Lesbók Morgunblaðsins - 26.10.1991, Blaðsíða 7

em 32 konur eru hafðar saman í klefa í óupp-
ins og fjárhúskofar, er fjögur af 650 þúsund
t byggja sem vörn gegn ímynduðum óvinum.
Átta manna hestvagn, sem gegnir hlutverki leigubíls.
þessum aðgerðum og er þetta ágætt fram-
tak, en hversu langt duga slíkar skammtíma-
lausnir? Jú þær eru einmitt skammtímalausn- ■
ir. Vegna þess að landsmenn sitja í dag á
götum, bekkjum og í görðum og bíða eftir
„lýðræðinu”, þá er að geijast baneitrað and-
rúmsloft og algjört sprengjuástand. Menn
gera brosandi „sigurmerkið” með vonarg-
lampa í augum og segja „democracia”,
„democracía.” En hvað skeður nú þegar fer
að líða á veturinn og „lýðræðið” kemur ekki
færandi hendi? Það verður hrikalégt ör-
væntingarástand og má búast við að margar
stjórnarbyggingar, og lúxusíbúðir fyrrverandi
og núverandi valdamanna verði lagðar í rúst.
Forsmekkurinn kom þegar í mars á þessu
ári þegar æst fólkið réðist á höfuðstöðvar
kommúnistaflokksins í borginni Shkoder í
Norður-Albaníu og brenndi til grunna hið
mikla sex hæða hús. Fjórir mótmælendur
voru drepnir og er enn minnismerki um þá á
miðjum veginum við rústir hússins. Minnis-
merkið er í laginu eins og líkkista hlaðin úr
gijóti úr rústum kommúnistaflokksins. Þá var
ráðist á veitingastað „Sigurími”, öryggislög-
reglunnar í Tírana og hann er rústir einar í
dag. Þá heimsótti ég fyrstur vestrænna
manna tvö fangelsi í Tírana og fékk leyfi til
að ljósmynda og kvikmynda þar, reyndar eft-
ir að vandlega hafði verið þrifið og fangar
klæddir í hrein föt. Ég snéri mér að konu í
einu fangelsinu og fékk túlk, sem með trega
túlkaði það sem konan sagði mér. Hennar
fangelsisdvöl var þannig til komin að hún
stal nokkrum sinnum úr „kjörbúð” í eigu ríkis-
ins, einhveiju smáræði af matvælum og fékk
fyrir það fimm ára fangelsisdvöl. Hún stal
frá ríkinu og skapaði þannig slæmt fordæmi.
Það má segja að vissulega sé glæpur að stela
úr kjörbúð, en albönsk kjörbúð inniheldur,
brauð, sveskjusultur og gamlar sápur, þannig
að það er afstætt hvað er að „stela” undir
slíkum örvæntingarkringumstæðum.
Þá heimsótti ég fyrrverandi pólitíska fanga,
sem voru í hungurverkfalli til þess að krefj-
ast þess af Ramiz Alia, forseta landsins að
hann myndi fá þá dæmda saklausa af glæpum
gegn ríkinu. Þessir menn voru dæmdir í tutt-
ugu til fjörutíu ára þrælkunai-vinnu fyrir það
eitt að láta ljótt orð falla i garð stjórnvalda.
Sendir í þrælkunarbúðir og námur og bjuggu
í jarðholum. Refsingu var þannig háttað að
gerðist maður sekur um „pólitíska glæpi” var
öll fjölskylda mannsins orðin samsek. Fjöl-
skyldunni var þá smalað saman og henni
ekið eitthvað lengst út .á land í svo nefnda
„innanlandsútlegð” og hún látin dúsa þar til
æviloka og bannað að koma til Tirana. Nú
kröfðust þessir fyrrverandi pólitísku fangar,
húsaskjóls, vinnu og einhverra bóta fyrir ára-
tuga fangelsun og þrælkunarvinnu, með því
að vera í hungurverkfalli. Hægt væri að skrifa
heilt blað um ástandið í Albaníu, en ég læt
brátt staðar numið. íbúar eru í algerlega
vonlausri stöðu. Menn setja traust sitt á lýð-
ræðisflokkinn undir stjórn Sali Berisha, geð-
þekks læknis um fertugt, sem reynir að stokka
saman hjálp frá hinum ýmsu löndum og koma
í nýtilegt horf, en spurningin er bara hvort
ekki sé allt of seint í rassinn gripið, með til-
liti til óróans, sem er í nágrannalöndunum.
Hluta af efnahagsgrundvelli Albaníu hefur
verið kippt undan með því að vöruskiptum
hefur verið hætt við nágrannalöndin og ekki
bætir stríðsástandið í júgóslavnesku lýðveld-
unum tiltrú manna til þessarra svæða. Hinn
venjulegi Albani er þrátt fyrir erfiðleikana
alltaf tilbúinn að brosa, því hann veit að lýð-
ræðið kémur einhvern tímann.
’iarhöfundur ásamt fyrrverandi pólitískum föngum, sem voru í mótmælasvelti í Tirana.
Sali Bersiha, formaður Lýðræðisflokks-
ins og hugsanlega næsti forsætisráð-
herra.
Höfundur slóst í för með finnskri sendinefnd,
sem fór um Albaníu.
I myndatökur höfðu verið leyfðar þar.
Glæsihús og rósagarðar alþýðuleiðtogans Envers Hoxha.
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS 26. OKTÖBER 1991 7