Lesbók Morgunblaðsins - 13.02.1993, Síða 3

I.EgRáHE
IIi-OS íIÁIijjSií
Útgefandi: Hf. Árvakur, Reykjavík.
Framkvstj.: Haraldur Sveinsson. Ritstjór-
ar: Matthías Johannessen, Styrmir Gunn-
arsson. Ritstjórnarfulltr.: Gísli Sigurðs-
son. Ritstjórn: Aöalstræti 6. Sími 691100.
Stefán Jón
Hafstein, fjölmiðlamaður, ferðaðist víða á liðnum
misserum, m.a. til Katmandu, írak og Sómalíu.
Hann skrifar um hryggilegt ástand sem víða blasir
við og rekur vantrú sína á hefðbundnum, pólitískum
lausnum á þeim vandamálum sem við blasa.
Forsídan
Myndin er tekin á stóra sviði Borgarleikhússins og
er af leikendum og leiksviði í Blóðbræðrum eftir
Willy Rusell, en Halldór Laxness leikstýrir. Verkið,
sem að hluta er söngleikur og gerist í Englandi,
fjallar um tvíbura sem eru aðskildir rétt eftir fæð-
ingu og elst annar upp á lágstéttarheimili móður
sinnar, en hinn hjá yfirstéttarhjónum. Þeir kynnast,
dragast hvor að öðrum, en þau kynni verða drama-
tísk.
Leiklist
norrænna manna að fornu og leikrænn flutningur
eddukvæða var efni doktorsritgerðar Terence A.
Gunnell frá Leeds í Englandi. Gísli Sigurðsson í
Árnastofnun hefur átt samtal við hinn nýbakaða
doktor um þessi efni.
Hörpudiskur
er meðal þeirra sjávardýra, sem fýsilegt kann að
vera að ala upp. Þáttaröðin um rannsóknir á ís-
landi er að þessu sinni um hörpudiskeldi í Breiða-
firði og skrifar Guðrún G. Þórarinsdóttir greinina.
HÓRAS
(Þiðnará vorinu
þelinn í jörðu)
(óður; I. bók, 4)
Sveinbjörn Egilsson þýddi
Þiðnar á vorinu þelinn í jörðu
í þægum vestan-gusti,
og eiki-hlunnar ýta þurrum kjölum.
Búsmalinn unir ei básunum á,
né bóndason við eldinn,
né engjar grárri eru loðnar hélu.
Venus nú dansandi flokkana færir
í fögru mánaskini,
og Ljúfurnar siðlátu sjást með Skógargyðjum.
Þær dansleikinn stíga, svo stynur und’ fold,
meðan stækan aflinn jötna
vellheitur brælir Vúlkanus í smiðju.
Skylt er að girða nú gljáanda koll
með grænum murtukransi,
eða blómstri því, er grær á þíðri grundu.
Skylt er að offra nú Fánusi fórn
í fölvum skógarlundi,
hvort sem hann girnist gimbur eða hauðnu.
Helblái dauðinn, hann hurðina knýr
á höllum konungmanna,
minn sæli Sextius, sem á kotunga hreysum.
Skammvinna lífsdvölin leyfir oss aldregi
langa von að byjja;
því dettur á nótt og dauðarökkrið svarta.
Þá þú til dauflegra draugheima kemur,
þar daprar vofur flögra,
til kæmeistara þú kosinn ei verður með tólfum.
Þar ei við Lycidam augun þín una,
það ástargoðið sveina,
er senn um hjartað hýru gerir meyjum.
Hóras (Quintus Horatius Flaccus), 65-8 f.Kr., var rómverskt skáld.
Þýðandinn, 1791-1852 var fræðimaður og skáld, kennari við Bessa-
staðaskóla og rektor Lærða skólans í Reykjavík 1846-1852.
B
B
Áramótaheit
Við áramót er ekki fátítt
að menn strengi hin og
þessi heit sem þeir eru
yfirleitt fljótir að
gleyma, svo sem hætta
að reykja, borða minna
eftir að þeir eru orðnir
saddir eða hreyfa sig
meira. Einu heita menn þó síður en öðru
en það er að fara betur með peninga en
þeir gerðu á liðnu ári. íslendingar skamm-
ast sín fyrir sparsemi og þeir fáu sem fara
vel með peninga, gæta sín að láta engan
vita af því. Að segja um mann að hann
sér ríkur jafnast á við að segja að hanij
sé þjófur og svikahrappur. Og kveinstafirn-
ir yfir fátækt og armóði mega teljast þjóð-
aríþrótt. Það minnir á þá venju meðal
Rússa ef þeir eru spurðir hvemig þeim
gangi, að barma sér sem mest yfir öllu,
því þeir telja að ef þeir segist lifa góðu
lífi þá álíti Guð að þeir séu ánægðir með
sitt og sjái því ekki ástæðu til að gera
neitt fyrir þá.
