Lesbók Morgunblaðsins - 15.10.1988, Qupperneq 3

I-EgBáW
[mi [ö] [r] [q] [u] [n] [u [2 [a! [mi ® [n ® ®
Útgefandi: Hf. Árvakur, Reykjavík. Framkvstj.:
Haraldur Sveinsson. Ritstjórar: Matthías
Johannessen, Styrmir Gunnarsson. Aðstoð-
arritstjóri: Björn Bjarnason. Ritstjórnarfulltr.:
Gísli Sigurösson. Auglýsingar: Baldvin Jóns-
son. Ritstjórn: Aðalstræti 6. Sími 691100.
Forsíðumyndin
er frá hverasvæðinu við Beppu á japönsku eynni
Kyushu. Við hverinn stendur rauði demóninn Aka-
Oni. Grein Jóhönnu Kristjónsdóttur um Japan er inni
í blaðinu.
TANGEN
Miklar umræður kenndar við Norðmanninn Tangen
urðu hérlendis í fyrra þegar hann kvaðst hafa fundið
nýjar upplýsingar er gæfu til kynna að Stefán Jóhann
Stefánsson hefði gefíð Bandaríkjamönnum óviðeigandi
upplýsingar. Fyrri grein dr. Þórs Whitehead er á bls.
4 og sú seinni birtist í næstu viku.
ir. lagdi tH véó Slrfán Jóhami:
REKTU ERLING
OG TERESÍU!
Hús skáldsins
Guðjón Friðriksson skrifar um hús Hannesar Haf-
steins í Reykjavík frá því hann var ungur drengur og
til dauðadags.
JÓHANNES ÚR KÖTLUM
Ég
hlakka til
Nú hlakka ég til haustsins,
það hamingjan veit!
Þá flýg ég burt með fuglunum
í fagurri sveit.
Þá flýg ég burt með fuglunum,
og fögnuður minn
aldrei verður yndislegri
en í þetta sinn.
Veturinn er nú vinur minn,
og vermir mig bezt,
því þá finn ég það aftur,
sem þrái ég mest.
Þá öðlaðist ég það aftur,
sem allra helzt ég vil.
— Þó snjórinn verði í höku
ég hlakka samt til.
Jóhannes úr Kötlum gaf út fyrstu Ijóðabók sína, Bí, bí og
blaka, árlö 1926. Hann sendl siðan frá sér fjöldamargar
Ijóðabækur og varö eitt virtasta Ijóðskáld samtíðar sinnar.
Sú var tíð hér á íslandi, segir
gamalt fólk, að það þótti
næstum óguðlega léttúðar-
fullt að leika sér. Það mátti
helzt ekki sjást hjá þeim sem
komnir voru af barnsaldri; í
mesta lagi að ungir og
hraustir menn tækju eina
bröndótta, svo sem þjóðaríþróttin var nefnd,
- blessuð sé minning hennar. Þó var eitt
sport leyfilegt: Löngu fyrir daga nútíma
hestamennsku var alltaf einn og einn maður
í sveitum, sem átti gæðing og brá sér á bak
fyrir ánægjuna eina saman. Það var leyfi-
legt. Annars áttu menn að fleygja sér útaf
og hvfla sín iúin bein, ef þeim féll verk úr
hendi. Og veitti ekki af.
Nú er sú breyting á orðin, sem allir
þekkjaríþróttir eru fyrirferðarmikill þáttur
í nútma þjóðfélagi; þær eru hluti af menn-
ingunni og liggur við að þeir einstaklingar
séu litnir hornauga með nokkurri vorkunn-
semi, sem ekki hafa sinnu á að iðka neins-
konar sport. A skólaárum mínum á Laugar-
vatni var harðsnúin klíka vinstrisinna mjög
á móti íþróttum; þetta voru snargáfaðir
menn og.efni í sófakomma, sem töldu að '
orkunni væri ekki eyðandi í svo fávísiega
iðju sem sport, enda vissu þeir ekki til þess
að Lenin hefði verið i leikfimi eða hand-
bolta. Þá þótti fínt að vera „antisportisti"
eins og það var nefnt, en nú er öldin önnur.
Geysilegur fjöldi fólks glápir ekki bara á
keppnisíþróttir afreksmanna en þyrpist í
líkamsræktarstöðvar og sund árið um kring,
í badminton og á skíði á vetuma og golf á
sumrin. Fjöldi manns fer líka á hestbak, sem
er hollt og gott fyrir hestana og loks eru
þeir, eiga það sameiginlegt með nóbelsskáld-
inu okkar, að fara í daglegan göngutúr.
Líklega er fátt betra þegar aldurinn færist
yfir.
Á síðastliðnum vikum Olympíuleikanna
hefur komið betur í ljós en nokkru sinni
áður, að íþróttir hafa lagt undir sig heiminn
og að atvinnumennska í íþróttum er að verða
Sportið er hluti
af menningunni
regla fremur en undantekning, þegar af-
reksfólk á í hlut. Þetta helgast af því, sem
mörgum finnst óheillaþróun, að frægir
kappar taka að sér að auglýsa hin og þessi
vörumerki fyrir háar upphæðir. Allt er met-
ið til verðs; einni það að keppa á einhverju
móti, þar sem verður að borga mönnum
ríflega fyrir að vera með. Það sást á mynd-
um, að hinn brottrekni og útskúfaði Ben
Johnson er ekki fjarhagslega á nástrái; að
minnsta kosti ekur hann um á Ferrari
sportbfl, sem kostar á við stórt einbýlishús.
