Lesbók Morgunblaðsins - 31.10.1987, Blaðsíða 15

THOMAS BERNHARD:
PROSA
Suhrkamp Verlag.
Thomas Der Zauberberg
Mann Roman
4
THOMAS MANN:
DER ZAUBERGERB
Fischer Taschenbuch Verlag.
Þroskasaga Hans Castrops, Töfrafjallið,
er eitt þeirra meistaraverka bókmenntasög-
unnar sem allir sem lesa hljóta að vera
sammála um að seint verði oflofað. Nóbels-
skáldið Mann ætlaði sér svo sem ekki annað
en rita stutta gamansögu þegar hann hóf
að segja frá Hans Castrop en heimsbók-
menntunum til mikillar blessunar varð
verkið annað og meira. Það tók hann fimm
ár að skrifa verkið sem er mikið að vöxtum,
visku og vönduðum húmor.
Lesið þessa bók. Notalegri lesningu er
erfitt að finna og hafíð hugann opinn því
meira býr að baki en hrá frásagnargleði og
list.
Samuel Beckett
SAMUEL BECKETT:
DER AUSGESTOSSENE
L’Expulsé _ i
The Expelled.
Með myndskreytingum eftir Roswitha
Quadflieg.
suhrkamp taschenbuch 1006. -
' Þessi litla saga er meiri en svo að um
hana verði fjaliað í stuttu máli. Þó ieyfí ég
mér að geta hennar í fáum orðum. Fyrsta
útgáfa sögunnar birtist 1946 en endanleg
gerð hennar 1955. Einfold verður frásögnin
að teljast. Sögumaður segir frá því er honum
er bókstaflega varpað á dyr úr húsi sem
hann hefur lengi búið í. Hann gengur götur
heimabæjar síns, sest upp í hestakerru og
leitar að afdrepi fyrir nóttina.
í sögunni koma fyrir atriði sem Beckett
hefur notað í önnur verk sín. Nægir að
nefna talningu trappanna úr leikritinu „All
That Fall“, brottvísunina úr föðurhúsinu í
„Fyrstu, ástinni" og hnébeygingamar úr
„Watt“.
Þetta kver er, sem fyrr segir, ekki langt
og í þessari útgáfu er franski textinn prent-
aður auk enskrar þýðingar og þýskrar.
Þessi stykki leikskáldsins og rithöfundar-
ins Thomas Bemhards komu fyrst út 1967.
Síðan þá hefur kverið verið prentað alloft.
Höfundurinn fæddist í Heerlen í Hollandi
árið 1931. Hann býr í Austurríki ög er vafa-
lítið einn færasti og jafnframt frægasti
núlifandi rithöfundur landsins. Viðfangsefni
hans hefur löngum verið óttinn og mátt-
leysi mannsins gagnvart nánasta umhverfi
sínu og samfélagi. Það sem jafnan gerist
er magnað ofurvenjulegum furðum sem
hefjast upp úr þögninni og koma róti á les-
andann sem máski svitnar við tilhugsunina
um samskipti manna eftir þeim nótum sem
Bemhard gefur strax í upphafí frásagnanna.
Þetta kver hefur sjö sögur að geyma og
era þær hver fyrir sig ágætt dæmi um
hæfni Bemhards sem smásagnahöfundar.
Akihjr
ENHAUER
SCHOPENHAl
THEORIE
‘_sr
V( .
denken:
e:
Aus dem handsdiriftkhen Nachlifi
Henusgegeben und eingekitet vonVblkcr Sfnerimg
ARTHUR SCHOPENHAUER:
THEORIE DES GESAMMTEN VOR-
STELLENS, DENKENS UND ERKENN-
ENS
Volker Spierling sá um útgáfuna og
skrifar inngang.
Piper 1986.
Nýverið las sá sem þetta skrifar einkar
skemmtilega frásögn af manni í sjávar-
háska. Það kver er eftir þann ágæta rithöf-
und Gabriel Garcia Marquez. Skipbrotsmað-
urinn sér ekki annað en 'hafíð og himininn
og velkist hann á prammanum um Karabíu-
hafíð í marga daga og margar nætur. Ámóta
hrakningum bjóst ég við að lenda í þegar
ég hóf lestur þessa mikla heimspekirits
Schopenhauers. Einhvemveginn náði ég
landi, reynslunni ríkari og nokkra fróðari
um speki Prússans Schopenhauers.
Mér segja fróðir menn að þessi bók sé
piýðilegur inngangur að höfuðverki Schop-
enhauers „Die Welt als Wille und Vorstell-
ung“ og trúi ég því.
A næsta ári era liðin tvöhundrað ár frá
fæðingu Arthurs Schopenhauers og má
búast við mikilli vakningu vegna þess. Því
er ekki úr vegi fyrir atvinnumenn sem og
áhugamenn að sigla hægan í gegnum þetta
bindi sem er mikið að vexti og visku. Og
skoði hver fyrir sig.
