Lesbók Morgunblaðsins - 27.04.1996, Blaðsíða 4

FÉLAGARNIR í Arctic Express, Eyjólfur Jóhannsson til vinstri, og Páll
Axelsson. Að neðan: Ferskur fisskur og reyktur ásamt tilbúnum fiskréttum
í fiskbúðinni Poissonnerie Arctic.
í Arctic Express snýst
lífíð um físk
Suðurnesjamenn og fleiri sem tengjast
veiðum og fiskvinnslu, þekkja Pál
Axelson, sem búið hefur í Keflavík og
rekið þar útgerð og fiskverkun um árabil.
Fyrir sex árum steig Páll það stóra skref að
flytja búferlum til Lúxemborgar og þar setti
hann á laggirnar fyrirtæki, sem heitir Arctic
Express. Og vegna þess að Páll veit hvar
hann syngur þegar fiskur er annarsvegar,
hélt hann sig við efnið og starfsemi fyrirtækis-
ins snýst um físk.
Það eru hvorki ytri né innri flottheit sem
einkenna þessa starfsemi. Ég hitti og ræddi
við Pál í kompu þar sem þeir félagar drekka
kaffið, en þar var notalegt að koma og Páll
skemmtilegur viðræðu eins og löngum áður.
Gegnum glugga gátum við séð inn í vinns-
lusalinn, þar sem menn voru að spúla gólf
og stafia fiskkörum.
Páll og kona hans, Dagný Hermannsdóttir,
höfðu komið auga á möguleikana í Lúxem-
borg þegar þau voru þar á ferðalagi og ákváðu
þá að flytja. Það var árið 1990 og fyrirtæk-
inu var valinn staður í þorpinu Sandweiler.
Síðan hefur Eyjólfur Jóhannsson frá Keflavík
gengið til liðs við Pál, gerst meðeigandi og
vinnur í fyrirtækinu. Vandamálið er fremur
það að ekki sé hægt að fá nógan fisk, en að
erfitt sé að selja hann. Raunar verður að
bjarga málunum með því að kaupa fisk frá
Grænhöfðaeyjum, Noregi og Belgíu. En fyrst
og fremst selja þeir Páll og Eyjólfur íslenzkan
fisk af Suðumesjum og Flugleiðir flytja hann
til Lúxemborgar. Það er ekkert smáræðis
magn; 100 - 600 tonn á ári.
Hjá Arctic Express er fiskinum umpakkað,
hann ísaður og síðan ekið til kaupenda í Lúx-
emborg, Þýzkalandi, Belgíu, Hollandi ogjafn-
vel er ekið allar götur til Spánar. í þessum
flutningum er einn kælibíll í eigu Arctic Ex-
press, en að öðru leyti eru bílar teknir á leigu
eins og með þarf. Bílstjórarnir eru íslenzkir.
Páll sagði að persónuleg sambönd væru
mikils ráðandi þegar fískur er seldur. „Það
dugar ekki bara að senda fax,“ sagði hann.
„Maður heimsækir sína kaupendur og þetta
verður dálítið eins og snjóbolti sem hleður
utan á sig. Vandamálið er bara að fá fisk“.
Starfsmannafjölda er haldið í lágmarki; þeir
Páll og Eyjólfur ganga sjálfir í öll störf og
þeir sömu sem vinna í fiskinum verða líka
að geta brugðið sér í flutningana. „Hér verða
allir að geta allt“, sagði Páll.
Jafnframt á Páll aðild að fiskbúðinni Pois-
sonnerie Arctic, sem stofnuð var 1991 og er
nú til húsa miðsvæðis í Sandweiler. Það er
raunar annað fyrirtæki, Atlandic Union, sem
telst fyrir búðinni og þar er Páll í félagi með
fyrrverandi samstarfsfólki frá Suður-Afríku.
Það er sannarlega ómaksins virði að líta á
úrvalið í Poissonnérie Arctic; þar er mikil fjöl-
breytni, bæði í fiskitegundum og tilbúnum
fiskréttum. Fyrir íslendingana í Lúxemborg
hefur þessi innrás Páls Axelssonar verið mjög
kærkomin.
ÍSLENDIN GAR í LÚXEMBORG
Studio - hús með
skrautlega fortíð

egar ekið er af flugvellinum inn í
bæinn liggur leiðin framhjá söku
steinhúsi, sem heitir Studio og ber
fljótt á litið ekki með sér hverskonar starf-
semi fer þar fram. Þegar betur er að gáð
kemur í ljós, að þar hafa þrjár íslenzkar
konur, búsettar í Lúxemborg, heldur betur
tekið til hendinni. Þær heita Drífa Sigur-
bjamardóttir, Ingunn Þorvaldsdóttir og
Þórhildur Hinriksdóttir. Húsið hafa þær
gert upp að innanverðu, svo þar eru nú
13 misstórar íbúðir sem leigðar eru út í
lengri eða skemmri tíma. Verðið fyrir vik-
una er frá 17.600 krónum og það er eink-
um fólk sem dvelur tímabundið í landinu
og vinnur hjá bönkunum, sem tekur íbúð-
imar á leigu. Með þessum rekstri skapa
þær stöllur sér atvinnu; þær gera það sem
gera þarf, þvo og þrífa, og vinna við það
fyrripart dagsins.
