Lesbók Morgunblaðsins - 18.08.1990, Blaðsíða 7

•etti Innozenziusar X. Litógrafía frá afmæl- „Mynd af George Dyer á reiðhjóli“, 1966.
Við sama heygarðshornið: A áttræðisafmæli sínu hefur Bac-
on málað þessa mynd, „Maður í baðherbergi“, og getur hún
talizt dæmigerð fyrir túlkun hans á manninum, sem hann
stílfærir á sinn hátt og málar næstum alltaf sem einangrað
fyrirbæri.
Maðurinn er víst alltaf einn.
Mest af öllu stílfærir Bacon andlit þeirra
sem hann málar. Og það er ekki fegrunarað-
gerð. Stundum gæti manni virzt að andlitið
á viðkomandi hefði verið lamið í sundur
með hryllilegum pyndingum. Og hörundslit-
urinn er ekki eins og sá sem auglýstur er
í ferðum til sólarlanda: fjólublár, stundum
bleikur, eða grár. En hvort sem mönnum
þykja þessi efnistök geðfelld eður ei, þá eru
víst flestir myndlistarmenn sammála um að
verkin lofa mikinn meistara. Bacon er aug-
ljóslega afburða teiknari og litinn 'notar
'hann ávallt til listræns ávinnings, svo sem
er aðall hvers góðs málara.
Um Francis Bacon sjálfan hefur lítið ver-
ið skrifað. Hann er fæddur 1909 og varð
áttræður seint á síðasta ári, þó þess sé
minnst nú með stórri yfirlitssýningu í Muse-
um of Modern Art í New York. Um tvítugt
var hann um tíma í París og 1928 var hann
í Berlín þar sem hann fékkst við húsgagna-
hönnun ásamt myndlistinni. Þar hefur hann
kynnst hinni sérstæðu myndlist Weimar-lýð-
veldisins með málurum eins og Otto Dix
og George Groz, sem túlkuðu á eftirminni-
legan hátt spillinguna og úrkynjunina áður
en Hitler kom til skjalanna til að fullkomna
ragnarrökin.
Á áttræðisafmælinu var Bacon sagður
vera við hestaheilsu. Á mynd sem þá var
tekin af honum, sést að vísu að þar er full-
orðinn maður, en af og frá að hann geti
verið áttræður. Bacon heldur sínu rauða
hári og er ekki einu sinni farinn að hærast.
Bústnar kinnar hafa löngum einkennt hann
og augnaráðið er fremur stingandi. Bacon
hefur tamið sér borgaralegan klæðnað og
á myndum frá ýmsum tímum er hann yfir-
leitt með hálstau og í skinnjakka eins og
hér. Michael Levey, fyrrum forstöðumaður
National Gallery í London, sem skrifaði um
Bacon í tímaritið Art news, sagði að mynd-
in sýndi tvo menn: Annarsvegar væri bjart-
ari hlið andlitsins á myndinni, sem sýndi
öldrun og þunglyndi, en á hinni hliðinni
væri auga sjáandans ennþá vel vakandi.
GÍSLI SIGURÐSSON
Francis
Baconí
Berlín,
líklega
1928. Bacon
stendur
þarnaá
tvítugu.
Nýleg mynd af Francis Bacon áttræðum. Skarpskyggnt auga skoðandáns er
ennþá vel vakandi.
stíl, sem var fullkomlega hans eigin. Afrek
hans er ekki sízt að taka ævagamalt og
klassískt yrkisefni myndlistarinnar, mann-
inn sjálfan, og túlka með þeim hætti, að
það stendur sér og minnir ekki á neitt ann-
að. Á þessari öld hefur leitin að því frum-
lega verið sett flestu ofar; samt er það hlut-
skipti fjöldans að ná aldrei í skottið á neinu
frumlegu, enda gæti manni virst, að fátt
sé nýtt undir sólinni.
Ekki hafa myndir Bacons mætt einberri
aðdáun. Sumir segja, að hér sé aðeins á
ferðinni dýrkun ljótleikans. Aðrir tala um
mannfyrirlitningu málarans, og sjá ekki
annað en afskræmingar. Rétt er það að vísu,
að sætleiki er ekki það sem einkennir Bac-
on. Hann setur fyrirmyndir sínar á svið, ef
svo mætti segja; einangrar þær með ab-
strakt umhverfi og stundum málar hann
einhverskonar búr utanum viðfangsefnið.
itendur á áttræðu
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS 18 ÁGÚST 1990 7