Lesbók Morgunblaðsins - 27.06.1992, Blaðsíða 6

V E 1 Ð 1 D A G U R
F JOLSKYLDUNNAR
Friðsæll veiðistaður í laadi Vatnskots við Þingvallavatn.
Hjátru og dulúð eru
ómissandi við veiðar
að kom í minn hlut innan stjómar Landssam-
bands stangveiðifélaga að rita eilítinn pistil til
að minna á Veiðidag fjölskyldunnar sem í ár
verður 28. júní. Við höfum undanfarin ár not-
ið velvildar Morgunblaðsins í þessu efni og
í tilefni veiðidags
íjölskyldunnar, sem
verður á morgun, 28.
júní.
Eftir SIGURÐ
SVEINSSON
Við Þingvallavatn.
skal það þakkað hér. Mig langar að tileinka
Stefáni heitnum Jónssyni, fyrrum frétta-
manni, alþingismanni og veiðimanni og bók
hans Roðskinnu, þennan pistil, en sú bók
hefur orðið mér kærari en aðrar bækur sem
ég hef lesið um stangveiði.
Manninum er eiginlegt að fiska. Það er
honum meðfædd árátta. Þess vegna á ekki
að banna ungum börnum að fara niður á
bryggju eða niður að á til að reyna að veiða.
Flenging stoðar ekkert en það er nauðsyn-
legt að kenna þeim að synda. Það er líka
nauðsynlegt að ungar mæður geri sér það
ljóst, helst strax við getnað, að það er af-
kvæmum þeirra áskapað að vilja ná til hinna
hálu og hreistruðu fugla undirdjúpana.
Ætli við könnumst ekki mörg við þetta
a.m.k. þau sem fædd eru á árbakkanum.
Hvað með krakkana okkar og barnabörnin?
Það er alveg sama sagan. Auðvitað eru
undantekningar frá reglunni eins og gengur
en þær eru aðeins til þess að sanna hana.
Það er líka svo að veiðieðlið eða dellan gríp-
ur strákana ef til vill fastari tökum en stelp-
umar. Það liggur í uppeldinu. Þó hefur það
sýnt sig að þær kvenkynsverur sem byija
á stangveiði verða ekki síður forfallnar en
við karlamir og hefur það líka sýnt sig að
þær standa okkur a.m.k. jafnfætis í veiði-
skapnum.
Það hefur hver sína aðferð við veiðiskap-
inn. Eitt er þó núorðið sameiginlegt okkur
öllum. Við notum veiðistöng, hjól, línu og
beitu. Við þekkjum öll fluguna, túpuna,
spóninn og maðkinn. Einnig má minna á
sandsílið, sfldina og hrognin. Til eru veiði-
menn sem telja sig öðrum æðri í sportinu
vegna þess að þeir veiða eingöngu á flugu
og líta jafnvel niður á okkur hin sem dorg-
um einnig með ánamaðki, járnrusli og beitu
úr lífríki hafsins. Ekki dettur mér í hug að
álíta maðkadorgarana eða jámamslamenn-
ina minni sportmenn en hina einu og sönnu
fluguveiðimenn. Sumir vilja ekki beita ána-
maðki af mannúðarástæðum og telja það
illa meðferð á skepnum.
Þegar við höfum tileinkað okkur nokkuð
undirstöðuatriði við stangveiðina held ég
að hver og einn þrói sinn ákveðna stfl. Sumt
verður kækur eða ávani. Þá má ekki gleyma
hjátrúnni og dulúðinni sem mer finnst ómiss-
andi við veiðar.
Til áréttingar því að hver hafi sína að-
ferð og sinn stfl segir Stefán Jónsson frá því
í Roðskinnu að sumarið 1966 hafi hann
verið að físka með Vilhjálmi Lúðvíkssyni
Ungir Húsvíkingar með veiði sína við
Botnsvatn. Ljósmyndir: Rafn Hafn-
fjörð.
og Steingrími Hermannssyni. Þeir eru báðir
afburðagóðir fluguveiðimenn. Stíll þeirra er
gjörólíkur. Steingrímur kastar flugunni með
fyrirhafnarlausri og alþýðlegri ef ekki kæru-
leysislegri nákvæmni eins og hann vilji þar
með segja: Hér er fluga, geriði svo vel.
Vilhjálmur býður sína flugu af meiri form-
festu. Hann kastar allt að því fræðilega.
Hann virðist ekki ánægður nema lína, fluga
og stöng myndi listræna framlengingu af
fíngrunum til að sækja fiskinn. Einbeitingin
er augljósari en hjá Steingrími og það er
ljósara hvað honum er í huga gagnvart íbú-
um árinnar. Þó er í þessum veiðistíl Vil-
hjálms mikil kurteisi sem mætti túlka í
stuttu máli á þessa lund: Heiðruðu fískar,
hér er flugan, gleypið hana strax.
Þegar þetta gerðist var Stefán nýbyrjaður
að veiða á flugu. Hann ber sjálfan sig sam-
an við snillinga og segir: „Það var talsverð
skapgerðaráreynsla að fiska með þeim því
það sem var unaðslegur stíll hjá þeim var
aðeins framferði hjá mér og listræn og eðli-
leg tjáning á veiðigleði þeirra varð hjá mér
aðeins púkalegt atferli til þess að fá fisk
til að bíta á flugu. Kurteisina og eligansinn
vantar og ef nokkuð er unnt að ráða af til-
burðum mínum með flugustöngina þá yrði
það einna helst þetta: Hana, þarna er flug-
an og étið hana nú í guðanna bænum.“
Stefán segir líka skemmtilega sögu af
Jónasi Haralz bankastjóra sem fór til veiða
í Svarfaðardalsá. Þar kom stærðfræðileg
hugsun í veg fyrir árangur af stangveiði.
