Lesbók Morgunblaðsins - 30.05.1992, Blaðsíða 3

iggxig
@ ® H [öl Sl 11 ® E ® !S 11III ® ®
Útgefandi: Hf. Árvakur, Reykjavik.
Framkvstj.: Haraldur Sveinsson. Ritstjór-
ar: Matthías Johannessen, Styrmir Gunn-
arsson. Ritstjórnarfulltr.: Gísli Sigurðs-
son. Ritstjórn: Aðalstræti 6. Sími 691100.
Forsíðan
Myndin er af hluta úr stórri mósaíkmynd frá
Jórdaníu og verður meðal annarra á sýningu'í
Listasafni Islands í tengslum við Listahátíð 1992.
Mannfræði
menntun og menning, er heiti á grein eftir
Harald Ólafsson, mannfræðing. Hann ræðir
um það sem mannfræðin flallar um, m.a. hin
goðsögulegu efni, sem lengi hafa fylgt mannin-
um, gefa innsýn í líf hans og hugmyndir og
eru gagnleg til skilnings á mannlegri hegðun,
því í goðsögunum birtist hugsun mannsins í
mjög frumlegri mynd.
2000
ára litadýrð frá Jórdaníu verður til sýnis í öllum
sölum Listasafns íslands í tilefni Listahátíðar
1992. Þar eru sýndar miklar gersemar úr listræn-
um arfí Jórdana og af því tilefni hefur Bera Nor-
dal, forstöðukona Listasafns íslands, skrifað grein.
Tónskáldið
Helgi Helgason smíðaði sjálfur fíðlu á unga
aldri og varð frömuður í tónlist, en lét einnig
til sín taka í snikkaraiðn, kaupmennsku og
útgerð. Hann var svo óheppinn að flytja með
sér frá Danmörku mislingana, drepsótt, sem
lagði 1500 manns í gröfína. Um Helga skrifar
Guðjón Friðriksson, sagnfræðingur.
HALLUR ÖGMUNDARSON
Úr Nikulásar-
drápu
/ nafni guðs vil eg upphaf efna
að veitandi helgum anda,
orðin vilda eg öll til dýrðar
einum guði með sannleik greina;
hann er í sínum helgum mönnum
hár og sterkr af dýrðar verkum,
engi skilr það ófróð tunga,
undarlegt sem vinnr hann stundum.
Hvern dag vinnr hann hér með mönnum
hærra kraft en þá er hann skapti
allan heim með himna höllu
og hans umgöng af efni öngvu;
Agústínus innir næsta
ósljálega í sínu máli
meira það, er hann manninn gjörir
máta góðan af ranglátum.
Veit eg mig eigi vanta lítið,
veslan þræl, um drottin mæla,
vizku og siðsemd, vislega gæzku,
vilja góðan rétt að skilja,
málsnilld, aktan skýrra skálda,
skil veglegrar eddu reglu;
hræðumst eg því hróðr að smíða,
nema himna sveit mér fullting veiti.
Almáttigan bið eg himna hilmi
að hreinsa brjóst frá synda þjósti,
svo að eg mega í sætri ræðu
um sælan Nikulás nokkuð mæla;
mun eg þar næst á móður Christi
málreitandi taka að heita,
að fylgjandi öllum helgum
einu ráði, að vísan greinist.
Hallur Ögmundarson, f. um 1480 og liföi framyfir 1550, var prestur,
síðast á Stað í Steingrímsfirði, lét af embætti 1539.
Aveggnum á móti mér er
mikið bókasafn. Þar
eru fjörutíu bindi og
hver bók er fimm
hundruð blaðsíður. Það
eru 20.000 blaðsíður,
en væru „aðeins“
10.000 bls. ef prentað
væri í geysistóru broti og tveimur dálkum.
Ég þarf að lesa allar þessar bækur fyrir
haustið og taka afstöðu til innihalds þeirra.
Hvemig fer ég að?
— Svona myndi ég hugsa væri ég þing-
maður. Það er stórveldasamningurinn sem
er svona stór. Sáttmálinn milli EB og
EFTA (EES). Þekkir þú nokkurn sem skrif-
ar undir kaupsamning á íbúðinni sinni án
þess að lesa samninginn? Smáa letrið líka?
Ekki ég. Skyldu þingmenn vera undantekn-
ingin?
Ég hef tillögu í málinu. Forseti Alþingis
ráði 20 hlutlausa og skynuga menn sem
hver um sig lesi 2.000 bls. (1.000 síður í
stóra brotinu), geri úr þeim útdrátt og
kynni alþingismönnum. Það tæki þingmenn
aðeins viku að hlýða á 20 fýrirlestra. Þá
vissu þeir a.m.k. um innihaldið þótt ekki
hefðu þeir lesið samninginn, því slíkt væri
óframkvæmanlegt fyrir haustið.
