Lesbók Morgunblaðsins - 04.02.1989, Blaðsíða 6

ég„ var -ung, jjsto^yr urðu landsfrægar þá á!
einni nóttu, en nú getur enginn maður lært
stöku, sem betur fer, liggur mér við að
segja. Þær eru misgóðar stökumar sem
heyrast núna, svo ekki sé meira sagt.
Ég þurfti fljótlega að hugsa
um stórt heimili
Á fyrsta árinu okkar í Suðurgötunni
fæddist yngsta bam okkar hjónanna, Jós-
efína Lára, eina dóttirin. Þá var mamma
komin til mín og það var mér mikil hjálp,
þó hún væri reyndar heilsulítil um skeið á
þeim tíma. Hún varð hjartveik um sjötugt
og ég var þá mjög hrædd um hana. Eg gat
ekki til þess hugsað að missa hana, hún var
mér svo mikils virði. En hún lifði lengi eft-
ir það. Hún var mér jafnan mikil hjálpar-
hella og við vorum mjög nátengdar, enda
var ég nánast eins og einbimi. Hún var hjá
mér þegar ég átti Jóhannes, Guðný systir
var hjá mér þegar ég átti Guðjón og svo
var mamma flutt til mín þegar Lalla fædd-
ist, eins og fyrr sagði. Eg þurfti fljótlega
að hugsa um stórt heimili. Við Láms vomm
ekki fyrr gift en farið var að biðja okkur
fyrir fólk í fæði á vetuma. Það tíðkaðist
svo mikið þá. Við vomm því oft með skóla-
fólk og aðra í fæði. Ég hafði jafnan eina
eða tvær stúlkur svo ég stóð ekki sjálf í
uppþvotti eða slíku. En ég hugsaði sjálf um
bömin og stjómaði auðvitað heimilishaldinu
og tók þátt í ýmsum verkum. Ég lá aldrei
í leti ef svo má segja, ég var t.d. ekki fyrr
komin heim úr siglingum en ég tók við
mínum verkum. Ég fór fyrst með Lámsi til
útlanda þegar ég var 26 ára gömul og eftir
það fómm við oft út. Við vomm stundum
einn til tvo mánuði í slíkum ferðum, en
mamma gætti jafnan bamanna.
Jóhannes sonur okkar var sem bam gjam
á að fá bronkítis ef hann fékk kvef og við
vildum því koma honum í sveitaloftið. Það
varð til þess að við keyptum sumarbústað
í landi Grafarholts í Mosfellssveit. Þar vor-
um við á sumrin með bömin en þurftum
að láta aka okkur á milli því við áttum
ekki bíl. Láms keyrði aldrei en við fengum
okkur þó bfl sem við áttum um tíma, eftir
að drengimir fengu bflpróf.
Lárus komst fljótt
til metorða
Láms komst fljótt til metorða. Jón Magn-
ússon forsætisráðherra bauð honum að fara
út og læra mál ef hann vildi svo seinna fara
í sendiherrastöðu, en það vildi Láms ekki,
hann vildi vera hér hjá föður sínum. Láras
var fulltrúi hjá honum lengi og settur bæjar-
fógeti í hans forföllum. Láms var málflutn-
ingsmaður í 36 ár. Hann sat á þingi í 14
ár fyrir Sjálfstæðisflokkinn en féll út af
þingi árið 1956. Hann sat jafnan á þingi
fyrir Seyðfirðinga, þar eystra var hann alinn
upp til tólf ára aldurs. Faðir hans var lengi
bæjarfógeti á Seyðisfirði og sýslumaður í
Norður-Múlasýslu. Hann sat einnig á þingi
um áratugaskeið og var m.a. formaður sam-
bandslaganefndarinnar árið 1918. Þegar
Láms bauð sig fyrst fram var pólitíkin hörð.
Ég man t.d.að krakkamir sungu fyrir kosn-
ingamar „Láms skal á þing, Héðinn skal
moka kolabing“ og svo öfugt, „Héðinn skal
á þing, Láms skal moka kolabing", allt eft-
ir því hvar foreldrar þeirra stóðu í pólitík-
inni. Héðinn þessi sem bömin sungu um var
auðvitað Héðinn Valdimarsson sem var al-
þýðuflokksmaður. Auðvitað hafði þátttaka
Lámsar í pólitík mikil áhrif á mitt líf. Öllu
slíku fylgir mikill ágangur á heimili og svo
fylgdi þingsetunni talsvert samkvæmislíf.
Láms átti lengi sæti í ýmiss konar nefndum
en hann tók ekki nærri sér að hætta þing-
störfum þegar að því kom. Láms varð seinna
hæstaréttardómari og um tíma forseti
Hæstaréttar. Það má segja að hann hafi á
þeim tíma orðið fyrir þungum búsiflum frá
hendi óvinveittra andstæðinga í pólitík.
Hans mótleikur var að segja af sér emb-
ætti og hreinsa sig af illum áburði, sem
honum tókst. Öllu þessu tók hann með jafn-
Fjölskyldan stödd út í kálgarði í sumarbústaðnum Enni í Mosfellssveit. F.v. Guð-
jón, amma Guðný, Lárus og fyrir framan hann Sesselja Guðný, systurdóttir Stef-
aníu. í miðjunni er Fríða barnapía, Stefanía og Jóhannes.
