gaf Herkúlusi bijóst:
þá hitnaði jörðin svo mjög að hún tók
að svitna, og þessi sviti myndaði sjóinn,
sem er saltur af því að allur sviti er
saltur; þetta getið þið sannprófað ef þið
smakkið á ykkar eigin, eða á svita sára-
sjúklinganna þegar þeir era látnir svitna;
í sama kemur.
Og nærri að segja það sama kom fyr-
ir á þessu ári, því fímmtudag einn þegar
allir vora við trúariðkanir og fóru í fína
helgigöngu með alls kyns bænasöng og
fallegum sálmum, og ákölluðu Guð al-
máttugan að honum mætti virðast að
líta sínu náðarauga til þeirra í þessari
miklu neyð, þá sáust glögglega stórir
vatnsdropar spretta út úr jörðinni, eins
og þegar maður verður kófsveittur. Og
aumingjans fólkið tók að fagna eins og
hagur þess hefði vænkast, því ýmsir
sögðu að nú þyrfti ekki lengur að vænta
regns af því það væri ekki vottur af raka
í Ioftinu, og að jörðin væri að bæta upp
þennan skort. Aðrir, lærðu mennimir,
sögðu að þetta regn væri frá Antipód-
um, svo sem Seneca skýrir frá í
Questiones Nationales (4. bók), er hann
talar um upphaf og uppsprettu Nflar-
fljóts; en þeim skjátlaðist, því eftir
skrúðgönguna þegar hver og einn vildi
safria saman þessari dögg og drekka
skálarfylli af henni, þá fundu þeir að
þetta var bara saltvatn, saltara og verra
heldur en sjóvatnið.
Og vegna þess að Pantagrúll fæddist
á þeim sama degi þá gaf faðir hans
honum þetta nafn: því panta á grísku
þýðir allur, og gruel (eða grúll) á serk-
neskri tungu merkir þyrstur; og vildi
hann með því gefa í skyn að á fæðingar-
stundu drengsins hafí heimurinn allur
verið þyrstur, og jafnframt sá hann af
sagnaranda að dag einn myndi sonur
hans drottna yfir öllum þyrstum mönn-
um, eins og honum var sýnt í sömu
andrá með annarri jarteikn enn augljós-
ari.
Því þegar móðir drengsins varð léttari
og nærkonumar biðu þess að taka á
móti honum, þá komu fyrst út úr kviði
hennar sextíu og átta múldýrasveinar,
og teymdi hver þeirra á hálsbandi múl-
dýr klyijað salti; þar næst komu úr kviði
hennar níu drómedarar klyflaðir
svínshöm og reyktum uxatungum, sjö
kameldýr klyfjuð söltum ál, síðan tutt-
ugu og fjögur kerrahlöss af graslauki,
geirlauki og blaðlauki: við þessu öllu
hraus yfírsetukonunum hugur en nokkr-
ar sögu:
Þetta era góðar vistir. Reyndar höfum
við drakkið við sleitur, drekkum nú eins
og Svissari! Þetta hlýtur að vera góður
fyrirboði, það hvetur til víndrykkju.
Og meðan þær höfðu uppi þetta hé-
gómatal, út kom Pantagrúll, loðinn eins
og bjöm; og við það að sjá hann sagði
ein þeirra af sagnaranda:
Hann er fæddur alhærður, hann vinn-
ur kraftaverk; og ef hann lifír nær hann
fullum þroska.
Frh. siðar í Lesbók.
Ath.: Bókin kemur væntanlega út í
haust (ásamt Gargantúa) hjá forlaginu
Svart á hvítu.
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS 30 MAÍ 1987 1 1