Heyrt hef ég (veit það ei) að allir dómar
Evrópudómstólsins frá upphafí séu hluti
af samningnum. Þyrfti aðra fímm menn
til þess að lesa þá og gera útdrátt (hafa
ekki verið þýddir). Þá er mér tjáð (veit það
Hugsum okkur
um, íslendingar
ekki) að allir viðaukar við samninginn séu
partur af samningnum. Það er víst ekki
búið að þýða þá enn og þyrftu tveir menn
að gera útdrátt úr þeim öllum. Engin smáa-
letursgrein má fram hjá þingmönnum fara
svo að þeir bindi ekki kvartmilljón íslend-
inga við einhvem klafa sem enginn veit
hver er þar til fram kæmi síðar.
Þá er fullyrt að 200 mílna stríðið sé nú
ekki lengur unnið. Samningurinn geri ráð
fyrir því að á tveggja ára fresti skuli sam-
ið að nýju um alla fiskveiðifyrirvara íslend-
inga. Hefst þá væntanlega nýtt 200 mílna
þorskastríð daginn eftir að samningurinn
verður undirritaður og skal endurtekið á
tveggja ára fresti allt til enda veraldar.
Ef þetta er rétt grunar mig að misjafnt
muni ganga í stríðinu eilífa við stórveldið.
Það er ekki víst að Davíð sigri Golíat í
hvert sinn.
Jakob forstjóri Hafró fullyrðir að við
ætlum að semja um skipti á verulegum
hluta af karfaveiðum okkar og fá í staðinn
30.000 tonn af loðnu sem við eigum þeg-
ar, þ.e. loðnu Grænlendinga sem við erum
þegar búin að semja um að sé okkar.
I Sjálfstæðisflokknum hefur verið þagg-
að niður röddum þriggja manna. Tveir
þeirra eru látnir, einn lífs. Bjami Bene-
diktsson hvatti til að spyma við fótum í
samskiptum við stórveldið. Hann neitaði
öllum vendingum þegar menn heimtuðu
að Ameríkönum yrði leyft að leggja malbik-
aða þjóðvegi um allt land því það „marg-
borgaðisig". Geir Hallgrímsson reiddist í
beinni útsendingu (og fór honum mjög
vel) og sagði menn gætu hætt við að kjósa
sig ef þeir vildu semja um slíkt og hann
varaði við (einn manna) hve fjárhagsstaða
Landsbankans væri bág er hann keypti
Samvinnubankann. Nú staðfesta forráða-
menn bankans þetta þegar rætt er um háa
vexti þar. Þriðji maðurinn er Eyjólfur Konr-
áð Jónsson, fyrrv. ritstjóri Morgunblaðsins.
Raddir eru uppi um að menn losi sig við
hann sem formann utanríkismálanefndar
þingsins af því að hann vill hugsa sig um.
Verkalýðshreyfingin ætti að standa vörð
um atvinnuréttindi íslensks verkalýðs á
íslandi. Því hefur yerið haldið fram að
bókanir íslendinga um fyrirvara gagnvart
ákvæði Rómarsáttmálans um algert frelsi
um „hreyfíngu vinnuafls" innan landa stór-
veldisins séu marklausar. Evrópudómstóll-
inn muni gera þær að engu ef á reynir,
þar sem þær virðast bijóta í gegn megin-
reglunni. Ekki veit ég, fávís maðurinn. Hef
heldur ekki lesið dóma Evrópudómstólsins.
Margir mæla með því að við samþykkjum
blaðsíðurnar tuttugu þúsund, það „marg-
borgisig“. Kanna þarf rök þeirra rækilega
og hlýða á málflutning beggja. Einn veit
ég stuðningsmann EB og aðildar okkar.
Það er Uffe Ellemann-Jensen. En hann
hefur nú gengið svo langt til andstæðrar
áttar að hann varar við þeirri tilhneigingu
stórveldisins, sem komið hefur fram, að
draga úr áhrifum smáþjóða. En Danir eru
það. Við erum smá-smá. Telur hann að
Ras Tafari (konungur konunganna, sem
var titill Eþíópíukeisara), sem hjá oss heit-
ir Jacques Delors, hafi valdið fylgishruni
Maastrichts meðal Dana vegna keisaralegs
háttalags. Nafn hans skyldi skrifað með
stórum stöfum. Fyrir á árum skrifaði ég
nafn mitt oft með rauðu. Var það vegna
þess að á Kýpur var öllum bannað að skrifa
nafn sitt með rauðu nema erkibiskupnum.
Ekki veit ég, fávís maðurinn, hvort valds-
menn stórveldisins hafa farið í litgreiningu.
En við íslendingar ættum að hugsa okkur
Um. ÞÓRIR KR. ÞÓRÐARSON
LESBÓK MORGUN8LAÐSINS 30. MAÍ 1992 3