Lesbók Morgunblaðsins - 27.04.1996, Blaðsíða 1

O R G U N
L A Ð S
Stofnuö 1925
16. tbl. 27. april 1996 — 71. árg.
ISLENDIN GAR í LÚXEMBORG
ÞORSTEINN Elton Jónsson hefur nú lagt flugstjóragallann á hilluna, en inni á Cockpit Inn í Lúxemborg, þar sem
heil stofa er veggfóðruð með myndum af honum, grípur hann að gamni sínu í gamalt flugvélarstýri.
Með 36 þúsund flugtíma að baki
Þorsteinn Jónsson er án efa þekktastur
meðal íslendinga af öllum löndum
okkar, sem búið hafa í Lúxemborg
á umliðnum áratugum. Sú frægð byggist
m.a. á því að Þorsteinn komst í brezka flug-
herinn í síðari heimsstyijöld, líklega vegna
þess að hann átti enska móður. Faðir hans
var Snæbjörn G. Jónsson, bóksali og við
hann var kennd Bókabúð Snæbjarnar í Hafn-
arstræti. í stríðinu var Þorsteinn orrustuflug-
maður og enginn annar íslendingur á þann
feril að baki. Frá því og öðru sem gerðist á
löngum flugmannsferli hefur Þorsteinn sagt
í skemmtilegri og prýðilega vel skrifaðri sjálf-
sævisögu sinni, sem út hefur komið í tveimur
bindum.
Rúmlega tveimur áratugum síðar varð
frammistaða Þorsteins aftur fréttaefni, þegar
hann var flugstjóri með hjálpargögn til
Biafra. Frásögnin af því í bók Þorsteins er
fróðleg og spennandi; einnig af fjölmörgu
öðru úr farþegafluginu sem hófst 1947, ári
eftir að Þorsteinn brottskráðist úr brezka
flughernum. Hann segir eftirminnilega frá
heimili Ólafs Thors þar sem hann var tengda-
sonur, en einnig frá hinu ljúfa flugmanns-
lífi, sem leiddi til skilnaðar við Margréti
Thors. Þau áttu þá orðið fjögur börn: Ingi-
björgu, Önnu Florence, Margréti Þorbjörgu
og Olaf. Áður hafði Þorsteinn átt enska konu
og eignast með henni soninn Andrew Elton,
en sambúð þeirra endaði með skilnaði. Á
Grænlandi var hann um tíma og í fyrsta
hópnum sem sendur var utan til þjálfunar í
tilefni kaupa Flugfélags íslands á fyrstu
þotunni 1967. Þar varð kyndug uppákoma,
sem ekki var Þorsteini að kenna, en leiddi
til brottvikningar hans og uppúr því komst
Þorteinn í Afríkuflug hjá hollenzku flugfélagi
og síðan í það margfræga Biafraflug, - það
urðu 413 ferðir. Síðasta brottför þaðan
varð glæfraleg; kúlnahríðin skall á vélinni
Texti og myndir:
GÍSLI SIGURÐSSON
og svo mjóu munaði að kúla nam brott part
af handfanginu þegar Þorsteinn lagði hend-
ina á bensíngjöfina.
Við tóku Lúxemborgarárin hjá Cargolux,
þar sem Þorsteinn var fyrstur manna ráðinn
flugstjóri. Það var 1970. Með stofnun Cargol-
ux losuðu Loftleiðir sig við skrúfuþoturnar,
„Monsana" sem svo voru nefndir, enda þotu-
öld hafin. Einar Ólafsson, sem stjórnaði hafði
Biafrafluginu síðast varð þá fyrsti forstjóri
Cargolux fyrir hönd Loftleiða, en með Þor-
steini komu nokkrir íslenzkir flugmenn, sem
verið höfðu með honum í Biafrafluginu.
Þorsteinn hætti 65 ára gamall, eftir 47 ár
í fluginu og 36 þúsund flugtíma. Þá var
hann búinn að vera á undanþágu og átti að
fá framlengingu áfram, en flugmannafélagið
stöðvaði það. „Þeim tókst það sem flugher
Görings tókst aldrei; nefnilega að skjóta mig
niður“, segir í Þorsteinn í gamni. Skömmu
eftir skilnaðinn við Margréti, kvæntist Þor-
steinn þriðju konu sinni, Katrínu Þórðardótt-
ur, sem nú er látin. Þau eignuðust einn son,
Björn Davíð.
„Við Katrín áttum stórkostleg ár í Lúx-
emborg og brottvikningin frá Flugfélagi ís-
lands reyndist verða mesta gæfuspor", segir
Þorsteinn. Þau leigðu sér alltaf hús í Lúxem-
borg, en Þorsteinn á íbúð í Reykjavík og
hefur verið þar mun meira síðan hann hætti
að fljúga. Hann á bát og hefur gert sér til
skemmtunar að stunda sjó og kveðst jafnvel
hafa enn meiri ánægju af því en að fljúga.
Það er minna við að vera í Lúxemborg,
annað en golfíð sem hann stundar af kappi
þótt hann sé varla búinn að ná sér eftir upp-
skurð. Það er eftirtektarvert þegar komið er
með Þorsteini í klúbbhúsið á Grand Ducal,
hvað hann er vinsæll. Þar gengur hann und-
ir nafniu Tony - því þeir geta ekki sagt Þor-
steinn.
Stundum situr hann í „hjá strákunum"
austur til Singapore eða Taiwan og bregður
sér í golf þar, eða á Hvaleyrina ef hann er
heima og er manna harðastur að fara í hvern-
ig veðri sem er. Helzt segist hann sakna
þess að koma á fjarlæga og skemmtilega
staði - og svo félagsskaparins. Hann kveðst
ekki beint sakna flugsins, en hafa þó gaman
af að taka í flugvélarstýri þegar tækifæri
gefst.
„Það er skemmtilegra að fljúga litlum flug-
vélum; það er flug“, segir hann. Þegar Þor-
steinn lítur um öxl, þá fínnst honum að inn-
anlandsflugið í gamla daga hafí verið
ævintýri. Reyndar millilandaflugið líka. „En
sjarminn var tekinn af þessu með öllum