Lesbók Morgunblaðsins - 16.04.1988, Qupperneq 13

Matthea Jónsdóttir í vinnustofu sinni. Myndin sem þarna er á trönum heitir Sólglit í Kyrfugili.
Stuðlaformin eru
ættuð af Síðunni
Klungur
Nýkúbisminn, svo ég noti orð Frans-
manna, blasir alls staðar við á vinnustof-
unni, — í Heklu, í Snæfellsjökli, Þingvöllum
og í húsamyndum, gijótamyndum og upp-
stillingum.
Hún stillir þrem olíumyndum upp saman,
segir svo hugsi um leið og hún myndar
hringi í loftinu með höndunum: Já þetta eru
svona klungur. Þessi hér er úr Álftafírði
þegar Austijarðaþokan leggst yfír fjörðinn,
þessi þoka þama fyrir austan sem er lyga-
sögu líkust, — hellist yfír allt í einu og er
horfin jafnskjótt aftur. Og snarlega er þá
komið glampandi sólskin. En þessar, — þess-
ar eru frá Lónsheiði. Við hjónin tjölduðum
við Heiðará ásamt dætrum okkar. Það var
sól og blíða þegar við komum og áin vatns-
lítil og sakleysisleg. Telpurnar óðu út í ána
miðja þar sem stórir steinar voru, slípaðir
af ánni sjálfri, og þar dunduðu þær sér við
að teikna á þá með marglitum krítarstein-
um. En síðla nætur skall á stórviðri með
suðaustan rigningu, eins og hún getur verið >
hroðaleg þama fyrir austan, og Heiðará
breyttist í ógnvekjandi stórfljót. Þetta vom
hamskipti. Eg varð fyrir sterkum áhrifum.
Hin snöggu veðrabrigði á íslandi em stór-
kostlegt myndefni. Ég sæki áhrifín í lífíð
og landið, þau era alls staðar í umhverfínu,
allt frá því smæsta og til hins stærsta. Allt
er jafn ómissandi.
— Þama era líka skógarmyndir í allt
öðram stfl. Era þetta kannski belgískir eða
franskir skógar?
Ég hvfli mig með því að mála svona lands-
lag, það losnar líka um litameðferðina þeg-
ar ég mála eitthvað annað og frjálslegra.
Oft breytast líka litimir hjá mér í hinum
myndunum eftir svona „leik".
— Og svo era það vatnslitamyndimar,
blóm, fuglar, stuðlar?
Já ég hef mikið dálæti á fuglum. En
veistu hvað karlmenn segja þegar þeir sjá
blómamyndir hjá mér, — nú þú málar blóm?
— eins og það sé lítið merkilegt. En dýr-
asta myndin sm seld var í heiminum ekki
alls fyrir löngu kostaði þijá milljarða íslensk-
ar, lítil mynd eftir Van Gogh, og veistu
hvað var á henni? Vatnaliljur!
Nýkúbismi, — segja Frakkar um myndir Matt-
heu Jónsdóttur, sem opnar sýningu á verkum
sínum í FÍM-salnum í dag, og eftir hálfan
mánuð aðra sýningu í París, nánar tiltekið í
Galerie Salammbo, steinsnar frá Picasso-
Landbrot við Heklu, 1987. 130x85 sm. Ein af myndum Mattheu á sýningunni í
Gallerí Borg.
Rætt við MATTHEU
J ÓN SDÓTTUR sem til
þessa hefur sótt sína
upphefð að mestu til
útlanda þar sem hún
hefur hvað eftir annað
fengið verðlaun og
viðurkenningar og nú er
framundan sýning
hennar í París. Jafnframt
er hún núna með sýningu
í Gallerí Borg og af því
tilefni hefur Kristín
Marja rætt við hana.

safninu.
— Ég hef aldrei sóst eftir að sýna erlend-
is, til mín hefur verið leitað um slíkt, segir
Matthea um leið og hún skundar með mig
inn á vinnustofu. — Þessu er ólíkt farið hér
heima. Ég hefði þurft að vera með nokkuð
stóra sýningu núna, en fékk ekki inni,
hvorki á Kjarvalsstöðum né Listasafni ASÍ,
var alltaf vísað frá, umsóknir ekki teknar
til greina eins og komist var að orði, eða
vísað annað.
— Hvers vegna?
— Því verða þeir að svara. Heyrðu, —
þetta er hún Táta, segir hún og bendir á
hundinn sinn, lítinn og krallhærðan sem
hamast í buxnaskálmunum mínum, — hún
er dálítið forvitin. En það er gott að hafa
hana hérna á vinnustofunni, hún fylgist svo
vel með mannaferðum.
Og Táta tekur ábendingunni, leggst fram
á lappir sér við gluggann, og vei þeim er
reynir að smokra sér framhjá henni.
