Lesbók Morgunblaðsins - 03.03.1990, Blaðsíða 4

Sinfóníuhljómsveit íslands
Aldrei má láta merkið síga
Sinfóníuhljómsveit íslands 40 ára
ann 9. mars árið 1950 hélt Sinfóníuhljómsveit
íslands sína fyrstu tónleika. Þá hét hún raunar
aðeins Sinfóníuhljómsveitin og enginn hafði
hugmynd um að hún yrði á næstu fjörutíu
árum eins snar þáttur í íslensku menningarlífí
„Um Qórðungur
hljóðfæraleikaranna í
hljómsveitinni eru
útlendingar, en
starfsemin hefur aukist
með árunum: Fleiri
tónleikar og meiri kröfur
gerðar til
hlj óðfæraleikaranna“
Eftir
GUÐRÚNU
GUÐLAUGSDÓTTUR
og raun ber vitni. Á þeim tíma voru margir
heldur mótfallnir því að ríkið Iegði fé í hljóm-
sveitarstarfsemi ,af þessum toga og máls-
metandi menn töluðu jafnvel um að rekstur
hljómsveitarinnar yrði dýrari en rekstur
Háskóla íslands. En vaskir menn, þeirra á
meðal Jón Þórarinsson og Ragnar Jónsson
í Smára, leiddu baráttuna fram til sigurs
og hljómsveitin var stofnuð. Ríkisútvarpið,
undir forystu Jónasar Þorbergssonar, lagði
til starfskrafta Útvarpshljómsveitarinnar
sem skipuð var um fimmtán mönnum og
lagði fram af dagskrárfé sínu upphæð sem
dugði til þess að unnt væri að ráða fimm
erlenda hljóðfæraleikara. Þannig skipuð
hélt hljómsveitin sína fyrstu tónleika.
Eftir fyrstu tónleikana vorið 1950 ríkti
nokkur óvissa um framhald þessar starfsemi
en borgarstjórn Reykjavíkur lagði fram fé
til þess að styrkja Sinfóníuhljómsveitina og
nokkru seinna barst henni fjárstyrkur frá
Alþingi og þar með var fjárhagsgrundvöllur-
inn sæmilega tryggður. Lengi vel byggðist
rekstur Sinfóníuhljómsveitar Islands á sam-
vinnu þessara þriggja aðila, Ríkisútvarps-
ins, Reykjavíkurborgar og ríkissjóðs. Árið
1982 var hljómsveitin gerð að sjálfstæðri
stofnun sem rekin er sameiginlega af ríkis-
sjóði, Ríkisútvarpinu, borgarsjóði Reykjavík-
ur og bæjarsjóði Seltjamamess. Þessi skip-
an mála er óvenjuleg en helgast af smæð
okkar þjóðfélags.
SlGURÐUR BJÖRNSSON
Sigurður Bjömsson er framkvæmdastjóri
Sinfóníuhljómsveitar íslands. Hann tók við
þessu starfi árið 1977, eftir tuttugu ára nám
og starf í Þýskalandi og Austurríki. í sam-
tali við blaðamann Morgunblaðisins sagði
Sigurður að hann hefði ekki fram að þeim
tíma starfað í beinum tengslum við slíka
hljómsveit, nema sem söngvari „En auðvitað
fer ekki framhjá manni hvernig fyrirtæki
eru rekin og óperur eru vitaskuld reknar á
svipaðan hátt og hljómsveit. Auðvitað hefur
starf hljómsveitarinnar breyst mjög mikið
frá hennar fyrstu árum. Hún hefur stækkað
og nú eru haldnir miklu fleiri tónleikar ár-
lega en áður var gert. Hún ferðast líka mun
meira um landið, enda er það á stefnuskrá
hljómsveitarinnar. Þetta er ekki einkahljóm-
sveit Reykjavíkur heldur hljómsveit allra
landsmanna."
Sigurður sagði ennfremur að nú væru
gerðar miklu strangari kröfur um hæfni
hljóðfæraleikara en í fyrstu var gert. Um
fjórðungur hljóðfæraleikara í Sinfóníuhljóm-
sveit íslands nú eru útlendingar, en þeir fer
fækkandi, því æ fleiri íslendingar hafa á
undanfömum árum komið þar til starfa.
DROTTNING LISTANNA HÚS-
NÆÐISLAUS Á ÍSLANDI
„Nú þykir mönnum sem tímabært sé að
hugsa til þess að hljómsveitin stækki í
áföngum, bæði til þess að hún geti tekið
við ungum og efnilegum íslenskum hljóð-
færaleikurum og svo hins að hún verði fær
um að takast á við stærri verkefni en áður
af myndarskap. Það er eitt helsta baráttu-
mál okkar sem störfum að málefnum sin-
fóníutónlistar á íslandi að stuðla að bygg-
ingu tónlistarhúss, þar sem hægt væri að
halda tónleika, flytja óperur og færa upp
ballettsýningar. Jafnframt væri hugsanlegt
að nýta húsið undir ráðstefnur af ýmsu
tagi,“ sagði Sigurður. „íþróttahallir hafa
vérið hér mjög á dagskrá og vafalaust eru
þær þarflegar en menn mega ekki gleyma
tónlistinni. í óperunni Ariadne auf Naxos
eftir Richard Strauss, lætur tónskáldið Hugo
von Hofmannsthal, eina aðalpersónuna
segja: „Tónlistin er heilög list sem saman-
safnar öllum dyggðum, einsog engill um
skínandi hásæti. Þess vegna er hún hin
heilaga meðal listanna. Hin heilaga tónlist."
Það er sorglegt að tónlistin, þessi glæsta
drottning listanna, skuli ekki eiga þak yfir
höfuðið í þessu landi.“
4