I ljósi þessa verður áreiðanlega erfítt að
útrýma brögðum eins og lyfjanotkun; menn
svífast einskis þegar svo miklir fjármunir
eru í boði. Jafnframnt hafa íþróttirnar sett
niður og grunur leikur á, að fleiri olympí-
skir sigurvegarar en Johnson hafi óhreinan
skjöld, þótt ekkert mældist.
Á sama tíma og Olympíuleikarnir fóru
fram, var undirritaður úti á Spáni sem liðs-
maður í golflandsliði íslenzkra eldri kylf-
inga, 55 ára og þar yfir, sem árlega keppa
við 15 Evrópuþjóðir. Við náðum 10. sæti
og hefur ékki áður tekizt að bera sigurorð
af fimm þjóðum. Það er mikið ævintýri að
taka þátt í fjölþjóðlegri keppni á einum
glæsiiegasta golfvelli Evrópu, en getur
vissulega tekið á taugamar, einkum ef illa
gengur. Varla þarf að taka fram, að búið
er að vera allt sumarið að koma sér í sem
bezta æfíngu fyrir þessi átök, beint eða
óbeint, og hefði ugglaust verið hægt að
mála fyrir heila sýningu eða skrifa bók á
öllum þeim tíma, sem farið hefur í æfingar
og leik. Það er líka augljóst mál, að slíkur
tæknilegur undirbúningur kemur fyrir lítið,
ef taugamar eða sálarástandið verður eins
og hjá okkar manni í Seoul, sem sendur var
þangað til að kasta kringlu og vissi vart
hvað sneri upp og hvað niður fyrir taugaó-
styrk, ef marka má orð hans sjálfs. Alltof
mikið kapp hefur verið lagt á líkamlega
þjálfun og má hiklaust gera því skóna, að
á Olympíuleikum vinni þeir, sem halda sinni
sálarró í átökunum. Svo er að sjá, að
íslenzka handboltaliðið hafí ekki tekið þetta
með í reikninginn, eðaöllu heldur, að þjálfar-
inn hafi ekki skilið það til fulls. Að loka
íþróttafólk inni í einskonar geymslu tímun-
um saman fyrir stórátök, er líklega með því
óviturlegra sem hægt er að gera, næst því
að fara á fyllirý. Þó em til ennþá verri
„taugagreinar" en handbolti; spjótkast til
dæmis, þar sem andartak útkastsins ræður
úrslitum og 100 metra hlaup, þar sem allt
getur oltið á viðbragðinu. Það er líka enginn
vafi, að óraunhæf bjartsýnisskrif og alltof
miklar væntingar, auka á sálræna álagið.
í spænska sjónvarpinu blasti við það sem
Olympíuleikarnir hafa verið ásakaðir um að
vera: Þjóðrembuhátíð. Ef sú útrás kemur
að einhveiju leyti í stað blóðugra styijald-
arátaka, er einungis gott um hana að segja.
En skelfing var lágkúrulegt að sjá ekki
annað tímunum saman í spænska sjón-
varpinu en fréttir af Spánveijum og enda-
laus viðtöl við spænska íþróttamenn, sem
höfðu staðið sig svona rétt ámóta og íslend-
ingar. Þar fyrir utan er stjömudýrkunin
algjör. 100 metra hlaupið var hvað eftir
annað sýnt þannig, að ekkert sást annað
en andlitin á þeim Carl Lewis og Ben Jo-
hnson. Það sást ekki hvemig þeir hlupu og
aðrir virtust hreinlega ekki vera með í hlaup-
inu. Ég er þess fullviss, að Islendingar hafa
fengið miklu betri og almennari fréttir af
þessari miklu íþróttahátíð. Að minnsta kosti
var var umfjöllun Morgunblaðsins bæði mik-
il og góð og sannarlega tilbreyting að fá
nokkra daga. þar sem knattspyma og hand-
bolti tröllríða ekki gersamlega því, sem á
þó að heita umfjöllun um íþróttir.
Nú verður í óða önn farið að undirbúa
sig undir leikana í Barcelona 1992 og sjáif-
ir era Spánveijar á fullu að byggja leik-
vanga, - og rannsóknarstofur til að koma
upp um dópistana. Sportið gengur á fullu
og verður sífellt viðameira. Og endalaust
virðist vera hægt að bæta metin. Það er
manninum sálræn nauðsyn að hafa eitthvað
til að keppa að, en mörg nútima störf eru
þess eðlis, að þau hafa í raun ekkert eggj-
andi markmið. Menn era þar til þess að
eiga salt í grautinn. En þess skulum við
minnast, þegar haldið er utan til keppni,
hvort sem það er á Olympíuleikum eða ann-
arsstaðar, að sá sem er utan vi_ð sig af glímu-
skjalfta, á ekkert erindi. Áreiðanlega á
nútíma sálfræði einhver hjálparráð, en samt
verður að renna blint í sjóinn, því það verð-
ur ekki ljóst fyrr en á hólminn kemur, hvort
menn hafa til að bera þá rósemi, sem gerir
fyllstu einbeitingu mögulega og er forsenda
afrekanna.
GÍSLI SIGURÐSSON
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS 15. OKTÓBER 1988 3