Harmatölur okkar vegna erfiðra lífskjara
láta kynlega í eyrum ýmissa útlendinga
sem hingað koma. Þeir sjá troðfullar búðir
af varningi og vel búið fólk sem er þar að
kaupa þarfa jafnt sem óþarfa og flýgur
jafnvel til þeirra landa úti í heimi þar sem
hægt er að gera betri kaup. Og útlending-
arnir, sem ekki þekkja þjóðaríþrótt íslend-
inga, botna ekkert í þessu. Þeir sjá ekki
annað en fólk lifi hér góðu lífi, miklu betra
en fólk lifir heima hjá þeim svo ekki sé
nú minnst á hungurlöndin eða þau lönd
þar sem valdagráðugir beljakar myrða,
nauðga og pynda nágranna sína sem þeir
ættu að elska og vernda, stundum í þeim
„göfuga“ tilgangi að „hreinsa kynþáttinn“.
Nú skal því ekki neitað að lífskjör hafa
versnað hjá okkur en á hveiju eigum við
von þegar eina stóra auðlindin okkar, fisk-
urinn, virðist vera að rýrna til muna vegna
ofveiði? Það ætti að vera sæmilega skiljan-
legt hveijum heilvita manni að þegar þjóð-
artekjurnar minnka verðum við draga við
okkur neysluna og minnka útgjöldin meðan
erfiðleikarnir ganga yfir okkur. Ef tekjur
mínar sem einstaklings minnka gefur það
augaleið að fjölskyldan verður að draga
úr neyslunni, hvort sem henni þykir ljúft
eða leitt. Og sem betur fer hafa lífskjör
okkar allflestra verið það góð undanfarna
áratugi og síbatnandi frá stríðslokum að
við getum að ósekju dregið lítið eitt saman
seglin í peningamálum. En það viljum við
bara ekki. Við stöppum í gólfið eins og
ofdekruðu börnin okkar og öskrum: Ég vil
fá eins mikið og ég fékk í gær!
Það eru engin tíðindi að ríkisstjórnir séu
skammaðar en ég held að við séum að slá
metið á þessum vetri. Maður skyldi halda
að það væri ótíndur glæpalýður sem situr
nú við vö!d í landinu og þó er þessi ríkis-
stjórn ekki að gera annað en leitast við
að þurrka upp hlandið úr ríkisstjórnum
undangenginna áratuga. Það vita allir sem
vita vilja að við höfum bruðlað með fé allt
frá stríðslokum, ríki, fyrirtæki og einstakl-
ingar. Við höfum heimtað meira og meira
og yfirleitt fengið það, þar sem fyrri ríkis-
stjórnir hafa keypt sér frið með því að láta
undan í flestum tilvikum, þvert ofan í heil-
brigða skynsemi og betri vitund. Menn
sögðu í upphafi verðbólgunnar að dálítil
verðbólga væri bara til góðs, hún ýtti und-
ir athafnasemi og framkvæmdir. Það
minnir mann á stúlkuna í þjóðsögunni sem
fékk að gjöf gullhring og spurði móður
sína, hvernig hún gæti haft sem best not
af honum. „Leggðu hann undir lyngorm,"
sagði móðirin. Stúlkan gerði það og brátt
fór hvorttveggja að stækka, hringurinn og
ormurinn. Eftir nokkurn tíma leit stúlkan
ofan í öskjur sínar og sá þá að ormurinn
og hringurinn voru orðnir svo stórir að
öskjurnar voru að springa. Varð hún þá
hrædd, hljóp ofan að Lagarfljóti og henti
öllu saman í fljótið. Var það upphafið að
Lagarfljótsorminum sem liggur þar enn á
gullinu og er líklega ennþá að stækka.
Og svona fór með .verðbólguna. Hún
hélt áfram að stækka þangað til hún ógn-
aði allri þjóðinni. Loks tókst framsýnum
mönnum að stöðva hana og nú var reynt
að draga saman seglin svo að hún færi
ekki aftur í gang og yrði efnahag landsins
að fjörtjóni. Stöðvunaraðgerðir eru alltaf
óvinsælar, og því erfiðara er að feta sig
niður stigann sem okkur var hleypt of langt
upp í. Slíkt er ekki hægt að gera án þess
að suma ef ekki alla svíði sárt undan og
auðvitað getur það gerst að fara megi
öðruvísi að á sumum sviðum. En ég efast
ekki um að þeir menn, sem nú sitja við
stjómartaumana, eru að reyna að gera eitt-
hvað af því sem gæti orðið okkur til bjarg-
ar. Þeir eru ekki óskeikulir og sjálfsagt
má skamma þá fyrir margt, en þeir eru
samt að reyna. Ef þeir, sem nú em þeim
andstæðir, hefðu haft stjórnartaumana í
sínum höndum, hefðu þeir ekki heldur kom-
ist hjá því að gera ýmislegt sem hefði kom-
ið illa við fólk og herða að neysluvenjum
þess, ef þeir hefðu ekki viljað sjá efnahag-
inn hrynja í rúst, og það ætla ég þeim ekki.
Mér fínnst okkur því liggja næst að vinna
það áramótaheit að fara betur með peninga
en við gerðum á síðastliðnu ári og hafa
ekki uppi slíkan munnsöfnuð um þá sem
„eru að reyna" að við þurfum að sápuþvo
okkur um munninn á eftir.
TORFIÓLAFSSON
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS 13. FEBRÚAR 1993 3