Lesbók Morgunblaðsins - 27.08.1988, Page 6

Ragna Róbertsdóttir. Fædd árið 1945. Nám í
Myndlista- og handíðaskóla íslands. 1963—67 og
1968—70; Konstfack í Stokkhólmi 1970—71. Tekið
þátt í fjölda samsýninga víða um lönd, m.a. Scand-
inavia Today í Bandaríkj unum og Japan og Norr-
æna textílþríæringnum 1976 ’79 og ’82. Auk þess
tekið þátt í samkeppni og/eða sýningum í eftirtöld-
um löndum: Danmörku, Sviþjóð, Finnlandi, Færeyj-
um, Sviss, Ungveijalandi og Póllandi. Fyrstu einka-
sýninguna hélt Ragna árið 1986 í Nýlistasafninu,
aðra í Gallerí Ganginum 1987 og í Gallerí Glugga-
num á Akureyri og Gallerí Birgis Andréssonar á
þessu ári. Ragna var á síðasta ári valin Borgarlista-
maður 1987.
Efnið mótar verkið
ekki síður en hugmyndimar
ún tekur á móti mér, látlaus í fasi og bros-
mild, og vísar mér inn á vinnustofuna sína.
Á grágljáandi gólfínu eru nýjustu verk henn-
ar, skúlptúrar úr torfí og grjóti. Veggimir
eru hvítir og ómúraðir svo lesa má sögu
Samtal við Rögnu
Róbertsdóttur,
borgarlistamann
Það er útsala í Faco á
Laugavegi. Ég skoða
sumarfÖtin sem komust
í tísku fyrir fáeinum
mánuðum; nú ríður á að
rýma hillumar fyrir
haust- og vetrarfötin.
Svona er lífið
miskunnarlaust og
krafan um nýjungar
hávær, hugsa ég. Geng
upp á næstu hæð,
klöngrast yfir stafla af
fötum, heilsa stjörfum
gínum og kalla eins og
fyrir mig var lagt: Ragna!
Eftir HRAFN
JÖKULSSON
mótatimburs á þeim; tveir stórir gluggar í
norður og yfir marglitum húsaþökunum lón-
ir Esjan.
Ragna Róbertsdóttir var valin Borgar-
listamaður 1987. í því felst að hún fær
greidd laun í eitt ár frá borginni, án nokk-
urra kvaða. NÚ er árið liðið og um helgina
verður opnuð sýning á verkum Rögnu á
Kjarvalsstöðum; sýning sem hún byrjaði
raunar að undirbúa fyrir tveimur árum.
Við setjumst við vinnuborðið hennar og
ég spyr fyrst hvaða þýðingu það hafí að fá
starfslaun borgarinnar.
„Starfslaunin gerðu mér kleift að einbeita
mér algerlega að undirbúningi þessarar sýn-
ingar," segir hún. „Ég gat líka lagt út fyr-
ir öllu efni sem til þurfti en það hefði ég
varla getað að öðrum kosti. Þetta er búið
að vera ansi dýrt.“
— Fannst þér þetta mikil upphefð, að
vera valin borgarlistamaður?
„Nei,“ segir hún hugsi, „þannig hef ég
nú ekki litið á málið. Mér fínnst fyrst og
fremst að ég hafí verið heppin, því margir
listamenn sóttu um. í umsókn minni lagði
ég mig fram við að útskýra hvað ég ætlaði
að gera ef ég fengi styrkinn. Það hafði sjálf-
sagt sitt að segja."
— Hvemig atvikaðist það að þú fórst að
vinna með torf í verkum þínum. Er það
ekki alveg nýtt í íslenskri myndlist?
„Jú, á þennan hátt, Tryggvi Hansen hef-
ur þó notað torfíð í skúlptúra á allt annan
hátt. Áhuginn kviknaði hjá mér þegar ég
fór á torfhleðslunámskeið hjá honum. Ég
var lengi, lengi að velta fyrir mér hvemig
ég gæti notað það. Fólki fannst þetta al-
mennt fráleit hugmynd, það var sannfært
um að verkin m}mdu molna niður á skömm-
um tírna," segir Ragna og hlær. „Steinninn
sem ég nota kemur hins vegar í beinu fram-
haldi af norskum steinflögum sem ég not-
aði áður, þegar ég skapaði skúlptúra einkum
úr reipi og steinflögum. Mig langaði að vinna
verkin mín eingöngu úr íslensku efni og
leitaði ýmissa leiða: Ég gerði tilraunir með
að steypa steinana sjálf en gafst upp á
því, þar sem ég fékk ekki áferðina sem ég
var á höttunum eftir. Að endingu leitaði ég
fyrir mér þjá Steinsmiðjunni og þar lét ég
vinna fyrir mig grágrýtissteina í ákveðinni
stærð og með sérstaka áferð."