Heimamenn létu Jónasi fúslega í té allar
nauðsynlegar upplýsingar og leiddu hann
með blíðu að ágætum veiðistað. Þar kváðu
þeir hafa veiðst flesta silunga í Svarfaðar-
dalsá á undanförnum árum og kvöddu síðan
gest sinn með árnaðaróskum. Nú er fylgst
með hinum góða gesti af sjónarhólum Svarf-
aðardals þennan sólbjarta sumardag og
sveitamönnum til mikillar gleði hreyfði hann
sig ekki frá hylnum allan daginn sem náttúr-
lega hlaut að þýða að hann stæði í óðum
físki. Um kvöldið þegar veiðigarpurinn-var
sóttur kom hins vegar í ljós að hann hafði
ekki fengið eina einustu bröndu. Hann hafði
sem sagt fískað of fræðilega. Hann vissi
að úr þessum sérstaka hyl fengjust yfirleitt
flestir fískar og hagaði veiðiaðferð sinni
daglangt samkvæmt þeirri vitneskju.
Eg held að það megi ýmislegt læra af
þessari sögu. M.a. það, að mjög nauðsyn-
legt er að bregðast rétt við breyttum aðstæð-
um jafnvel hundrað sinnum á dag. Menn
skuli byija sinn stangveiðiferil með lág-
marksþekkingu frá öðrum og auka svo við
hana eftir því sem vitið leyfir og þörfin
krefur.
Ég minntist áður á hjátrú og dulúð í
veiðiskapnum. Stundum fá menn líka hug-
boð um það sem komd skal. Þó er ég viss
um að spenningurinn yrði lítll ef maður vissi
alltaf fyrirfram um árangur í veiðinni. En
þegar ég hef fengið slík hugboð skal það
viðurkennt að þau lifa lengi í minningunni.
Mig langar til gamans að segja frá einu
slíku. Ég átti veiðidag í Ölfusá 17. júlí 1979
ásamt kunningja mínum og vorum við sam-
an um stöngina. Varð það að samkomulagi
okkar á milli að hann byijaði klukkan sjö
um morguninn en ég kæmi þegar mér þætti
henta. Eftir að hafa sofið draumlausum
svefni ber það við að ég glaðvakna klukkan
fimm um morguninn. Þó ég sé ekki morgun-
svæfur að eðlisfari var þetta mjög óvenju-
legt. Ég varð á augabragði sannfærður um
að eitthvað óvenjulegt myndi gerast, dreif
mig á fætur og hitaði mér mikið kaffi og
tók því rólega. Hjá okkur Selfyssingum er
stutt að fara til veiða í Ölfusá aðeins tvær
til þijár mínútur á bíl. Klukkan hálfsjö var
ég orðinn viðþolslaus og ók rakleiðis að
veiðistað, horfði á ána og beið félaga míns
og annarra veiðimanna. Þegar ekkert bólaði
á félaga mínum rétt fyrir sjö setti ég saman
stöngina, og kastaði á slaginu sjö. Var það
eins og við manninn mælt að laxinn var á
um leið. Stuttu síðar sneri laxinn sig af
króknum og var fijáls. Nú var félaginn
mættur og ég settist inn í bílinn og fylgdist
með, því ég vissi vel að ævintýrið var rétt
að byija. Klukkan hálfníu skiptum við og
ég kastaði á ný og laxinn tók umsvifalaust.
Nú var hann fastur og var landað á stuttum
tíma og nú þóttist ég hafa unnið fyrir kaffí
og vindli. Þegar upp var staðið klukkan 13
hafði ég landað sex fallegum nýgengnum
löxum, félagi minn ekki orðið var og aðrir
veiðimenn höfðu fengið eins lax. Þetta var
minn dagur og mínir laxar og ég nánast
vissi það klukkan fimm um morguninn.
Að lokum vil ég nefna nokkra góða kosti
við stangveiðina umfram það sem áður er
sagt. Útivera er öllum holl og ekki síst fólki
sem vinnur innanhúss allt árið. Ég er sann-
færður um að stangveiðin kennir því fólki
sem hana stundar að umgangast landið og
náttúruna með nærgætnari hætti en ella.
Þá má ekki gleyma góðum félagsskap og
uppbyggilegra fjölskyldusport tel ég vand-
fundið.
Ekki má heldur gleyma öllum veiðisögun-
um sem sagðar eru á árbakkanum. Þær eru
sumar ótrúlegar en ég rengi enga þeirra
minnugur orða Hermanns heitins Jónasson-
ar sem sagði að ekki væri hægt að ljúga
upp svo ótrúlegri veiðisögu að sannleikurinn
tæki henni ekki alltaf fram. Björn heitinn
Blöndal sagði líka við Stefán Jónsson í út-
varpsviðtali fyrir margt löngu eftir að Stef-
án dró í efa sannleiksgildi þess að ákveðin
ensk hefðarkona hefði verið svo ófríð og
stórskorin að hún hefði þurft klofstígvél nr
56. Það er til einhvers að biðja mann að
segja sér sögu og spyija svo hvort hún sé
sönn.
Að lokum vil ég fyrir hönd Landssam-
bands stangveiðifélaga og annarra sem
standa að Veiðidegi fjölskyldunnar óska
landsmönnum ánægjulegrar útivistar og
samverustunda við hin ýmsu veiðivötn
landsins á sunnudaginn sem kemur. Virðum
bráð, lög og láð.
Höfundur býr á Selfossi.