Lesbók Morgunblaðsins

Ulloq

Lesbók Morgunblaðsins - 20.10.1990, Qupperneq 4

Lesbók Morgunblaðsins - 20.10.1990, Qupperneq 4
EftirGUÐJÓN FRIÐRIKSSON Lengst til vinstri er stórhýsið á nr. 11 þar sem áður var Litla-Berg. Þar gerðu þær Nielsína og Kafteins-gunna garðinn frægan. Mjóa húsið við hliðina var aðsetur listamannsins Dieter Rot meðan hann bjó á íslandi. Þá kemur hús Ríkharðs Jónssonar myndhöggvara og stendur vinnustofa hans enn óhreyfð þó að Ríkharður sé fyrir löngu genginn til feðra sinna. Ifyrri grein um Grundarstíg var fjallað um götuna milli Spítalastígs og Bjargarstígs, en nú verður haldið áfram að lýsa fólki og húsum við þessa hljóðlátu götu í Þingholtunum í Reykjavík, sem sumir Reyk- víkingar vita ekki einu sinni hvar er. Margir lista Síðari hluti. Bak við hús Thorsbræðra var var stórt hesthúi og ekki skorti þjónustulið, Þar voru h@stasv§irm, einkabílstjórar, sendisveinar og vinnukonur. En i Sílóam bjó Einar Benediktsson, skáld, um tíma í pínulitlu herbergi, þar sem ekkert komst fyrir nema rúmið hans. Þar lá hann oft illa drukkinn. menn komu við sögu í fyrri greininni en þeir bjuggu ekki síður í suðurenda götunnar eins og nú verður frá greint. Þar var reynd- ar innan um og saman við annað skemmti- legt fólk, en sumt ærið sérkennilegt. Þjófafélagið Á Litla-bergi Á Grundarstíg 11 er mikið og myndarlegt stórhýsi en þar var áður bær sem hét Litla- Berg eða Syðsta-Berg. Þar var upphaflega torfbær, reistur af Bimi Bjamasyni árið 1851 en seinna kom þar svo steinbær. í dálitlu koti hjá Litla-Bergi bjuggu tvær kvensur árið 1876, þær Níelsína Hansdóttir og Guðrún Halldórsdóttir, kölluð Kafteins- Gunna af því að hún hafði komist í náin kynni við sjómenn af útlendum skipum. Þær Níelsína og Kafteins-Gunna voru í kunnings- skap við fleiri konur í bænum, sem misjafnt orð fór af, svo sem Siggu tólfræðing, Gunnu hálffullu og Gunnu Bergmann og skutu stundum skjólshúsi yfir þær á Litla-Bergi. Af þessum konum öllum er kostulegur þáttu í Islensku mannlífí eftir Jón Helgason ritstjóra. Eitt sinn var Níelsína á Litla- Bergi yfírheyrð vegna óupplýsts stulds í Veghúsum í Skuggahverfí, sem Veghúsa- stígur er kenndur við. Segir svo frá þeim atburði hjá Jóni: „Saga Nfelsfnu pótti grunsamleg og var ftfréðiff að ppa hjá heppj, vern lögpeglyþjQnftr þfPjftrins, AÍejíjps Appftson eg Jón ögrgfipðinpr, ggnffip Mm erinffft aff ytlft=I§pffl: Pær Éftailgystup voph þá heim hernnap eg ipugðagt helðnp illa yiff hnýsni iegpegle^enannft: öepðe þmp ailmihinn ftð= súg að þjónum réttvísinnar, pg slöþkti KftpL eins-Gunna fyrir þeim ljósið svo að þeir fengu ekki komið fram fyrirætlun sinni, því að eldspýtur voru ekki við höndina. Fór þá annar Iögregluþjónninn til bæjarfógetans og fékk leyfí hans til þess að fresta þjófaleit- inni til morguns, þar sem talið var, að bæði þyrfti að rífa móhlaða og sundra heyi, ef til hlítar skyldu kannaðir allir felustaðir á Litla-Bergi. En ekki þótti ráðlegt að láta konumar leika lausum hala um nóttina, því að við búið var, að þær bæru þá á brott þýfí, er vera kynni í fórum þeirra. Voru því menn settir til að vaka yfír þeim og gæta þeirra um nóttina. En ekki er þess getið, hvemig samkomulagið var í kotinu þá nótt. Morguninn eftir var gerð rækileg leit. Fannst þá koffort grafíð í öskustó undir hlóðunum, og var í því kjöt og nokkuð af fatnaði, sem Jeitarmenn ætluðu, að þær Níelsína og Gunna ættu ekki. Við þennan fund féll Níelsínu allur ketill í eld. Hún sá sér þann kost vænstan að kannast við stuldinn í Veghúsum, og kvað hún Kapteins-Gunnu hafa opnað skemmu Ásbjamar (Sæmundssonar) með verkfær- um. Gunna sagði aftur á móti, að Níelsína Úr sögu Grundarstígs F rá Kafteins-Giinnu til Thorsbræðra hefði leitast við að ginna sig tii þjófnaðar og lést sjálf lítið hafa komið við sögu. Smám saman játuðu þær þó á sig þjófnað á eigi færri en þrettán stöðum. Höfðu þær nálega alltaf leitað fanga í hjöllum og skemmum og einkum beitt þeirri aðferð að krækja í fatnað út á milli hjallarimla. Vildi þó lengi við brenna, að þær kenndu hvor annarri um þær ávirðingar, er á þær sönnuðust." Eins og áður sagði er nú stórhýsi á Grund- arstíg 11 þar sem áður var Litla-Berg og kofí þeirra Níelsínu og Kafteins-Gunnu. I stórhýsinu bjuggu fyrr á öldinni ekki ómerk- ari menn en Magnús Sigurðsson banka- stjóri Landsbankans, Magnús Jónsson dós- ent og aiþingismaður og Friðrik Magnússon kaupmaður en sá síðastnefndi var með efna- gerð í húsinu og framleiddi þar Evu-vörur. I kjallaranum á horninu vom verslanir, svo sem verslunin Skálholt á þriðja áratugnum. Áfast við stórhýsið á Grundarstíg 11 er lítið og mjótt tvflyft hús. Þar bjó þýski lista- maðurinn Dieter Rot, er hann var búsettur á Islandi, og hafði mikil áhrif á íslenska lista- menn. Hann er nú meðal þekktari lista- manna í Evrópu. Á Grundarstíg 12 er nýlegt stórhýsi og sjoppa niðri. Þarna var áður lítið verslunar- hús sem dansk-þýski gyðingurinn Oben- haupt reisti árið 1916 en íbúðarhús hans, sem nú hýsir Borgarbókasafnið, er rétt fyr- ir neðan. í verslunarhúsi Obenhaupts versl- aði lengi Ágúst Thorsteinsson kaupmaður en síðar Steinunn Pétursdóttir. HúsJóns Trausta Á Grundarstíg 15 eru tvö samhliða hús, tvflyft steinhús norðar og einlyft múrhúðað timburhús sunnar. Stór gluggi er á efri hæð steinhússins og þar blasa við höggmyndir inn um gluggann og utan á húsinu er fag- Syðsti hluti Grundarsiígs. Brúna húsið er nr. 19. Þar bjuggu Stephensenar, enda vár það kallað Viðey. Fjær sést timburhúsið Skáli. Þar var áður Siggukot. 4

x

Lesbók Morgunblaðsins

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Lesbók Morgunblaðsins
https://timarit.is/publication/288

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.