Kannski Öðruvísi
— Ég er Skaftfellingur í móðurætt og
Dalamaður í föðurætt og fór 18 ár gömul
í Myndlista- og handíðaskólann, segir hún
ákveðin án þess að ég spyiji hana. — Ég
útskrifaðist þaðan 1956 en fór svo f Mynd-
listaskólann í Reykjavík 1960. Ég náði því
að sýna í Listamannaskálanum áður en
hann var rifinn, það var á samsýningu FÍM
1966. Nú svo hef ég farið í náms- og kynnis-
ferðir víða um lönd.
— Þú hefur fengið fjölda verðlauna og
viðurkenninga erlendis Matthea?
— Það er nú svo leiðinlegt að telja svo-
leiðis upp, en ég fékk jú bronsverðlaun í
tvígang á alþjóðasýningum á vegum Evr-
ópuráðs, „Europe Prize" í Belgíu, fyrst 69
og síðan aftur '71, — hann Stefán maðurinn
minn tók nú reyndar á móti þeim verðlaun-
um því þá lá ég á Fæðingarheimilinu og
var að eiga fjórðu dóttur okkar. Svo hef
ég tekið þátt í samsýningum í Belgíu,
Frakklandi og Þyskalandi og fengið þar
verðlaun og viðurkenningar, fékk gullverð-
laun fyrir vatnslitamyndir í Lyon ’79.
— Ög nú ertu komin með útlenskan
umboðsmann?
— Já það hafði samband við mig svissn-
eskur umboðsmaður og óskaði eftir að fá
að starfa fyrir mig. Það er hann sem sér
um sýningu mína í París núna í mánuðinum,
en sú sýning mun víst fara víðar.
— Hvers vegna þessi áhugi erlendis frá?
— Það hefur verið talað um persónulegan
stfl. Ég er sjálfsagt ekkerb betri málari en
aðrir, kannski öðruvísi.
— Mundir þú kannski vilja lifa og starfa
í útlöndum?
— Ja, þar era menn allavega lausir við
klíkuskapinn, — en mér fínnst best að vinna
hér. Hér er allt sem er manni kærast.
— Það er alltaf verið að setja ný- fyrir
framan allar stefnur, nýimpressjónismi, nýja
abstraktið, nýja málverkið, en hefur nokkuð
nýtt komið fram í raun og vera, er þetta
ekki allt gömul lumma eins og gárungamir
segja?
— Nei það er stigsmunur á útfærslu. Ég
mála til dæmis ekki eins og Picasso og þesS-
ir gömlu kúbistar, — annars skil ég ekkert
af hveiju þeir era að klína þessu franska
nafni á mig, ég er ekki að eltast við neinar
stefnur, — ég tek bara landslagið, mér finnst
gaman að mála það svona, þetta var svona
austur á Síðu þar sem ég var í sveit. Þar
var mikið um stuðlaform, fallegar kletta-
myndir, ég var gjörsamlega heilluð sem
krakki, lék mér tímum saman við stuðla-
myndanir í lágum hömram. Veistu, ég hef
alltaf verið svo hrifin af gijóti...
StórtækÞjóð,-
StórarMyndir
í yfirbyggðum skála sem liggur milli
vinnustofu og íbúðarhúss era langar hillu-
raðir fullar af gijóti. — Ég byijaði að safna
þegar ég var smástelpa, segir Matthea um
leið og við föram hjá. Við göngum oft á
fjöll ég og maðurinn minn til að safna gijóti.
Og Matthea vill sýna mér fína gijótið
sitt sem hún geymir í forláta antikskáp í
stássstofunni. Siíka steina og steinblóm hef
ég aldrei áður séð og lýsi vantrú minni á
fund þeirra hér úti á víðavangi. Listakonan
verður hróðug á svip og bograndi jrfír skápn-
um hvíslar hún að mér nafni staðarins þar
sem hún fann þá flesta. Steinblómin má líka
sjá í myndum hennar.
En hvergi hef ég séð fólk í myndunum,
að minnsta kosti ekki margt og spyr hana
út í það.
— Ég hef gert minna af því að mála
fólk, en hugsanlega mun maðurinn koma
meira við sögu í framtíðinni, ég álít það.
Annars æfði ég mig nú á honum Jóni Lax-
dal meðan ég var í skólanum, en hann var
nú eitthvað tregur við að fara úr treyjunni.
En fólk er það skemmtilegasta sem til er.
Sumir halda að ég sé ómannblendin og hlé-
dræg, en það er ekki rétt, ég verð bara að
vera það til að fá næði, næði til að vinna.
Slíkt er alveg forsenda fyrir því að eitthvað
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS 16. APRÍL 1988 13