Lesbók Morgunblaðsins - 05.07.1997, Qupperneq 6
Þegar bátarnir höfðu verið smíðaðir varð
að hleypa þeim af stokkunum á hlunnum
því að dráttarbraut eða slippur var enginn.
Slík vinna var harla erfið.
HJÁ Einari Sigurðssyni
unnu verklagnir og dug-
legir menn, bæði að-
komnir og þeir sem
heima áttu á Búðum.
Hverjum var skipað í
það verk sem honum
hæfði best og þegar dró
úr bátasmíðinni var þeim, sem mesta reynsl-
una höfðu og Einar treysti best, falin húsa-
smíði í öðrum héruðum, á Djúpavogi, Eski-
firði, Reyðarfirði og uppi á Héraði. Nokkra
lærlinga í trésmíði tók Einar en ekki munu
menn hafa lokið þar prófi í skipasmíði.
Þeim sem unnu hjá Einari og til hefur
náðst liggur mjög vel orð til hans. Hann
hafi verið sérstakur maður, mannkosta-
maður að öllu leyti, áreiðanlegur og traust-
ur fram í fingurgóma og ekki hafi þurft
skriflegan verksamning því að orð stóðu.
Samvinnan við mannskapinn var til fyrir-
myndar svo að enginn bar kala til hans,
enda var hann heppinn með fólk. Þegar
hann sagði mönnum til í vinnunni eða fyr-
ir verkum hafði hann ekkert fest á blað,
né endurtók það sem hann var búinn að
segja. Því varð athygli manna að vera í
lagi. Dagfarslega var hann fumlaus og
ákveðinn, rólegur og lipur í allri umgengni
og til hans fór enginn bónleiður til búðar,
hvort sem var á nóttu eða degi. Einar var
gestrisinn og örlátur og sagt er að hann
hafi umbunað fátækum í viðskiptum. Hann
fylgdist vel með á sínu sviði og las í því
skyni tæknibækur um grein sína. Bróðir
Einars, Guðlaugur, gekk næstur honum í
forystuhlutverkinu á verkstæðinu. Ekki
voru þeir ávallt sammála bræðurnir en ef
eitthvað bar á milli var ótvírætt hvor réð.
Tækninýjungum og hvers konar framför-
um fagnaði Einar, bæði í sinni grein og
öðru, mun hann fyrstur hafa eignast jeppa
í plássinu og beitt honum fyrir sláttuvél í
stað hesta. Einar var harðsnúinn mála-
fylgjumaður og ræðumaður þegar til þurfti
að taka og koma fram sérstöku máli.
Hvasst augnaráðið hafði sefjandi áhrif á
tilheyrendur svo að honum veittist létt að
vinna menn á sitt band. í samfélagi Ein-
ars giltu hefðir og formfesta. Svo var til
dæmis þegar einhver úr plássinu dó, þá
var öllu samkomuhaldi aflýst. Einar hafði
líka sínar venjur. Þegar hann fór burt og
bjóst til að vera fjarri um nokkurt skeið
kvaddi hann alla starfsmenn sína með
handabandi og heilsaði þeim á sama hátt
þegar heim kom. Prýði og ræktun lands
var honum hugleikin og fyrir tilverknað
hans voru plöntur gróðursettar í Kirkju-
bólslandi í Fáskrúðsfirði. Nóg hefur sá sér
nægja lætur. Sýndi það sig í hófsemi Ein-
ars sem var slík að jaðra þótti við mein-
læti. Hann neytti hvorki víns né tóbaks.
Árið 1929 gekk Einar að eiga Þórhildi
Þorsteinsdóttur frá Löndum í Stöðvarfirði,
dótturdóttur séra Guttorms Vigfússonar í
Stöð. Tókust með þeim kynni þegar Einar
var að reisa hús fyrir Kristján bróður henn-
ar. Þau eignuðust sex börn. Þrjú þeirra
komust upp: Guðrún húsmóðir og kennari,
Sigurður byggingafræðingur og Guðlaugur
skipasmíðameistari. Hinn 13. mars 1940
dó Þórhildur af barnsförum. Sár harmutr
var þá kveðinn að Einari og börnum hans
og við sjálft lá að hann leysti upp heimilið.
Hinn duli maður bar ekki sorg sína á torg
en gaf Stöðvarhreppi peninga til minningar
um konu sína. Var þeim varið til skógrækt-
ar þar sem heitir Þórhildarlundur. Þegar
neyðin er stærst er hjálpin næst og seig
eru sifjaböndin. Laufey hálfsystir hans og
Kristín stjúpmóðir hans tóku að sér heimil-
ið og við búsforráðum. Snerist þá hagur
Einars og barna hans mjög til hins betra.
Síðar réðst til hans ráðskona, Unnur Péturs-
dóttir frá Rannveigarstöðum í Álftafirði.
Gengu þau síðan í hjónaband. Einar lést
3. febrúar 1984.