— Mig langar að biðja þig að lýsa því
hvemig verk verður til hjá þér, frá því hug-
myndin kviknar þar til skúlptúrinn er full-
gerður.
„Aðdragandinn er oft langur, frá því ég
fæ fyrstu hugmyndina þar til ég hefst
handa. Ég ákveð hvaða efni ég ætla að
nota og fer að forma hugmyndimar. Ég
teikna eiginlega aldrei það sem ég ætla að
gera, heldur læt verkin mótast smám saman
í huganum. Ég legg mikla áherslu á að
formið verði að lokum einfalt og tært.
Eins og ég sagði læt ég vinna steininn
fyrir mig, en torfíð fæ ég hins vegar í haug-
um, gegnsósa af bleytu. Ég fékk gamalt
fjós til aftiota uppi í Mosfellssveit og þar
þurrka ég torfið, í sumar notaði ég líka
portið héma á bak við,“ segir Ragna og
bendir út um gluggann, niður á sólbakað
malarportið. „Eg var eins og bóndi, lagði
torfíð til þerris í þurrki og var sífellt á verði
ef þykknaði í lofti. Fólk hefur áreiðanlega
haldið að ég væri stórskrítin: sífellt að
hlaupa til og snúa torfþökum!" Hún hlær
innilega. Heldur áfram að rekja þróunarfer-
il verka sinna. „Þegar torfíð er orðið alveg
þurrt tek ég til við að sníða. Ég er með
snið sem ég legg á torfmottumar og sker
eftir; já, ég nota bara venjulegan sníðahníf.
Og þetta er raunar rétt eins og að sníða
flík — bara miklu sóðalegra og líkamlega
erfíðara. Mér fínnst áreynslan góð og hress-
andi, því lengst af er ég aðallega að hugsa
og pæla og það getur verið þreytandi ekk-
ert síður en líkamlega vinnan.
Þegar allt er tilbúið, fer ég að raða sam-
an torfínu og steinunum samkvæmt hug-
myndum mínum. Eins og ég sagði geri ég
lítið af því að búa til teikningar til að fara
eftir, þannig að ég verð að þreifa mig áfram
með verkin."
— Og eftir þennan langa vinnslutíma er
eitthvað orðið til sem þú ert ánægð með ...
„Já, en verkin verða líka að falla að
umhverfinu. Sýninguna á Kjarvalsstöðum
vinn ég út frá salnum þar. Ég kem ekki
bara með verkin mín og set þau upp, heldur
reyni ég að skapa heild — verkin em ekki
endanlega til fyrr en ég er búin að setja
sýninguna upp.“
— Hvað er það í sköpun verka þinna sem
veitir þér mesta gleði?
„Mér fínnst eiginlega allt mjög skemmti-
legt og gefandi," segir Ragna og þarf greini-
lega ekki að hugsa sig mikið um. „Hin langa
forvinna að verkunum mínum er ekkert
síður skemmtileg en sköpunin sjálf. En auð-
vitað er ánægjulegast þegar upphaflega
hugmyndin fer að lifna við í efninu. Og
raunar er það svo að sjálft efnið mótar verk
mfn jafn mikið og þær hugmjmdir sem ég
hef.“
— Þú yrkir núna í torf og gijót. En þú
byijaðir sem hreinræktaður textíllistamað-
ur, ekki satt?
„Jú, ég byijaði á því að vefa teppi, á
svona uppistandandi stól eða grind. Þau
voru reyndar ekkert hefðbundin í þá daga,
frekar gróf og upphleypt. Ég lagði megin-
áherslu á að hafa formið einfalt, alveg eins
og ég geri nú þegar ég vinn með torf og
gijót. Ég byijaði fljótlega að búa til smá-
skúlptúra og upp úr 1980 vann ég eingöngu
í þrívfdd."
— Hvemig skilgreinir þú þig sem lista-
mann, það er varla hægt að segja að þú
sért textíllistamaður? segi ég og bendi á
torfhleðslu út við annan gluggann.
„Nei," segir hún og hlær, „það er varla
hægt lengur, rétt er það. Mér fínnst það
bara skipta svo litlu máli, að ég er ekkert
að skilgreina sjálfa mig. Ég gæti alveg far-
ið að vinna aftur með einhver mjúk efni sem
með góðu móti er hægt að flokka undir