—i i 1 r-—i r i r i f ~;i . 11 I
VILBORG HALLDÓRSDÓTTIR
Dagar Dagamir svo hljóðir silast áfram í tóminu ert þú ein flýtur niður lífsfljótið hvergi brönd’ að fá mannhafið rennur saman í eitt _ > .
Eyðileggingin skiptir ekki lengur máli eins og hluti af annarri tilveru
smiðshöggið
HELGAJÓHANNSDÓTTIR -
Seiður ífjörunni
/ snjónum Þangið velkist
Iágu spor þín í fi'ömnni
þögul vitni Iíkist rótlausum
sem hurfu hugsunum
milíi trjánna sem aldrei
Nótt full af ná fótfestu
ókunnum seið mávurinn
björt sem dagur ber frelsið
í flóði mána í flugi sínu
og dansandi norðurljósa laus við hömlur
Nott full af töfrum óttans
grimmd heimsins
Á ísnum ómar í
dönsuðu álfamir þungri stunu
vafðir gull- öldunnar
og silfurljósum
MiIIi tijánna
flökti mynd þín
nær og nær
Höfundur er sjúkraliöi I Reykjavík.
EGGERTE. LAXDAL
Máninn
Máninn hékk yfír djúpinu,
og sagði við landið.
Eg elska dökka brá þína,
hjartslátt hafsins,
og andardrátt sofandi náttúrunnar.
Fölleitt skin mitt,
er koss á enni öræfanna,
sem rísa,
með hvítar húfur,
og bíða dags.
Nisti
Blómin,
baða sig í sólskininu,
hjörtun slá örar.
Sólin er eins og nisti,
á bijósti skaparans,
ljómi veru hans.
Höfundur býr í Hverageröi.
Lárus Jóhannesson 17 ára.
aðargeði og þeirri sáttfysi sem honum var
gefín í ríkum mæli. Láms dó árið 1978, það
vora mér erfið umskipti. Síðustu ár sín
stundaði hann sín málflutningsstörf, sáttur
við guð og menn og í hlýju sambandi við
sína fjölskyldu.
Fór með kokkabækur og
konfektpoka í rúmið
á kvöldin
Ég get ekki annað sagt en ég sé ánægð
með það hlutskipti sem mér hlotnaðist í
lífínu. Láms var, má segja, mín fyrsta og
einasta ást. Mér finnst núna að milli okkar
hafi ekki verið nein brennandi ást í upp-
hafi. Kannski finnst mér það vegna þess
að ást okkar óx með ámnum jafnt og þétt.
Okkur kom jafnan vel saman og það varð
okkur ekki neitt misklíðareftii þó Lámsi
þætti gott að fá sér í staupinu. Láms minn
var gleðimaður og söngmaður mikill og það
gat ég vel skilið þó ég tæki lítinn þátt í
slíku sjálf. Hvað snertir mitt hlutverk sem
húsmóðir þá gekk mér vel að sinna því. Það
varð að vísu minna úr lærdómi mínum á
húsholdningsskólanum en ætlað var eins og
fyrr sagði. Ég var þar aldrei nema einn
mánuð en ég bætti mér það upp með því
að fara fyrstu árin með kokkabók og konf-
ektpoka í rúmið á kvöldin. Þannig las ég
mér til og prófaði mig svo áfram — eitthvað
varð ég að gera í þeim efnum. Af systur
minni lærði ég að kaupa inn og fékk hjá
henni margar fínar uppskriftir. Konur vom
á þessum ámm mjög gagniýnar hver á
húshald annarrar og líklega hafa þær konur
sem í kringum mig vom ekki búist við miklu
af mér í upphafi. Ég var bæði af fátæku
fólki komin og svo þótti ekki kvenlegt að
fara í menntaskóla á þeim ámm, en þetta
gekk nú samt allt vel hjá mér,“ segir Stef-
anía og brosir. Þó brosið sé dauft þá finnst
mér ég sjá í því endurspeglun af brosi ungu
stúdínunnar, sem ámm saman fór með
kokkabækur og konfekt upp í rúm með sér
til þess að læra það sem í þá daga var kraf-
ist af ungri yfirstéttarkonu á íslandi.
Það er tekið að líða að kvöldi þegar ég
kveð frú Stefaníu. Mér er lfld farið og því
fólki sem sagt er frá í þjóðsögunum að
kæmist í kynni við dýrlegt líf álfa og huldu-
fólks, mér fínnst næstum nöturlegt að
hverfa frá lýsingum hennar af því Hfí sem
konur betri borgara lifðu hér áður fyrr, til
þess amsturs sem er hlutskipti flestra
kvenna í dag. „Nú er stúdentspróf álíka
mikilvægt og húsholdningsskólar og kúnst-
broderí vom hér áður fyrr,“ hugsa ég og
hleyp við fót út á bílastæðið. Ég sé mér til
mikils léttis að bfllinn minn er kyrr á sínum
stað. Hvílík heppni, þá gefst mér tími til
að komast í búð til að kaupa eitthvað fljót-
legt í matinn fyrir heimilisfólkið.