Lesbók Morgunblaðsins - 15.10.1988, Page 11

á „rúmið“ á gólfinu og var komin með nála-
dofa af því að sitja við borðið með kross-
lagða fætur og allt í einu vissi ég ekkert í
hausinn á mér.
Það hefði kannski verið viturlegra að
vera um kyrrt í Tókýó, halda áfram að reyna
áð ná samtali við Takako Doi, formann
Sósíalistaflokks Japans, og einu konuna sem
hefur komist áfram í pólitík í þessu landi.
Ég hefði getað farið á kabuki-leikhús og
svo kannski fengið að tala við einhvern
frægasta rithöfund Japana af yngri kynslóð-
inni, Natsuki Ikezawa. Það hafði staðið í
handbókinni sem ég las áður en ég kom til
Japans, að fólk ætti að bíða með að fara á
ryokans uns það hefði að minnsta kosti
verið einu sinni áður í landinu — höggið
væri nógu mikið fyrir því.
Svo þegar farið er að skoða verðlagið er
út í hött að vera á vestrænum hótelum í
Japan, nema maður sé milljónamæringur
eða gestur stjórnarinnar. Svo að ég sagði
vinkonu minni Midori Hanabusa í Blaða-
mannamiðstöðinni, sem tók að sér að panta
alla gistingu á vikuflakki mínu um landið,
að ég ætlaði að vera á ryokan. Annaðhvort
er maður í Japan eða ekki, hugsaði ég, tók
stærri sopa af bjórnum og vissi að auðvitað
færi ég ekki að láta eitt menningarsjokk
og framandi umhverfi sem var á mörkunum
að ég réði við, slá mig út af laginu.
Þegar öllu var á botninn hvolft var ég
drjúg með mig að hafa rambað á réttar
lestir, sem er í sjálfu sér vel af sér vikið,
þar sem öll skilti á járnbrautarstöðvum eru
aðeins á japönsku. Og mér hafði láðst að
læra þessi 1.800 tákn af 46 þúsund, sem
er sagt að maður géti komist ágætlega af
með.
Ég rölti út í heitt myrkrið og yfir í „aðal-
bygginguna" til að reyna að fá leiðbeining-
ar um hvort væri ekki matsölustaður í
grenndinni. Ég benti frúnni á að ég væri
svöng með því að hreyfa hægri höndina
eins og ég væri að borða með prjónum.
Þetta bar tilætlaðan árangur og endaði
með því að hún teiknaði upp fyrir mig
nokkra möguleika. Eg valdi þann fyrsta sem
virtist einfaldastur. Eftir að hafa gengið
riddaragang um króka og kima gömlu Ky-
oto um hrið og ávarpað nokkra sem auðvit-
að skildu ekki orð, fann ég lítinn matsölu-
stað skammt frá brúnni yfir ána sem renn-
ur um Kyoto. Þar sat ég á gólfinu og reyndi
að spá í, hvaða tákn ég ætti að velja mér
til að borða. Skoðaði verðið til að reyna að
átta mig og útkoman var alveg til fyrir-
myndar. Innan skamms snæddi ég með
pijónum og bestu lyst eitthvað sem ég von-
aði að væri steikt lifur.
Daginn eftir er ég í borg sem grætur,
Hiroshima. Ég hafði ekki hugsað mér að
koma þar við, hélt það yrði annaðhvort allt-
of dramatískt eða alltof mikið plat.
Það reyndist vera rigning. Japönsk rign-
ing eins og hún gerist hressilegust enda var
fellibylsangi að enda ferð sína. Ég bjó um
mig á Minshuku Ikedaya. Eigandinn bauð
upp á te meðan hann sagði mér leiðina að
tuminum og ég teiknaði fyrir hann heims-
kortið til að sýna honum hvar ísland væri.
Ikedaya var sjö ára þegar sprengjunni
var varpað. Hann var tregur að tala — það
þarf ekkert endilega að vera vegna at-
burðarins; þetta er japanskt þjóðareinkenni.
Midori fannst ég stundum of spurul, Ikeda-
ya fannst það líka, en kannski var hann
feginn að sumu leyti. „Ég var heppinn, syst-
Reuter
Frá Kurashiki-ánni sem renmir um
borgina.
Spurningin er: Hvar er lestin mín.
ir mín lifði af líka,“ sagði hann. Allir aðrir
úr nánustu fjölskyldu fómst. „Mér finnst
ég muna eftir blossa," sagði hann. „Svo
ekkert meira. Ég man ekki eftir neinum
hávaða. Alls engu öðm. Ég vaknaði upp á
sjúkrahúsi og það voru heldur ekki allir svo
heppnir...“ Hann ræskti sig og leit undan.
„Ég held að þú ættir ekki að búast við að
finna neitt hér. Nema tuminn. Hiroshima
er ekki sú Hiroshima sem minnisglætur
bernskunnar segja mér. Hiroshima er ný
borg og hún segir mér ekkert. Ég man
ekkert eftir uppbyggingunni, man ekkert
hvernig næstu mánuðir og ár gengu fyrir
sig. Það er eins og allt hafi verið þurrkað
út... en einn góðan veðurdag var svo risin
hér ný borg, breiðari, opnari og skipulegri
en Hiroshima. Þessi borg heitir líka Hiros-
hima. Stundum verð ég reiður út af því að
turninn var ekki rifinn. Stundum verð ég
líka bara reiður við turninn. Þvílík dauðans
vitleysa. En ef ekki væri þessi eini turn
finnst mér að ég gæti gleymt.“
Hann lánaði mér regnhlíf og ég arkaði
af stað út í rigninguna. Minshukan hans
Ikedaya var ekki langt frá turninum, svo
að ég komst þangað og horfði um stund.

m

ist!l!
■ ■ ■ '
Konur í Kyoto á hfo'óðskraG.
Það lá við að ég skildi Ikedaya. Hvað hélt
þessi turn eiginlega að hann væri? Og tákn
hvers er hann, þegar allt kemur til alls.
Sprengju sem þurrkaði út fólk og borg. Að
vísu. En skyldi hann ráða úrslitum um,
hvort sprengjunni verður kastað í þriðja
sinn. Ég held varla.
Nokkrir bandarískir túristar vom þarna
með regnhlífar eins og ég. Töluðu hástöfum
og sögðu að þetta yrði þeim ógleymanleg
. sjón. Æðisleg sjón. Mér fannst turninn eins
• og hann er á myndum. Hann vakti enga
stemmningu hjá mér. Kannski er bitinn of
stór. Ætli það séu ekki fleiri sem hugsa
svona. Geta ekki faílið í stafi .við minnis-
merki, sem- krefst þess að mönnum vökni
um augu við að horfa á það.
Kannski turninn hafi samt ekki látið mig
jafn ósnortna og mér fannst. Allar næturn-
ar á flakkinu svaf ég eins og sveskja, en í
Hiroshima var svefninn svo ókyrr og mgl-
ingslegur, að ég ákvað að koma við þar
aftur á leiðinni að brautarstöðinni til að
bæta fyrir yfirlætislegar hugsanir.
Ósjálfrátt myndar maður. sér skoðanir á
þjóðum og löndum fyrirfram. l'Japan kom
fleira á óvart en annars staðar, fólkið vakti
meiri forvitni og spurningarnar vom fleiri
en svörin. Hugsunarhátturinn mótast af trú
og hefðum, einangmn og hamstáusri þjóð-
emiskennd. Um það verður skrafað í seinni
grein.
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS 15. OKTÓBER 1988 1 1