Árið 1972 var Einar sæmdur riddara-
krossi fálkaorðunnar og 1977 varð hann
heiðursborgari Búðakauptúns. í sumar reis-
ir Verkalýðs- og sjómannafélag Fáskrúðs-
fjarðar honum varða og heiðrar minningu
stórbrotins velgjörðarmanns og máttar-
stólpa byggðarlagsins.
Heimildir:
Smári Geirsson: Iðnsaga Austurlands s. hl. 1995.
Starfsmenn Oddaverkstæðisins: Benedikt Jónas-
son, Bergsteinn Ólason, Christen Sörensen.
Höfundur er rslenzkufræðingur
Morgunblaðið/Arnaldur
VOCES Thules á æfingu. (F.v) Sturla Kaspersen, Sverrir Guðjónsson, Jóhannes Þorleiksson, Oliver Kentish, Kirstín Erna Blöndal,
Skarphéðinn Þór Hjartarson, Loftur Erlingsson, Kjartan Óskarsson og Kjartan Guðnason. Á myndina vantar Guðbjörtu Gylfadóttur.
MESSAN MÁ
Sumartónleikar í Skál-
holtskirkju hefjast í dag
og veróur meóal annars
frumflutt Messa vorra
daga eftir Oliver Kentish
sem sagói aó hlutverk
sitt væri ekki aó seója
fólk. ÖRLYGUR STEINN
SIGURJÓNSSON innti
hann eftir þessu og
ræddi einnig vió Sverri
Guójónsson kontratenór
og Rut Ingólfsdóttur
fiðluleikara.
FYRSTA tónleikahelgi sumarsins
í Skálholti er framundan og hefst
hún með leik Rutar Ingólfsdótt-
ur kl. 15, að loknu erindi Kára
Bjarnasonar um Einar Sigurðs-
son í Eydölum. Á efnisskrá
hennar eru einleiksverk eftir
Atla Heimi Sveinsson, Jón Leifs,
færeyska tónskáldið Kristian Blak og nýtt
einleiksverk, Adagio eftir Tryggva M. Bald-
ursson. Rut er nýkomin úr tónleikaferð frá
Færeyjum þar sem hún lék öll verkin en
það síðastnefnda frumflutti hún. „Tryggvi
samdi verkið handa mér í fyrra og í því
hittast þijár persónur, sem í fyrstu eru mjög
ósammála en sættast undir lokin,“ segir
Rut. í Færeyjum lék hún á þrennum tónleik-
um, þar á meðal í 900 ára gamalli reyk-
stofu sem mikil helgi hvílir yfir. „Þetta er
elsta húsið í Færeyjum og rúmar rétt um
tuttugu manns. Þarna inni er mikill raki og
heldur kalt, þannig að ég varð að stilla fiðl-
una með reglulegu millibili meðan á tónleik-
unum stóð. Það þykir samt mikill heiður að
fá að spila þarna inni þótt það sé ólíkt betra
að spila í Skálholtskirkju." Rut segir að þó
að íslensku einleiksverkin séu ólík að ýmsu
leyti eigi þau samt nokkuð sameiginlegt.
„Það er mikill tregi og fegurð í öllum verkun-
um og í þeim öllum æsist leikurinn og endar
í innileika." Þess má geta að Rut mun hljóð-
rita verkin í næstu viku á Kálfafellsstað í
Staðarsveit og mun íslensk tónverkamiðstöð
gefa upptökuna út á geislaplötu.
Stökkpallur fyrir mig
Að leik Rutar loknum frumfiytur Voces
Thules Messu vorra daga eftir Oliver Kent-
ish kl. 17, undir stjórn Kjartans Óskarsson-
ar . „Það er mikill fengur að Kjartani," seg-
ir Oliver Kentish tónskáld og bætir því við
að hann hafi ekki viljað stjórna sjálfur held-
ur fá til þess hæfan mann. „Mér finnst ég
gera betri grein fyrir tónverkinu með því
að stjórna því ekki sjálfur.“ Tónskáldið
samdi messuna sérstaklega fyrir Voces Thu-
les og hefur hún verið nokkuð lengi í smíð-
um að sögn Olivers. Textinn er samkvæmt
hefðbundinni kaþólskri messugerð sem not-
uð var hér á landi fyrir siðaskipti. „Þegar
á leið við samningu messunnar fannst mér
eitthvað vanta á svo ég bætti inn efstu rödd-
inni auk slagverks og orgels." Oliver segir
ekki nauðsynlegt að vera trúaður til að semja
messu enda hangir meira á spýtunni. „Lat-
neski textinn sem tákn kirkjunnar er í mín-
um huga eins konar stökkpallur fyrir mig
til að reyna tjá mig um heiminn eins og ég
skil hann núna.“ Oliver segist leggja áherslu
á að hann sem listamaður taki afstöðu til
ýmissa mála utan veggja fagurrar Skálholts-
kirkju og því mun hann láta lesa fréttatengt
efni fyrir upphaf hvers messuþáttar. „Þetta
snýst ekki eingöngu um það að hlýða á
messu í þægilegheitum í Skálholti því hlut-
EKKISTAÐNA
6 LESBÓK MORGUNBLAÐSINS ~ MENNING/LISTIR 5. JÚLÍ 1997