Þórhildur-er búin að búa í Lúxemborg
síðan 1971, gift Þórði Siguijónssyni flug-
stjóra hjá Cargolux og fyrstu árin var hún
flugfreyja hjá félaginu. Þau byggðu yfir
sig hús eftir þrjú ár í landinu og eiga fjög-
ur börn. Siguijón, elzti sonur þeirra, var
í Verzlunarskólanum í Reykjavík, en vinn-
ur nú hjá Cargolux. Dóttirin Ólöf Dís er
skíðakennari í Austurríki, en tvö þau
yngstu eru í skóla og búa heima. Þau tala
góða íslenzku og eru miklir Islendingar í
sér, segir móðir þeirra. Hún kveðst fara
3-5 sinnum ár ári heim til íslands; til
Lúxemborg um og uppúr 1970. Hún er
gift Kristjáni Richter, flugstjóra hjá Car-
golux; hann var einn þeirra sem byijaði
með Þorsteini Jónssyni í Lúxemborg eftir
að Biafrafluginu lauk. Þau Ingunn og
Kristján eru bæði úr Reykjavík og voru
nýlega byijuð að búa þegar þau fluttu
utan. Þau eiga þijár dætur: Ragnhildur
Guðrún er leiðsögumaður á íslandi á sumr-
in, en leggur stund á ensku og frönsku í
Frakklandi á vetram. Elísabet Lind er flug-
freyja hjá Luxair, og varð stúdent frá
Hamrahlíðarskólanum á síðustu jólum. Sú
yngsta, íris, er í foreldrahúsum og stundar
skólanám.
Þessar bráðhressu kjarnorkukonur hitti
ég í mótttöku gistihússins, sem heitir af
einhveijum ástæðum Studio. Og þetta er
frægt hús í Lúxemborg; fortíð þess skraut-
leg. Þar hafði áður verið Reno-bar, sem
hafði fengið á sig vafasamt orð. Venjuleg-
ar konur voru ekki vel séðir gestir þar,
en rauð ljós í gluggum gáfu til kynna þar
væra konur sem seldu blíðu sína ef eftir
því var leitað, og jafnvel eiturlyfjasala. Svo
fór að lokum að lögreglan lokaði staðnum.
Vegna þessa gekk þeim stöllum illa að
fá bankafyrirgreiðslu vegna kaupa á hús-
inu; bankamenn höfðu einfaldlega ekki trú
á að neinskonar heiðarleg starfsemi gæti
orðið þar. Það stóð líka í Lúxurum að
skilja, að konurnar ætluðu að eiga húsið,
en ekki mennimir þeirra. En þegar samn-
/ GESTAMÓTTÖKUNNI á Studio. Frá vinstri: Ingunn Þorvaldsdóttir, Drífa
Sigurbjarnardóttir, og Þórhildur Hinriksdóttir.
dæmis kveðst hún mæta í öll helztu af-
mæli í fjölskyldunni.
Drífa Sigurbjamardóttir er úr Njarðvík-
unum og kom fyrst út til Lúxemborgar
1966, en eftir nokkurra ára búskap í Suð-
ur-Afríku, hefur hún búið í Lúxemborg
að staðaldri síðan 1977. Þau hjón, Drífa
og Þórður Sæmundsson, sem nú rekur
fyrirtækið ABC, vora meðal íslenzku fram-
byggjanna á staðnum og byggðu sér hús
á gamlan íslenzkan máta, segir Drífa. Þau
eiga þijú uppkomin böm; Guðlaug Dís
dóttir þeirra er sálfræðingur í Lúxemborg
og þriggja bama móðir. Þarnæst er Krist-
ín sem er blaðaútgefandi í Suður-Afríku
og yngstur er Sæmundur sem vinnur hjá
Atlanta-flugfélaginu. Bömin era öll
menntaskólagengin á íslandi og barna-
bömin tala öll íslenzku. „Við höldum miklu
sambandi við okkar fólk heima“, segir
Drífa. Nú orðið taka þau bílinn með til
íslands á sumrin og dvelja þar í 4-6 vikur.
Ingunn Þorvaldsdóttir tilheyrir þeim
kjama „landnámsmanna" sem byijuðu í
STUDIO - húsið sem íslenzku kon-
urnar breyttu í gistihús.
ingar tókust um síðir, beið mikil vinna við
umfangsmiklar breytingar innanhúss og
til þeirra verka voru fengnir íslenzkir
iðnaðarmenn.
Krítarkorta-
símar um
alla Evrópu
egar komið er inn úr dyrunum hjá
fyrirtækinu Newday International
Trading, blasa við allskonar fjar-
skiptatól af allra nýjustu gerð, enda er fjar-
skiptabúnaður það sem fyrirtækið höndlar
með. Framkvæmdastjóri og eigandi er ung-
ur maður, Ómar Birkisson. Ómar var ekki
viðlátinn, en hinsvegar hitti voru þar tveir
ungir Islendingar sem eru starfsmenn fyrir-
tækisins. Annar þeirra, Jóhannes Kolbeins-
son, er rekstrarfræðingur og skólaður bæði
í Bifröst og Kaliforníu, en lauk námi sínu
í Þýzkalandi og Englandi.
Starfsmenn hjá Newday International
Trading eru fjórir. Starfrækt er verkstæði
JÓHANNES Kolbeinsson, nær á
myndinni, og annar starfsmaður fyr-
irtækisins, Ragnar Þór Ragnarsson.
fyrir fjarskiptabúnað, en krítarkortasímar
eru annars það sem megináherzlan er lögð
á og markaðssvæðið er öll Evrópa. Tölvu-
búnaður í fyrirtækinu hringir á nóttinni í
krítarkortasímana og safnar saman gögn-
um um hringingar og notkun. Þessar upp-
lýsingar eru síðan sendar til krítarkortafyr-
irtækjanna. Fyrirtæki Ómars er smám sam-
an að fara einvörðungu út í þessi viðskipti.
4