GEORG TRAKL:
DAS DICHTERISCHÉ WERK.
Deutscher Taschenbuch Verlag 6001.
Öld er liðin frá því að Georg Trakl fædd-
ist í Salzburg í Austurríki. Sjötíu og þijú
ár síðan hann lést í Kraká af völdum kók-
aíneitranar. Hann varð því ekki langlífur
en lengi munu ljóð hans lifa með þýskumæl-
andi og -lesandi kvæðaunnendum.
Þessi bók sem hér skal getið hefur að
geyma öll kvæði Trakls, mörg hver í fleiri
en einni útgáfu, og er farið í saumana á
þeim í eftirmála. Þetta er vel unnin útgáfa
og hvalreki á fjörar ljóðaunnenda.
Trakl gaf ekki út nema tvær ljóðabækur
en birti allmörg kvæði í tímaritinu Der
Brenner. Ljóð hans era vissulega fögur þó
yrkisefni hans hafí ekki verið eintómar rós-
ir sætleikans. Óhugnaðurinn kemur æ fyrir
og skáldið bölvar svefninum, dökku eitri
hans og skuggi aðkomumannsins verður
sjóræningi í söltu hafi sorgarinnar. Svefninn
er sem fugl sem hvítur flýgur upp af næt-
urstígum og svífur yfír hrapandi stálborgir.
SIGURJÓN GUÐJÓNSSON
Hallar að
haustgrímu
Sof nú, sóley,
sofþú, ftGll,
væn í varpa.
Sof, Baldursbrá
við bæjarvegg.
Vak vindharpa.
Svefn mig sækir,
sofa ég vil.
Dul draumheima
dregur, seiðir,
laðar íil sín
land lífgeima.
Hvað mun bíða,
þá bregðum lit?
Skammt nær spaks spá.
— Finnumst aftur
fítill, sóley
og Baldursbrá.
Stund á
Þingvöllum
Sat ég á kletti við Öxará.
Iðandi fossinn þaut
frá stalli á stall
og steyptist í hylsins skaut.
Niður hans hreinsaði hlustir
frá hávaða dags og gný
sem leggst á hug og hjarta,
harðar en nokkurt blý.
Sól skín á víða velli.
Vindurínn sefur í ró
um þröngar gjár og þögula tinda
og Þingvallasjó.
Andartök aldanna hvfsla,
eitt ég verð með þeim;
vil deyja inn í fagurblá fíöllin,
er fer ég bráðum heim.
Höfundurinn er fyrrum prófastur í Saurbae á Hvalfjaröarströnd.
JÓN STEFÁNSSON
Þú
dögun
sólargeislamir harðir megna ekki
að má þykkt ryklagið af línum bókanna
og úr rústum næturinnar rís hann
veiklulegur muldrandi skotheldum
orðum eins og við sjálfan sig
dagblöðin stækkandi ijall á gólfínu og
slfellt falla skriður
af hungurmorðum og mönnum vaktir upp
þegar enn er nótt af stígvélaharki
og hverfa
og það er sem kippir fari um
arma líkt og ég ætli að kreppa hnefa (til
dæmis bjarga heiminum) en fyrir ofan mig
loftið sundurslitið af augum og ekkert
rýfur þögnina með rennandi vatninu
en á áður gleymdum stað geymi
ég rakvélablaðið og
mín síðasta hugsun verður þú
Höfundurinn er ungur Keflvíkingur.
HERDlS HALLVARÐSDÓTTIR
Sálmur
leitandi
Sál mína þyrstir eftir friði,
hjarta mitt kvelst
og sinni mitt brennur.
Alla daga er sem ég gangi á nálum,
þær stingast í mig og særa iljar mína
en auga mitt eygir hvergi auða jörð.
hins
manns
Ég er sem leitandi sauður,
mig hungrar
og mig þyrstir.
Fjandmenn mínir ofsækja mig,
hörund mítt er bl&tt og marið,
ég kemst ekki undan þeim.
Ég sný mér við og reiði hnefa minn til höggs,
en þeir skjótast undan
eins og snákar,
svo bíta þeir mig aftur.
Þá minnist ég bróður míns
og býð þeim hinn vangann.
En þeir hlæja, þeir hæðast að mér.
Ég sný frá þeim
og bið þig að veita mér hvfld,
koma og búa í hjarta mínu
þvi ég þarfnast þín
eins og eyðimerkurfarinn þarfnast vatns.
Hugur minn hrópar — komdu,
miskunnaðu mér,
á meðan efínn hvíslar í eyra mitt
— þú ert ekki verðug,
og þá lokast hjaríá mitt
eins og það væri blóm en þú skuggi.
— Guð minn, hvað get ég gert?
Ég loka þig úti eins -og þú værir pestin.
Er fyrirgefning þín einnig mér til handa,
eða dó bróðir minn á krossinum bara tyrir hina?
Höfundurinn er tónlistarmaður.
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS 31. OKTÓBER 1987 15